Giải Nobel Vật lý
Tổ chức trao giải	Viện Hàn lâm Khoa học Hoàng gia Thụy Điển (Kungliga Vetenskapsakademien)
Trao giải lần đầu	1901
Giải thưởng năm 2021	Syukuro Manabe Klaus Hasselmann Giorgio Parisi
Website	nobel prizes - physical

Giải Nobel Vật lý (tiếng Thụy Điển: Nobelpriset i fysik) là giải thưởng thường niên của Viện Hàn lâm Khoa học Hoàng gia Thụy Điển. Đây là một trong năm giải thưởng Nobel được thành lập bởi di chúc năm 1895 của Alfred Nobel (mất năm 1896), dành cho những đóng góp nổi bật trong lĩnh vực vật lý học.^[1] Theo lời của Nobel trong di chúc, Giải thưởng Nobel được quản lý bởi Quỹ Nobel và được trao bởi ủy ban gồm năm thành viên được lựa chọn từ Viện Hàn lâm Khoa học Hoàng gia Thụy Điển.^[2] Giải Nobel Vật lý lần đầu tiên được trao cho Wilhelm Conrad Röntgen, người Đức. Mỗi người đoạt giải Nobel đều nhận được huy chương Nobel, bằng chứng nhận và một khoản tiền. Mức tiền thưởng đã được thay đổi trong suốt những năm qua.^[3] Năm 1901, Wilhelm Conrad Röntgen nhận được khoản tiền 150.782 krona, tương đương với mức tiền 7.731.004 krona vào tháng 12 năm 2007.

Năm 2017, Giải Nobel vật lý được trao cho 3 nhà khoa học người Mỹ: Rainer Weiss, Barry Barish và Kip Thorne cho đóng góp quyết định đối với LIGO và quan sát sóng hấp dẫn.^[4] Lễ trao giải thưởng được tổ chức tại Stockholm vào ngày 10 tháng 10, nhân dịp kỉ niệm ngày mất của Nobel.^[5]

John Bardeen là người duy nhất đoạt hai giải Nobel Vật lý vào năm 1956 và 1972. Marie Curie là người phụ nữ duy nhất đoạt hai giải Nobel trong hai lĩnh vực khác nhau: Giải Nobel Vật lý năm 1903 và Giải Nobel Hóa học năm 1911. William Lawrence Bragg là người đoạt giải Nobel trẻ nhất từ trước tới nay: ở tuổi 25.^[6] Có bốn người phụ nữ đoạt giải thưởng này là: Marie Curie (1903), Maria Goeppert-Mayer (1963), Donna Strickland (2018) và Andrea Ghez (2020).^[7] Tới năm 2020, Giải Nobel Vật lý đã được trao 114 lần cho 216 cá nhân. Có 6 lần Giải Nobel không được tổ chức là: 1916, 1931, 1934, 1940–1942.

Các danh sách giải Nobel khác[sửa | sửa mã nguồn]

• Danh sách người Châu Á đoạt giải Nobel
• Danh sách người đoạt giải Nobel Vật lý
• Danh sách người đoạt giải Nobel Hóa học
• Danh sách người đoạt giải Nobel Sinh lý học và Y khoa
• Danh sách người đoạt giải Nobel Văn học
• Danh sách người đoạt giải Nobel Hòa bình
• Danh sách người đoạt giải Nobel Kinh tế
• Danh sách người da đen đoạt giải Nobel
• Danh sách người Hồi Giáo đoạt giải Nobel
• Danh sách người Kitô giáo đoạt giải Nobel
• Danh sách người Do Thái đoạt giải Nobel
• Danh sách phụ nữ đoạt giải Nobel

Danh sách[sửa | sửa mã nguồn]

Thập niên 1900[sửa | sửa mã nguồn]

