Giải Nobel Hóa học
Tổ chức trao giải	Viện Hàn lâm Khoa học Hoàng gia Thụy Điển (Kungliga Vetenskapsakademien)
Trao giải lần đầu	Năm 1901 Jacobus Henricus van 't Hoff
Giải thưởng năm 2017	Jacques Dubochet / Joachim Frank Richard Henderson
Website	nobel prizes - chemistry

Giải Nobel hóa học (Tiếng Thụy Điển: Nobelpriset i kemi) là một giải thưởng thường niên của Viện Caroline (Karolinska Institutet). Đây là một trong năm giải Nobel do Alfred Nobel thành lập vào năm 1895 trao cho các lĩnh vực Vật lý, Văn học, Hòa bình, cùng Sinh lý học và Y khoa từ năm 1901^[1]. Theo lời của Nobel trong di chúc, Giải Nobel Hóa học do Quỹ Nobel quản lý và được trao bởi ủy ban gồm năm thành viên được lựa chọn từ Viện Hàn lâm Khoa học Hoàng gia Thụy Điển ^[2]. Người nhận giải Nobel Hóa học đầu tiên là nhà khoa học người Hà Lan Jacobus Henricus van 't Hoff với công trình khám phá ra các định luật về động lực học hóa học và áp suất thẩm thấu trong các dung dịch ^[3]. Mỗi nhà khoa học nhận được một huy chương, bằng chứng nhận và cùng với phần thưởng tài chính, số tiền thưởng hàng năm có thay đổi theo thời gian ^[4]. Như năm 1901, Jacobus Henricus van 't Hoff nhận được phần thưởng trị giá 150.782 SEK, tính ra tương đương với 7.731.004 SEK với tỷ giá vào thời điểm tháng 12 năm 2008. Kể từ năm 2001, giải thưởng tài chính hàng năm là 10.000.000 SEK. Lễ trao giải thưởng diễn ra hàng năm ở Stockholm vào ngày 10 tháng 12, đúng vào ngày mất của Nobel ^[5].

Từ năm 1901 tới năm 2017, Ủy ban Nobel đã trao tặng 108 giải Nobel Hóa học cho 178 nhà khoa học trên khắp thế giới, trong đó chỉ có bốn người là phụ nữ, đó là: Marie Curie (1911), Irène Joliot-Curie (1935), Dorothy Hodgkin (1964) và Ada Yonath (2009) ^[6]. Trong năm 2017, giải Nobel Hóa học được trao cho ba nhà khoa học: Jacques Dubochet, Joachim Frank, Richard Henderson cho nghiên cứu phát triển hiển vi điện tử lạnh giúp xác định cấu trúc với độ phân giải các phân tử sinh học trong dung dịch. Ba nhà khoa học nhận một giải thưởng trị giá 9.000.000 SEK, tương đương với 1 triệu € hay 1,1 triệu USD^[7]. Marie Curie và Dorothy Crowfoot Hodgkin là hai nhà nữ khoa học đã nhận giải Nobel Hóa học độc lập, không phải chia sẻ với ai. Trong số những nhà khoa học đoạt giải, 25 người có công trình nghiên cứu về hóa hữu cơ là lĩnh vực có nhiều giải Nobel hóa học nhất ^[8]. Xét về tuổi tác, người đoạt giải Nobel Hóa học trẻ nhất là Koichi Tanaka vào năm 2002 khi 43 tuổi. Người đoạt giải Nobel lớn tuổi nhất là Charles J. Perdersen vào năm 1987 khi ông đã sang tuổi 83 ^[9]. Nhà Curie có lẽ cũng là gia đình nhận giải Nobel nhiều nhất. Hai vợ chồng Marie Curie và Pierre Curie đã được trao giải Nobel Vật lý vào năm 1903. Marie Curie nhận giải Nobel Hóa học vào năm 1911. Con gái của họ là Irene Joliot-Curie được trao giải Nobel Hóa học vào năm 1935, cùng với chồng Frederic Joliot. Ngoài ra còn có Linus Carl Pauling và được trao giải Nobel 2 lần trong hai lĩnh vực hóa học và hòa bình ^[10]. Có 8 năm giải thưởng không được tổ chức: 1916, 1917, 1919, 1924, 1933, 1940, 1941, 1942. Có thể không trao giải do ảnh hưởng của thế chiến I và thế chiến II.