Năm	Hình	Tên	Quốc gia	Công trình nhận giải	Chú thích
1901		Wilhelm Conrad Röntgen	Đức	Khám phá ra tia X	[8]
1902		Hendrik Lorentz	Hà Lan	Đóng góp cho từ học Phát hiện ra Hiệu ứng Zeeman (tách vạch phổ dưới tác dụng của từ trường)	[9]
		Pieter Zeeman
1903		Henri Becquerel	Pháp	Phát hiện và nghiên cứu về hiện tượng phóng xạ tự nhiên	[10]
		Pierre Curie		Nghiên cứu về hiện tượng phóng xạ
		Maria Skłodowska-Curie	Pháp  Ba Lan
1904		Nam tước Rayleigh	Vương quốc Anh	Nghiên cứu về mật độ các khí lý tưởng nặng, tìm ra khí Agon	[11]
1905		Philipp Eduard Anton von Lenard	Đức (sinh ra ở Pressburg,  Vương quốc Hungary)	Nghiên cứu về ống chùm ca-tốt	[12]
1906		Joseph John Thomson	Vương quốc Anh	Nghiên cứu lý thuyết và thực nghiệm về quá trình dẫn điện trong chất khí	[13]
1907		Albert Abraham Michelson	Hoa Kỳ (sinh ra ở Strzelno,  Vương quốc Phổ)	Chế tạo dụng cụ quang học chính xác, thực hiện Thí nghiệm Michelson-Morley	[14]
1908		Gabriel Lippmann	Pháp (sinh ra ở Hollerich,  Luxembourg)	Tạo hình ảnh màu bằng phương pháp giao thoa, chế tạo các tấm phim Lippmann	[15]
1909		Karl Ferdinand Braun	Đức	Nghiên cứu tiên phong về radio	[16]
		Guglielmo Marconi	Ý

Thập niên 1910[sửa | sửa mã nguồn]

Năm	Hình	Tên	Quốc gia	Công trình nhận giải	Chú thích
1910		Johannes Diderik van der Waals	Hà Lan	Phương trình trạng thái của chất khí và chất lỏng	[17]
1911		Wilhelm Wien	Đức	Tìm ra định luật bức xạ nhiệt (Định luật dịch chuyển Wien)	[18]
1912		Nils Gustaf Dalén	Thụy Điển	Phát minh van mặt trời dùng trong việc thắp sáng các hải đăng và phao trên biển	[19]
1913		Heike Kamerlingh Onnes	Hà Lan	Nghiên cứu tính chất của vật chất tại nhiệt độ cực thấp dẫn đến việc tạo ra heli lỏng	[20]
1914		Max von Laue	Đức	Phát hiện ra hiện tượng nhiễu xạ tia X bởi các tinh thể	[21]
1915		William Henry Bragg	Vương quốc Anh	Chế tạo dụng cụ phân tích cấu trúc tinh thể bằng tia X	[22]
		William Lawrence Bragg	Vương quốc Anh (sinh ra ở Adelaide,  Úc)
1916	(Không trao giải bởi vì Thế chiến I)
1917		Charles Glover Barkla	Vương quốc Anh	Tìm ra bức xạ tia X đặc trưng của các nguyên tố	[23]
1918		Max Planck	Đức	Đề xuất lý thuyết lượng tử năng lượng	[24]
1919		Johannes Stark	Đức	Tìm ra Hiệu ứng Doppler (tách vạch phổ dưới tác dụng của điện trường)	[25]

Thập niên 1920[sửa | sửa mã nguồn]

Năm	Hình	Tên	Quốc gia	Công trình nhận giải	Chú thích
1920		Charles Edouard Guillaume	Thụy Sĩ	Tìm ra hợp kim thép và niken	[26]
1921		Albert Einstein	Đức (sinh ra ở Ulm)  Thụy Sĩ	Nghiên cứu về hiệu ứng quang điện và đóng góp khác cho Vật lý lý thuyết	[27]
1922		Niels Bohr	Đan Mạch	Nghiên cứu về cấu trúc nguyên tử và các mức năng lượng gián đoạn của nguyên tử	[28]
1923		Robert Andrews Millikan	Hoa Kỳ	Đo chính xác điện tích điện tử và nghiên cứu về hiệu ứng quang điện	[29]
1924		Manne Siegbahn	Thụy Điển	Nghiên cứu trong lĩnh vực phổ học tia X	[30]
1925		James Franck	Đức	Nghiên cứu ảnh hưởng của điện tử lên nguyên tử	[31]
		Gustav Ludwig Hertz
1926		Jean Baptiste Perrin	Pháp	Nghiên cứu về tính gián đoạn của vật chất và đặc biệt là tìm ra cân bằng ngưng tụ	[32]
1927		Arthur Compton	Hoa Kỳ	Tìm ra hiệu ứng Compton	[33]
		Charles Thomson Rees Wilson	Vương quốc Anh	Nghiên cứu trong chế tạo buồng mây và quan sát hạt năng lượng cao	[33]
1928		Owen Willans Richardson	Vương quốc Anh	Tìm ra Định luật Richardson về phát xạ điện tử	[34]
1929		Louis de Broglie	Pháp	Đề ra Giả thuyết de Broglie về lưỡng tính sóng-hạt của điện tử	[35]

Thập niên 1930[sửa | sửa mã nguồn]

Năm	Hình	Tên	Quốc gia	Công trình nhận giải	Chú thích
1930		Chandrasekhara Venkata Raman	Ấn Độ (Raj thuộc Anh)	Tìm ra hiệu ứng Raman	[36]
1931	(Không trao giải)
1932		Werner Heisenberg	Đức	Đưa ra Nguyên lý bất định Heisenberg xây dựng cơ học lượng tử và nhờ đó tìm ra các dạng thù hình của hiđrô	[37]
1933		Erwin Schrödinger	Áo	Tìm ra một cách biểu diễn mới cho lý thuyết nguyên tử, đóng góp cho cơ học lượng tử	[38]
		Paul Dirac	Vương quốc Anh
1934	(Không trao giải)
1935		James Chadwick	Vương quốc Anh	Tìm ra neutron.	[39]
1936		Victor Francis Hess	Áo	Tìm ra tia vũ trụ	[40]
		Carl David Anderson	Hoa Kỳ	Tìm ra positron	[40]
1937		Clinton Davisson	Hoa Kỳ	Tìm ra tán xạ điện tử trên tinh thể bằng thực nghiệm, chứng minh cho lý thuyết về lưỡng tính sóng-hạt	[41]
		George Paget Thomson	Vương quốc Anh
1938		Enrico Fermi	Ý	Chứng minh sự tồn tại của các nguyên tố phóng xạ mới nhờ chiếu xạ neutron và nghiên cứu về phản ứng hạt nhân sinh ra do neutron chậm	[42]
1939		Ernest Lawrence	Hoa Kỳ	Phát minh và phát triển máy gia tốc cyclotron dẫn đến việc tạo ra nguyên tố phóng xạ nhân tạo	[43]

Thập niên 1940[sửa | sửa mã nguồn]

Năm	Hình	Tên	Quốc gia	Công trình nhận giải	Chú thích
1940	(Không trao giải do Thế chiến II)
1941
1942
1943		Otto Stern	Hoa Kỳ (sinh ra ở Sohrau, Đức)	Phát triển phương pháp chùm phân tử và tìm ra mô men từ của proton	[44]
1944		Isidor Isaac Rabi	Hoa Kỳ (sinh ra ở Rymanów,  Áo-Hung, hiện nay là Ba Lan)	Nghiên cứu tính chất từ của hạt nhân nguyên tử bằng phương pháp cộng hưởng	[45]
1945		Wolfgang Pauli	Áo	Đề ra nguyên lý loại trừ Pauli	[46]
1946		Percy Williams Bridgman	Hoa Kỳ	Phát minh ra dụng cụ đo áp suất cao và các phát hiện trong lĩnh vực Vật lý áp suất cao	[47]
1947		Edward Victor Appleton	Vương quốc Anh	Nghiên cứu Vật lý của tầng trên khí quyển và đặc biệt là tìm ra lớp Appleton	[48]
1948		Patrick Maynard Stuart Blackett	Vương quốc Anh	Phát triển phương pháp buồng mây Wilson trong nghiên cứu Vật lý hạt nhân và bức xạ vũ trụ	[49]
1949		Yukawa Hideki	Nhật Bản	Tiên đoán về sự tồn tại của hạt meson trên cơ sở lý thuyết về các lực hạt nhân	[50]

Thập niên 1950[sửa | sửa mã nguồn]