Các danh sách giải Nobel khác[sửa | sửa mã nguồn]

• Danh sách người Châu Á đoạt giải Nobel
• Danh sách người đoạt giải Nobel Vật lý
• Danh sách người đoạt giải Nobel Hóa học
• Danh sách người đoạt giải Nobel Sinh lý học và Y khoa
• Danh sách người đoạt giải Nobel Văn học
• Danh sách người đoạt giải Nobel Hòa bình
• Danh sách người đoạt giải Nobel Kinh tế
• Danh sách người da đen đoạt giải Nobel
• Danh sách người Hồi Giáo đoạt giải Nobel
• Danh sách người Kitô giáo đoạt giải Nobel
• Danh sách người Do Thái đoạt giải Nobel
• Danh sách phụ nữ đoạt giải Nobel

Danh sách[sửa | sửa mã nguồn]

Năm	Ảnh	Tên	Quốc tịch	Công trình	Chú thích
1901		Jacobus Henricus van't Hoff	Hà Lan	Khám phá ra các định luật về động lực học hóa học và áp suất thẩm thấu trong các dung dịch.	[3]
1902		Hermann Emil Fischer	Đế quốc Đức	Nghiên cứu về sự tổng hợp các nhóm đường và purine.	[11]
1903		Svante Arrhenius	Thụy Điển	Tìm ra thuyết điện ly hóa học (theory of electrolytic dissociation).	[12]
1904		Sir William Ramsay	Anh	Phát hiện ra các khí hiếm trong không khí và xác định vị trí của chúng trong bảng tuần hoàn.	[13]
1905		Adolf von Baeyer	Đế quốc Đức	Phát triển ngành Hóa hữu cơ và Công nghiệp hóa học, qua các công trình nghiên cứu về thuốc nhuộm hữu cơ và hydrocacbon thơm.	[14]
1906		Henri Moissan	Pháp	Nghiên cứu và cách ly chất Flo, cũng như phát mình ra các lò điện phục vụ cho khoa học mang tên ông.	[15]
1907		Eduard Buchner	Đế quốc Đức	Nghiên cứu trong ngành Hóa sinh, khám phá sự lên men không cần tế bào.	[16]
1908		Ernest Rutherford	New Zealand Anh	Nghiên cứu về sự phân rã các nguyên tố và hóa học các chất phóng xạ.	[17]
1909		Wilhelm Ostwald	Đế quốc Đức	Nghiên cứu về các chất xúc tác, và những phát hiện của ông về sự cân bằng hóa học và vận tốc phản ứng hóa học.	[18]
1910		Otto Wallach	Đế quốc Đức	Đóng góp trong sự phát triển ngành Hóa hữu cơ và Công nghiệp hóa học, bằng những nghiên cứu tiên phong trong lĩnh vực các hợp chất Alicyclic.	[19]
1911		Marie Curie	Ba Lan Pháp	Khám phá ra các nguyên tố hóa học radi và poloni, cô lập được nguyên tố radi, nghiên cứu về nguồn gốc cũng như về các hợp chất của nó.	[20]
1912		Victor Grignard	Pháp	Khám phá ra thuốc thử Grignard, nhờ đó cho phép những bước tiến vượt bậc trong ngành hóa học hữu cơ	[21]
		Paul Sabatier	Pháp	Phương pháp hydrogen hóa các hợp chất hữu cơ với sự hiện diện của các kim loại đã được chia nhỏ, nhờ đó cho phép những bước tiến vượt bậc trong ngành hóa học hữu cơ
1913		Alfred Werner	Đế quốc Đức Thụy Sĩ	Nghiên cứu về liên kết nguyên tử trong phân tử vô cơ (liên kết phức chất).	[22]
1914		Theodore William Richards	Mỹ	Xác định khối lượng nguyên tử.	[23]
1915		Richard Martin Willstätter	Đế quốc Đức	Nghiên cứu về sắc tố thực vật, đặc biệt là chất Chorphyll.	[24]
1916	KHÔNG TRAO GIẢI
1917	KHÔNG TRAO GIẢI
1918		Fritz Haber	Đế quốc Đức	Tổng hợp ammoniac từ các nguyên tố	[25]