Năm	Hình	Tên	Quốc gia	Công trình nhận giải	Chú thích
1950		Cecil Frank Powell	Vương quốc Anh	Phát triển phương pháp chụp ảnh hạt nhân để nghiên cứu hạt nhân và các nghiên cứu về hạt meson thu được từ phương pháp này	[51]
1951		John Cockcroft	Vương quốc Anh	Tiên phong trong nghiên cứu biến tố hạt nhân bằng các hạt nguyên tử được gia tốc nhân tạo	[52]
		Ernest Walton	Ireland
1952		Felix Bloch	Hoa Kỳ Thụy Sĩ	Phát triển các phương pháp mới đo chính xác từ hạt nhân và các khám phá có liên quan	[53]
		Edward Mills Purcell	Hoa Kỳ
1953		Frits Zernike	Hà Lan	Phát triển phương pháp tương phản pha, đặc biệt là phát minh ra kính hiển vi tương phản pha	[54]
1954		Max Born	Tây Đức (sinh ra ở Breslau, Đức)  Vương quốc Anh	Nghiên cứu cơ bản về cơ học lượng tử đặc biệt là đề xuất biểu diễn thống kê của hàm sóng	[55]
		Walther Bothe	Tây Đức	Tìm ra phương pháp trùng phùng và các khám phá có liên quan	[56]
1955		Willis Eugene Lamb	Hoa Kỳ	Phát hiên cấu trúc tinh tế của quang phổ hydrogen	[57]
		Polykarp Kusch	Hoa Kỳ (sinh ra ở Blankenburg, Đức)	Xác định chính xác mô men từ của điện tử	[57]
1956		William Bradford Shockley	Hoa Kỳ (sinh ra ở London, Vương quốc Anh)	Nghiên cứu về chất bán dẫn và tìm ra hiệu ứng transistor	[58]
		John Bardeen	Hoa Kỳ
		Walter Brattain
1957		Dương Chấn Ninh	Trung Hoa Dân quốc	Nghiên cứu về tính chẵn lẻ dẫn đến các khám phá quan trọng liên quan đến các hạt cơ bản	[59]
		Lý Chính Đạo
1958		Pavel Alekseyevich Cherenkov	Liên Xô	Tìm ra và giải thích hiệu ứng Cherenkov	[60]
		Ilya Mikhailovich Frank
		Igor Yevgenyevich Tamm
1959		Emilio Gino Segrè	Hoa Kỳ (sinh ra ở Tivoli,  Vương quốc Ý)	Tìm ra phản proton	[61]
		Owen Chamberlain	Hoa Kỳ

Thập niên 1960[sửa | sửa mã nguồn]

Năm	Hình	Tên	Quốc gia	Công trình nhận giải	Chú thích
1960		Donald Arthur Glaser	Hoa Kỳ	Phát minh ra buồng bọt	[62]
1961		Robert Hofstadter	Hoa Kỳ	Tiên phong trong nghiên cứu về tán xạ điện tử trong hạt nhân và các khám phá liên quan đến cấu trúc của các nucleon	[63]
		Rudolf Ludwig Mössbauer	Tây Đức	Nghiên cứu về hấp thụ cộng hưởng tia gamma và hiệu ứng Mossbauer	[63]
1962		Lev Davidovich Landau	Liên Xô	Tiên phong trong nghiên cứu lý thuyết chất rắn đặc biệt là heli lỏng	[64]
1963		Eugene Paul Wigner	Hoa Kỳ (sinh ra ở Budapest,  Vương quốc Hungary)	Đóng góp vào lý thuyết hạt nhân nguyên tử và các hạt cơ bản đặc biệt là tìm ra và ứng dụng các nguyên lý đối xứng cơ bản	[65]
		Maria Goeppert-Mayer	Hoa Kỳ (sinh ra ở Kattowitz, Đức)	Đề ra lý thuyết cấu trúc hạt nhân dạng lớp	[65]
		J. Hans D. Jensen	Tây Đức
1964		Nicolay Gennadiyevich Basov	Liên Xô	Nghiên cứu cơ bản trong lĩnh vực điện lượng tử dẫn đến việc chế tạo các máy tạo dao động và máy khuếch đại dựa trên nguyên lý maser-laser	[66]
		Aleksandr Mikhailovich Prokhorov
		Charles Townes	Hoa Kỳ
1965		Tomonaga Shinichirō	Nhật Bản	Nghiên cứu cơ bản về điện động học lượng tử và Vật lý hạt cơ bản	[67]
		Julian Schwinger	Hoa Kỳ
		Richard Feynman
1966		Alfred Kastler	Pháp	Tìm ra và sử dụng các phương pháp quang học để nghiên cứu cộng hưởng Hertz trong nguyên tử	[68]
1967		Hans Bethe	Hoa Kỳ (sinh ra ở Strasbourg, Đức)	Đóng góp cho lý thuyết phản ứng hạt nhân đặc biệt là các khám phá liên quan đến quá trình tạo năng lượng ở các vì sao	[69]
1968		Luis Alvarez	Hoa Kỳ	Đóng góp vào Vật lý hạt cơ bản, tìm ra các trạng thái cộng hưởng góp phần phát triển kỹ thuật sử dụng buồng bọt hydrogen và phân tích dữ liệu	[70]
1969		Murray Gell-Mann	Hoa Kỳ	Đóng góp và khám phá liên quan đến phân loại các hạt cơ bản và tương tác giữa chúng	[71]

Thập niên 1970[sửa | sửa mã nguồn]

Năm	Hình	Tên	Quốc gia	Công trình nhận giải	Chú thích
1970		Hannes Alfvén	Thụy Điển	Đóng góp trong việc nghiên cứu từ thủy động lực học dẫn đến các ứng dụng quan trọng trong Vật lý plasma	[72]
		Louis Eugène Félix Néel	Pháp	Nghiên cứu cơ bản và khám phá những tính chất sắt từ và phản sắt từ dẫn đến các ứng dụng quan trọng trong Vật lý chất rắn	[72]
1971		Gábor Dénes	Vương quốc Anh (sinh ra ở Budapest,  Vương quốc Hungary)	Tìm ra và phát triển phương pháp chụp ảnh ba chiều	[73]
1972		John Bardeen	Hoa Kỳ	Nghiên cứu lý thuyết siêu dẫn, thường được gọi là lý thuyết BCS	[74]
		Leon Neil Cooper
		John Robert Schrieffer
1973		Esaki Leo	Nhật Bản	Chứng minh bằng thực nghiệm hiệu ứng đường ngầm trong bán dẫn và siêu dẫn	[75]
		Ivar Giaever	Hoa Kỳ  Na Uy
		Brian David Josephson	Vương quốc Anh	Tiên đoán lý thuyết về tính chất của các dòng siêu dẫn, đặc biệt là hiệu ứng Josephson	[75]
1974		Martin Ryle	Vương quốc Anh	Nghiên cứu tiên phong trong lĩnh vực Vật lý thiên văn vô tuyến, Ryle cho những quan sát và phát minh, Hewish cho vai trò quyết định trong việc tìm ra các pulsar	[76]
		Antony Hewish
1975		Aage Niels Bohr	Đan Mạch	Tìm ra mối liên hệ giữa chuyển động tập thể và chuyển động các đơn hạt trong hạt nhân nguyên tử, dẫn đến việc phát triển lý thuyết về cấu trúc hạt nhân nguyên tử	[77]
		Ben Roy Mottelson	Đan Mạch (sinh ra ở Chicago, Ilinois,  Hoa Kỳ)
		Leo James Rainwater	Hoa Kỳ
1976		Burton Richter	Hoa Kỳ	Tìm ra hạt J/Psi	[78]
		Đinh Triệu Trung
1977		Philip Warren Anderson	Hoa Kỳ	Nghiên cứu lý thuyết về cấu trúc điện tử của các hệ từ hỗn loạn	[79]
		Neville Francis Mott	Vương quốc Anh
		John Hasbrouck van Vleck	Hoa Kỳ
1978		Pyotr Leonidovich Kapitsa	Liên Xô	Nghiên cứu và phát minh trong lĩnh vực Vật lý nhiệt độ thấp	[80]
		Arno Allan Penzias	Hoa Kỳ (sinh ra ở Munich, Đức)	Tìm ra bức xạ phông vi sóng vũ trụ (CMB)	[80]
	Tập tin:Wilson penzias200.jpg	Robert Woodrow Wilson	Hoa Kỳ
1979		Sheldon Lee Glashow	Hoa Kỳ	Nghiên cứu lý thuyết thống nhất tương tác yếu và tương tác điện tử giữa các hạt cơ bản, tiên đoán sự tồn tại của dòng trung hòa yếu	[81]
		Abdus Salam	Pakistan (sinh ra ở Jhang,  Ấn Độ thuộc Anh)
		Steven Weinberg	Hoa Kỳ

Thập niên 1980[sửa | sửa mã nguồn]