1919	KHÔNG TRAO GIẢI
1920		Walther Hermann Nernst	Đức	Nghiên cứu tính toán về ái lực hoá học và định luật 3 của nhiệt động lực học	[26]
1921		Frederick Soddy	Anh	Nghiên cứu về phóng xạ biến đổi các nguyên tố và chứng minh sự tồn tại đồng vị của các nguyên tố phóng xạ	[27]
1922		Francis William Aston	Anh	Nghiên cứu về tỉ lệ các hạt vật chất trong đồng vị của các nguyên tố không phóng xạ	[28]
1923		Fritz Pregl	Áo	Nghiên cứu về vi phân tích định lượng hoá học hữu cơ	[29]
1924	KHÔNG TRAO GIẢI
1925		Richard Adolf Zsigmondy	Đức Áo	Khám phá về các chất keo	[30]
1926		Theodor Svedberg	Thụy Điển	Nghiên cứu về sự ly tâm siêu tốc phân tích (hệ phân tán)	[31]
1927		Heinrich Otto Wieland	Đức	Nghiên cứu về axit steroid	[32]
1928		Adolf Otto Reinhold Windaus	Đức	Nghiên cứu về sterol và quan hệ của chúng với các vitamin	[33]
1929		Arthur Harden	Anh	Nghiên cứu về sự lên men đường và các enzim lên men	[34]
		Hans Karl August Simon von Euler-Chelpin	Thụy Điển Đế quốc Đức
1930		Hans Fischer	Đức	Nghiên cứu về tổng hợp bilirubin và hematin	[35]
1931		Carl Bosch	Đức	Tiên phong trong nghiên cứu về công nghiệp hoá học áp suất cao	[36]
		Friedrich Bergius	Đức
1932		Irving Langmuir	Mỹ	Nghiên cứu về hoá học các bề mặt	[37]
1933	KHÔNG TRAO GIẢI
1934		Harold Clayton Urey	Mỹ	Tìm ra Đơteri đồng vị quan trọng của Hydro ứng dụng trong các phản ứng nhiệt hạch	[38]
1935		Frédéric Joliot-Curie	Pháp	Tìm ra hiện tượng phóng xạ nhân tạo	[39]
		Irène Joliot-Curie	Pháp
1936		Petrus (Peter) Josephus Wilhelmus Debye	Hà Lan	Nghiên cứu về momen lưỡng cực, sự khuếch tán của tia X và điện tử các khí.	[40]
1937		Sir Walter Norman Haworth	Anh	Nghiên cứu về các cacbonhidrat và các vitamin C, A, B2	[41]
		Paul Karrer	Thụy Sĩ
1938		Richard Kuhn	Đức Áo	Nghiên cứu về các carotenoid và các vitamin	[42]
1939		Adolf Butenandt	Đức	Nghiên cứu về steroid giới tính, polymethylene và terpene bậc cao.	[43]
		Lavoslav (Leopold) Ružička	Thụy Sĩ
1940	KHÔNG TRAO GIẢI
1941	KHÔNG TRAO GIẢI
1942	KHÔNG TRAO GIẢI
1943		George de Hevesy	Hungary	Sử dụng các đồng vị làm nguyên tử đánh dấu trong việc nghiên cứu các quá trình hoá học	[44]
1944		Otto Hahn	Đức	Nghiên cứu về sự phân hạch của các hạt nhân nặng	[45]
1945		Artturi Ilmari Virtanen	Phần Lan	Nghiên cứu về các chất hoá học nông nghiệp và hoá học dinh dưỡng	[46]
1946		James Batcheller Sumner	Mỹ	Điều chế, kết tinh các enzim và virus protein ở trạng thái nguyên chất	[47]
		John Howard Northrop	Mỹ
		Wendell Meredith Stanley	Mỹ
1947		Robert Robinson	Anh	Khám phá về các chất nhuộm màu thực vật và ankaloids	[48]
1948		Arne Wilhelm Kaurin Tiselius	Thụy Điển	Nghiên cứu về sự điện ly và phân tích bằng hấp phụ	[49]
1949		William Francis Giauque	Mỹ	Đóng góp trong lĩnh vực nhiệt động hoá học, tính chất của các chất ở nhiệt độ thấp	[50]
1950		Otto Diels	Đức	Tổng hợp Diene	[51]
		Kurt Alder	Đức
1951		Edwin Mattison McMillan	Mỹ	Khám phá các siêu nguyên tố uranium	[52]