Năm	Hình	Tên	Quốc gia	Công trình nhận giải	Chú thích
1980		James Cronin	Hoa Kỳ	Tìm ra sự vi phạm các nguyên lý đối xứng cơ bản trong phân rã K-meson	[82]
		Val Logsdon Fitch
1981		Nicolaas Bloembergen	Hà Lan Hoa Kỳ	Phát triển phương pháp phổ kế laser	[81]
		Arthur Leonard Schawlow	Hoa Kỳ
		Kai Siegbahn	Thụy Điển	Phát triển phổ điện tử độ phân giải cao	[81]
1982		Kenneth G. Wilson	Hoa Kỳ	Xây dựng lý thuyết về các hiện tượng tới hạn liên quan đến chuyển pha	[83]
1983		Subrahmanyan Chandrasekhar	Hoa Kỳ (sinh ra ở Lahore,  Ấn Độ thuộc Anh)	Nghiên cứu lý thuyết về tiến hóa của các vì sao, đề ra giới hạn Chandrasekhar	[84]
		William Alfred Fowler	Hoa Kỳ	Nghiên cứu lý thuyết và thực nghiệm các phản ứng hạt nhân và sự hình thành các nguyên tố hóa học trong vũ trụ	[84]
1984		Carlo Rubbia	Ý	Đóng góp quyết định trong thí nghiệm tìm ra các hạt W, Z truyền tương tác yếu	[85]
		Simon van der Meer	Hà Lan
1985		Klaus von Klitzing	Tây Đức	Phát hiện ra hiệu ứng Hall lượng tử	[86]
1986		Ernst Ruska	Tây Đức	Nghiên cứu cơ bản về quang điện tử, thiết kế kính hiển vi điện tử đầu tiên	[87]
		Gerd Binnig	Tây Đức	Thiết kế hiển vi quyét sử dụng hiệu ứng đường ngầm	[87]
		Heinrich Rohrer	Thụy Sĩ
1987		Johannes Georg Bednorz	Tây Đức	Tìm ra hiện tượng siêu dẫn trong vật liệu gốm	[88]
		Karl Alexander Müller	Thụy Sĩ
1988		Leon M. Lederman	Hoa Kỳ	Phương pháp chùm neutrino và cấu trúc kép của lepton thông qua việc tìm ra muon neutrino	[89]
		Melvin Schwartz
		Jack Steinberger	Hoa Kỳ (sinh ra ở Bad Kissingen, Đức)
1989		Norman Foster Ramsey	Hoa Kỳ	Phát minh ra phương pháp trường dao động sử dụng trong maser hydrogen và đồng hồ nguyên tử	[81]
		Hans Georg Dehmelt	Tây Đức	Phát triển kỹ thuật bẫy ion bằng từ trường	[81]
		Wolfgang Paul	Hoa Kỳ (sinh ra ở Görlitz, Đức)

Thập niên 1990[sửa | sửa mã nguồn]

Năm	Hình	Tên	Quốc gia	Công trình nhận giải	Chú thích
1990		Jerome Isaac Friedman	Hoa Kỳ	Nghiên cứu tán xạ không đàn hồi của điện tử lên proton và neutron giúp phát triển mô hình quark	[90]
		Henry Way Kendall
		Richard E. Taylor	Canada
1991		Pierre-Gilles de Gennes	Pháp	Phương pháp nghiên cứu các hiện tượng trật tự trong các hệ đơn giản được khái quát hóa cho các hệ phức tạp, đặc biệt trong tinh thể lỏng và polyme	[91]
1992		Georges Charpak	Pháp (sinh ra tại Dąbrowica, Ba Lan)	Phát triển các máy dò hạt, đặc biệt là buồng đa dây tỷ lệ	[92]
1993		Russell Alan Hulse	Hoa Kỳ	Phát hiện ra một loại pulsar mới giúp nghiên cứu về trường hấp dẫn	[93]
		Joseph Hooton Taylor, Jr.
1994		Bertram Brockhouse	Canada	Phát triển phương pháp phổ ký neutron	[94]
		Clifford Glenwood Shull	Hoa Kỳ	Phát triển kỹ thuật nhiễu xạ neutron	[94]
1995		Martin Lewis Perl	Hoa Kỳ	Tìm ra tau lepton	[81]
		Frederick Reines	Hoa Kỳ	Thu được neutrino	[81]
1996		David Morris Lee	Hoa Kỳ	Tìm ra tính siêu chảy của helium-3	[95]
		Douglas Dean Osheroff
		Robert Coleman Richardson
1997		Châu Lệ Văn	Hoa Kỳ	Phát triển phương pháp làm lạnh và bẫy nguyên tử bằng laser	[96]
		Claude Cohen-Tannoudji	Pháp (sinh ra ở Constantine, Algérie thuộc Pháp)
		William Daniel Phillips	Hoa Kỳ
1998		Robert B. Laughlin	Hoa Kỳ	Tìm ra hiệu ứng Hall lượng tử phân số như là một khởi đầu cho một loại chất lỏng lượng tử mới với các yếu tố điện tích không nguyên (1/3, 1/5,...)	[97]
		Horst Ludwig Störmer	Đức
		Thôi Kì	Hoa Kỳ (sinh ra ở Hà Nam, Trung Hoa Dân Quốc)
1999		Gerard 't Hooft	Hà Lan	Làm sáng tỏ cấu trúc lượng tử của tương tác điện yếu trong Vật lý	[98]
		Martinus J.G. Veltman

Thập niên 2000[sửa | sửa mã nguồn]

Năm	Hình	Tên	Quốc gia	Công trình nhận giải	Chú thích
2000		Zhores Ivanovich Alferov	Nga	Phát triển cấu trúc không đồng nhất bán dẫn được dùng trong quang điện tử tốc độ cao	[99]
		Herbert Kroemer	Đức
		Jack St. Clair Kilby	Hoa Kỳ	Phát minh ra mạch tích hợp	[99]
2001		Eric Allin Cornell	Hoa Kỳ	Thực hiện được ngưng tụ Bose-Einstein	[100]
		Carl Wieman
		Wolfgang Ketterle	Đức
2002		Raymond Davis Jr.	Hoa Kỳ	Đóng góp trong Vật lý thiên văn, đặc biệt là việc dò các neutrino vũ trụ	[99]
		Koshiba Masatoshi	Nhật Bản
		Riccardo Giacconi	Hoa Kỳ (sinh ra ở Genoa,  Vương quốc Ý)	Đóng góp trong Vật lý thiên văn và tìm ra nguồn tia X vũ trụ	[99]
2003		Alexei Alexeevich Abrikosov	Nga  Hoa Kỳ	Phát triển lý thuyết siêu dẫn và siêu lỏng	[101]
		Vitalij Ginzburg	Nga
		Anthony James Leggett	Vương quốc Anh  Hoa Kỳ
2004		David Gross	Hoa Kỳ	Tìm ra bậc tự do tiệm cận trong tương tác mạnh	[99]
		Hugh David Politzer
		Frank Wilczek
2005		Roy Jay Glauber	Hoa Kỳ	Đóng góp cho lý thuyết lượng tử quang học	[102]
		John Lewis Hall	Hoa Kỳ	Phát triển phương pháp phổ kế bằng laser, đặc biệt là kỹ thuật xung răng lược	[102]
		Theodor W. Hänsch	Đức
2006		John C. Mather	Hoa Kỳ	Phát hiện về tính bất đẳng hướng của bức xạ phông nền vũ trụ	[103]
		George F. Smoot
2007		Albert Fert	Pháp	Khám phá ra hiệu ứng Từ điện trở khổng lồ, được dùng trong công nghệ đọc đĩa cứng	[104]
		Peter Grünberg	Đức
2008		Nambu Yōichirō	Hoa Kỳ (sinh ra ở Tokyo, Nhật Bản)	Phát hiện cơ chế "phá vỡ đối xứng tự phát" trong Vật lý á nguyên tử	[105]
		Kobayashi Makoto	Nhật Bản	Phát hiện nguồn gốc phá vỡ tính đối xứng liên quan đến việc dự đoán sự tồn tại của ít nhất ba nhóm hạt quark trong tự nhiên	[105]
		Masukawa Toshihide
2009		Cao Côn	Hoa Kỳ  Vương quốc Anh (sinh ra ở Thượng Hải, Trung Hoa Dân Quốc)	"Vì những thành tựu đột phá trong việc truyền ánh sáng trong sợi quang cho ngành thông tin quang"	[106]
		Willard S. Boyle	Hoa Kỳ	Phát minh ra mạch bán dẫn ảnh - bộ cảm biến CCD	[106]
		George E. Smith

Thập niên 2010[sửa | sửa mã nguồn]