		Glenn Theodore Seaborg	Mỹ
1952		Archer John Porter Martin	Anh	phát minh sự chụp ảnh màu sắc để phân chia	[53]
		Richard Laurence Millington Synge	Anh
1953		Hermann Staudinger	Đức	Khám phá các chất cao phân tử.	[54]
1954		Linus Carl Pauling	Mỹ	Nghiên cứu bản chất của liên kết hoá học và áp dụng nó vào việc xác định cấu trúc các phức chất	[55]
1955		Vincent du Vigneaud	Mỹ	Nhận biết được cấu trúc và tổng hợp toàn bộ các peptit tuần hoàn oxytocin (hormon polipeptit).	[56]
1956		Cyril Norman Hinshelwood	Anh	Nghiên cứu về cơ chế các phản ứng hoá học	[57]
		Nikolay Nikolaevich Semyonov Никола́й Никола́евич Семёнов)	Liên Xô
1957		Alexander R. Todd	Anh	Nghiên cứu về các nucleotide.	[58]
1958		Frederick Sanger	Anh	Làm sáng tỏ cấu trúc protein đặc biệt là insulin.	[59]
1959		Jaroslav Heyrovsky	Tiệp Khắc	Phát minh ra phương pháp cực phổ mở đầu cho ngành điện hoá học phân tích	[60]
1960		Willard Frank Libby	Mỹ	Phát minh phương pháp dùng cacbon-14 để xác định niên đại cá cổ vật,..	[61]
1961		Melvin Calvin	Anh	Nghiên cứu sự chuyển hóa sinh hóa của khí cacbonic ở thực vật.	[62]
1962		Max Ferdinand Perutz	Anh Áo	Nghiên cứu cấu tạo của các prôtêin hình cầu	[63]
		John Cowdery Kendrew	Anh
1963		Karl Ziegler	Đức	Phát minh trong lĩnh vực hóa học và công nghệ các hợp chất của phân tử	[64]
		Giulio Natta	Ý
1964		Dorothy Crowfoot Hodgkin	Anh	Xác định công thức cấu tạo của các chất hoạt động sinh học bằng kĩ thuật X quang.	[65]
1965		Robert Burns Woodward	Mỹ	Nghiên cứu về tổng hợp hữu cơ	[66]
1966		Robert Sanderson Mulliken	Mỹ	Nghiên cứu liên kết hóa học và cấu trúc electron của phân tử bằng phương pháp orbitan phân tử	[67]
1967		Manfred Eigen	Đức	Nghiên cứu các phản ứng cực nhanh bằng cách chuyển dịch cân bằng nhờ xung năng lượng ngắn	[68]
		Ronald George Wreyford Norrish	Anh
		George Porter	Anh
1968		Lars Onsager	Mỹ Na Uy	Thiết kế quan hệ tương hỗ trong quá trình không thuận nghịch	[69]
1969		Sir Derek Harold Richard Barton	Anh	Phát triển và ứng dụng khái niệm hình thể (conformation) trong hóa học.	[70]
		Odd Hassel	Na Uy
1970		Luis Federico Leloir	Argentina	Khám phá các nucleolit đường và vai trò của chúng trong tổng hợp sinh học các cacbonhidrat	[71]
1971		Gerhard Herzberg	Canada Đức	Nghiên cứu cấu trúc electron và hình học của phân tử, đặc biệt là các gốc tự do	[72]
1972		Christian B. Anfinsen	Mỹ	Nghiên cứu ribonucleaza	[73]
		Stanford Moore	Mỹ	Nghiên cứu mối quan hệ giữa cấu trúc hóa học và hoạt tính xúc tác của trung tâm hoạt động của phân tử ribonucleaza
		William Howard Stein	Mỹ
1973		Ernst Otto Fischer	Đức	Nghiên cứu các hợp chất cơ kim cấu tạo sandwich	[74]
		Geoffrey Wilkinson	Anh
1974		Paul J. Flory	Mỹ	Nghiên cứu về lý thuyết và thực nghiệm trong hoá lý các đại phân tử	[75]
1975		John Cornforth	Anh	Nghiên cứu hoá học lập thể các phản ứng giữa những enzim và các phản ứng hữu cơ	[76]
		Vladimir Prelog	Thụy Sĩ