Năm	Hình	Tên	Quốc gia	Công trình nhận giải	Chú thích
2010		Andre Geim	Hà Lan Vương quốc Anh (sinh ra ở Sochi,  Liên Xô)	Tách lớp Graphene từ than chì để mở ra hướng nghiên cứu mang tính đột phá về ứng dụng của Graphene vào điện tử	[107]
		Konstantin Novoselov	Nga  Vương quốc Anh
2011		Saul Perlmutter	Hoa Kỳ	Nghiên cứu về siêu tân tinh loại Ia để khám phá vũ trụ đang mở rộng với tốc độ gia tăng không ngừng	[108]
		Brian P. Schmidt	Úc (sinh ra ở Missoula, Montana,  Hoa Kỳ)
		Adam Riess	Hoa Kỳ
2012		Serge Haroche	Pháp	Nghiên cứu về quang học lượng tử	[109]
		David J. Wineland	Hoa Kỳ
2013		François Englert	Bỉ	Khám phá lý thuyết về cơ chế tìm hiểu nguồn gốc khối lượng của các hạt hạ nguyên tử.	[110]
		Peter Higgs	Vương quốc Anh
2014		Akasaki Isamu	Nhật Bản	Cho phát minh ra LED lam hữu hiệu giúp tạo ra những nguồn ánh sáng trắng tiết kiệm năng lượng và đủ sáng.	[111]
		Amano Hiroshi
		Nakamura Shuji	Hoa Kỳ (sinh ra ở Ikata, Ehime,  Nhật Bản)
2015		Kajita Takaaki	Nhật Bản	Khám phá neutrino dao động và chứng tỏ chúng có khối lượng	[112]
		Arthur B. McDonald	Canada
2016		David J. Thouless	Vương quốc Anh	Khám phá về mặt lý thuyết của họ của hiện tượng chuyển pha tô pô và pha tô pô ở vật chất	[113]
		F. Duncan M. Haldane	Vương quốc Anh  Slovenia
		John M. Kosterlitz	Hoa Kỳ[114] (sinh ra ở Aberdeen,  Vương quốc Anh)
2017		Rainer Weiss	Hoa Kỳ (sinh ra ở Berlin, Đức)	Cho những đóng góp quyết định của họ đối với LIGO và quan sát sóng hấp dẫn	[4]
		Barry Barish	Hoa Kỳ
		Kip Thorne
2018		Arthur Ashkin	Hoa Kỳ	Cho những sáng chế đột phá trong lĩnh vực vật lý laser	[115]
		Gérard Mourou	Pháp
		Donna Strickland	Canada
2019		James Peebles	Canada Hoa Kỳ	"Những phát hiện mang tính lý thuyết về vũ trụ học vật lý"	[116]
		Michel Mayor	Thụy Sĩ	Phát hiện hành tinh 51 Pegasi b ngoài Hệ Mặt Trời có quỹ đạo quay quanh một ngôi sao cùng loại với Mặt Trời	[116]
		Didier Queloz

Thập niên 2020[sửa | sửa mã nguồn]

Năm	Hình	Tên	Quốc gia	Công trình nhận giải	Chú thích
2020		Roger Penrose	Vương quốc Anh	"cho chứng minh sự hình thành của lỗ đen là một hệ quả tất yếu của thuyết tương đối tổng quát"	[117]
		Reinhard Genzel	Đức	"cho khám phá một vật thể nén đặc siêu khối lượng ở trung tâm của thiên hà chúng ta"	[117]
		Andrea Ghez	Hoa Kỳ
2021		Manabe Syukuro	Nhật Bản  Hoa Kỳ	"cho thiết lập mô hình vật lý của hệ thống khí hậu Trái Đất, định lượng sự thay đổi và dự đoán sự ấm lên toàn cầu một cách tin cậy"	[118]
		Klaus Hasselmann	Đức
		Giorgio Parisi	Ý	"cho khám phá mối liên hệ tác động lẫn nhau giữa các thăng giáng và mất trật tự trong các hệ vật lý từ cấp nguyên tử đến hành tinh."	[118]
2022		Anton Zeilinger	Úc	"Hoàn thành thực nghiệm chứng minh tính chất ngẫu nhiên của lượng tử, Chứng minh thành công vũ trụ là không có tính thực tại và không có tính địa phương"	[119]
		John Clauser	Hoa Kỳ
		Alain Aspect	Pháp
2023		Anne L'Huillier	Pháp	"Nghiên cứu liên quan đến hạt electron bên trong nguyên tử và phân tử"	[120]
		Ferenc Krausz	Hungary  Áo
		Pierre Agostini	Pháp

Chú thích[sửa | sửa mã nguồn]

Xem thêm[sửa | sửa mã nguồn]

Wikimedia Commons có thêm hình ảnh và phương tiện truyền tải về Danh sách người đoạt giải Nobel Vật lý.

Bài viết

• Giải Nobel Vật lý

Liên kết ngoài[sửa | sửa mã nguồn]

• Winners of the Nobel Prize in Physics

“Danh sách người đoạt giải Nobel Vật lý” là một danh sách chọn lọc của Wikipedia tiếng Việt. Mời bạn xem phiên bản đã được bình chọn vào ngày tháng 2 năm 2013 và so sánh sự khác biệt với phiên bản hiện tại.