1976		William Nunn Lipscomb, Jr.	Hoa Kỳ	Tìm ra cấu trúc các boran.	[77]
1977		Ilya Prigogine	Mỹ Nga	Đóng góp vào nhiệt động học các hệ không cân bằng và lý thuyết các cấu trúc.	[78]
1978		Peter D. Mitchell	Anh	Nghiên cứu về sự di chuyển năng lượng trong sinh học.	[79]
1979		Herbert C. Brown	Mỹ Anh	Phát triển các hợp chất của Bo và Phosphor trong tổng hợp hữu cơ.	[80]
		Georg Wittig	Đức
1980		Paul Berg	Mỹ	Nghiên cứu cơ bản về hóa sinh axít nucleic.	[81]
		Walter Gilbert	Mỹ	Đóng góp liên quan tới chuỗi axít nucleic.
		Frederick Sanger	Anh
1981		Fukui Kenichi (福井 謙)	Nhật Bản	Nghiên cứu về hóa học lý thuyết trong thúc đẩy quá trình của các phản ứng hóa học.	[82]
		Roald Hoffmann	Mỹ
1982		Aaron Klug	Nam Phi Anh	Nghiên cứu về cấu trúc gene.	[83]
1983		Henry Taube	Mỹ Canada	Giải thích phản ứng hóa học trong mọi vật, từ quang hợp ở thực vật cho tới pin và các tế bào nhiên liệu.	[84]
1984		Robert Bruce Merrifield	Mỹ	Phát triển phương pháp luận cho tổng hợp hóa học trên nền rắn.	[85]
1985		Herbert A. Hauptman	Mỹ	Nghiên cứu phát triển các phương pháp xác định cấu trúc phân tử của pha lê.	[86]
		Jerome Karle	Mỹ
1986		Dudley R. Herschbach	Mỹ	Nghiên cứu chứng tỏ cách thức các phản ứng hóa học cơ bản diễn ra.	[87]
		Lý Viễn Triết Yuan T. Lee (李遠哲)	Mỹ Đài Loan
		John C. Polanyi	Canada
1987		Donald J. Cram	Mỹ	Nghiên cứu tổng hợp các phân tử có thể bắt chước các phản ứng sinh học quan trọng.	[88]
		Charles J. Pedersen	Mỹ
		Jean-Marie Lehn	Pháp
1988		Johann Deisenhofer	Đức	Xác định được cấu trúc của các protein nhất định cần trong quang hợp.	[89]
		Robert Huber	Đức
		Hartmut Michel	Đức
1989		Sidney Altman	Canada Mỹ	Chứng minh một cách độc lập rằng RNA còn có thể trợ giúp tích cực cho các phản ứng hóa học.	[90]
		Thomas Cech	Mỹ
1990		Elias James Corey	Mỹ	Phát triển giả thuyết và phương pháp luận của tổng hợp hữu cơ.	[91]
1991		Richard R. Ernst	Thụy Sĩ	Đóng góp cho sự phát triển phổ cộng hưởng từ hạt nhân độ phân giải cao (NMR).	[92]
1992		Rudolph A. Marcus	Mỹ Canada	Đóng góp vào giả thuyết các phản ứng truyền điện trong các hệ thống hóa học.	[93]
1993		Kary B. Mullis	Mỹ	Nghiên cứu phát triển hai phương pháp mới mang lại sự tiến bộ quyết định trong công nghệ gene.	[94]
		Michael Smith	Canada Anh
1994		George A. Olah	Mỹ Hungary	Những đóng góp trong ngành hóa carboncation.	[95]
1995		Paul J. Crutzen	Hà Lan	Nghiên cứu về sự hình thành và phân hủy tầng ozone.	[96]
		Mario J. Molina	Mỹ México
		F. Sherwood Rowland	Mỹ
1996		Robert F. Curl Jr.	Mỹ	Khám phá về Fullerene	[97]
		Sir Harold Kroto	Anh
		Richard E. Smalley	Mỹ
1997		Paul D. Boyer	Mỹ	Nghiên cứu cách thức các tế bào cơ thể lưu trữ và truyền năng lượng.	[98]
		John E. Walker	Anh
		Jens Christian Skou	Đan Mạch
1998		Walter Kohn	Mỹ	Nghiên cứu phát triển lý thuyết phiếm hàm mật độ.	[99]
		John Pople	Anh	Nghiên cứu phát triển các phương pháp tính toán trong hóa học lượng tử.
1999		Ahmed Zewail (أحمد زويل)	Mỹ	Tiên phong điều tra nghiên cứu các phản ứng hóa học cơ bản, sử dụng tia laser cực ngắn, trên thang thời gian mà các phản ứng thường xảy ra.	[100]
2000		Alan J. Heeger	Mỹ	Phát minh mang tính cách mạng trong lĩnh vực sản xuất các chất dẻo có thể dẫn điện và kích thích sự phát triển nhanh chóng của điện tử học phân tử.	[101]
		Alan G. MacDiarmid	Mỹ
		Shirakawa Hideki (白川 英樹)	New Zealand Nhật Bản
2001		William Standish Knowles	Mỹ	Về cách kiểm soát tốt hơn các phản ứng hóa học, dọn đường cho các loại dược phẩm trị bệnh tim và bệnh Parkinson.	[102]
		Noyori Ryōji (野依 良治)	Nhật Bản
		K. Barry Sharpless	Mỹ
2002		John B. Fenn	Mỹ	Phát triển các cách thức dùng trong nhận diện và phân tích các phân tử sinh học lớn.	[103]
		Tanaka Kōichi (田中 耕一)	Nhật Bản
		Kurt Wüthrich	Thụy Sĩ
2003		Peter Agre	Mỹ	Nghiên cứu về cách thức các chất chủ chốt tiến vào hoặc rời khỏi các tế bào trong cơ thể, và khám phá của họ liên quan tới các lỗ nhỏ, được gọi là "kênh", trên bề mặt tế bào.	[104]
		Roderick MacKinnon	Mỹ
2004		Aaron Ciechanover (אהרון צ'חנובר)	Israel	Về cách thức các tế bào phân hủy.	[105]
		Avram Hershko (אברהם הרשקו)	Israel Hungary
		Irwin Rose	Mỹ
2005		Yves Chauvin	Pháp	Nghiên cứu tìm ra cách làm giảm chất thải độc hại khi tạo ra các hóa chất mới.	[106]
		Robert H. Grubbs	Mỹ
		Richard R. Schrock	Mỹ
2006		Roger D. Kornberg	Mỹ	Làm sáng tỏ cơ chế phân tử của quá trình phiên mã ở tế bào eukaryote.	[107]
2007		Gerhard Ertl	Đức	Nghiên cứu về các phản ứng hóa học trên bề mặt chất rắn. Công trình này tăng cường sự hiểu biết tại sao tầng ozone đang mỏng đi, cách thức các tế bào nhiên liệu hoạt động và thậm chí tại sao sắt gỉ.	[108]
2008		Roger Y. Tsien	Mỹ	Khám phá đầu tiên về GFP và một loạt các phát triển quan trọng dẫn tới việc sử dụng nó như một công cụ quan trọng trong sinh học.	[109]
		Martin Chalfie	Mỹ
		Shimomura Osamu	Nhật Bản Mỹ
2009		Venkatraman Ramakrishnan	Anh	Nghiên cứu về cấu trúc và chức năng của ribosome	[110]
		Thomas A. Steitz	Mỹ
		Ada E. Yonath (עדה יונת)	Israel
2010		Richard Heck	Mỹ	Nghiên cứu tiên phong trong phản ứng nối mạch với Palladium làm chất xúc tác trong tổng hợp hữu cơ	[111]
		Ei-ichi Negishi	Nhật Bản
		Suzuki Akira	Nhật Bản
2011		Dan Shechtman	Israel	Khám phá ra Giả tinh thể	[112]
2012		Robert Lefkowitz	Mỹ	Nghiên cứu về thụ thể bắt cặp với protein G.	[7]
		Brian Kobilka	Mỹ
2013		Martin Karplus	Mỹ Áo	Nghiên cứu phát triển về các mô hình đa quy mô dành cho các hệ thống hóa học phức tạp	[113]
		Michael Levitt	Mỹ Vương quốc Anh Israel[114]
		Arieh Warshel	Mỹ Israel
2014		Eric Betzig	Mỹ	vì những đóng góp cách mạng cho lĩnh vực quang học nano mà đã phá vỡ niềm tin từ lâu về giới hạn phân giải của kính hiển vi quang học và tạo ảnh	[115]
		Stefan Hell	Đức
		William E. Moerner	Mỹ
2015		Tomas Lindahl	Thụy Điển Vương quốc Anh	cho cơ chế sửa chữa DNA ở tế bào bị tổn thương	[116]
		Paul L. Modrich	Mỹ
		Aziz Sancar	Mỹ Thổ Nhĩ Kỳ
2016		Jean-Pierre Sauvage	Pháp	cho thiết kế và tổng hợp các cỗ máy phân tử	[117]
		Fraser Stoddart	Mỹ Anh
		Ben Feringa	Hà Lan
2017		Jacques Dubochet	Thụy Sĩ	cho phát triển hiển vi điện tử lạnh giúp xác định cấu trúc với độ phân giải cao của các phân tử sinh học trong dung dịch	[118]
		Joachim Frank	Mỹ Đức
		Richard Henderson	Anh
2018		George P. Smith	Mỹ	cho những nghiên cứu giúp kiểm soát được quá trình tiến hóa, biến đổi và chọn lọc gen để phát triển các protein mới.	[119]
		Frances Arnold	Mỹ
		Sir Gregory Paul Winter	Anh
2019		Yoshino Akira	Nhật Bản	cho những nghiên cứu pin Li-ion.	[120]
		M. Stanley Whittingham	Anh
		John Bannister Goodenough	Mỹ Đức
2020		Emmanuelle Charpentier	Pháp Đức	cho việc phát triển một phương pháp chỉnh sửa gen	[121]
		Jennifer Doudna	Mỹ
2021		Benjamin List	Đức	cho nghiên cứu phát triển các phân tử xúc tác hữu cơ bất đối xứng	[122]
		David MacMillan	Mỹ Anh
2022		Carolyn R. Bertozzi	Hoa Kỳ	cho nghiên cứu phát triển hóa học click và hóa học sinh trực giao	[123]
		Morten Meldal	Đan Mạch
		K. Barry Sharpless	Hoa Kỳ
2023	Tập tin:Moungi Bawendi.png	Moungi G. Bawendi	Pháp  Tunisie	cho nghiên cứu chấm lượng tử, những bộ phận nhỏ nhất của công nghệ nano, ứng dụng truyền ánh sáng từ TV và đèn LED, chiếu sáng mô ung thư cho bác sĩ phẫu thuật	[124]
		Louis E. Brus	Hoa Kỳ
		Alexey Ekimov	Hoa Kỳ  Nga

Chú thích[sửa | sửa mã nguồn]

Liên kết ngoài[sửa | sửa mã nguồn]

Wikimedia Commons có thêm hình ảnh và phương tiện truyền tải về Danh sách người đoạt giải Nobel Hóa học.

• Trang web chính thức của Viện Hàn lâm khoa học Hoàng gia Thụy Điển Lưu trữ 2008-12-16 tại Wayback Machine
• Trang web chính thức của Tổ chức Nobel
• Người đoạt giải Nobel và những trường Đại học trên Nobelprize.org

“Danh sách người đoạt giải Nobel Hóa học” là một danh sách chọn lọc của Wikipedia tiếng Việt. Mời bạn xem phiên bản đã được bình chọn vào ngày 17 tháng 1 năm 2013 và so sánh sự khác biệt với phiên bản hiện tại.