Một phần của loạt bài
Diệt chủng
Các vấn đề
Danh sách các vụ diệt chủng theo số người chết Danh sách theo dòng thời gian Diệt chủng văn hóa Ảnh hưởng đối với trẻ em Phủ nhận Thảm sát Hiếp dâm Kích động diệt chủng Ngăn chặn Tâm lý học Mối liên quan với chủ nghĩa thực dân Yếu tố nguy cơ Các giai đoạn Nghiên cứu về nạn diệt chủng Diệt chủng thực dụng Chiến tranh và diệt chủng
Diệt chủng trong XIII và IX
Diệt chủng người da đỏ, 1500-1900 Diệt chủng Dzungar, thập niên 1750 Chiến tranh Đen, 1825–1831 Diệt chủng Moriorie, 1835–1860 Diệt chủng California, 1846–1873 Diệt chủng Circassia, thập niên 1860 Diệt chủng Selk'nam, thập niên 1890–thập niên 1900 Diệt chủng người Herero và Namaqua, 1904–1907
Diệt chủng Ottoman
Diệt chủng Hy Lạp, 1914–1922 Diệt chủng Sayfo, 1914–1924 Diệt chủng Armenia, 1915–1923
Chiến tranh thế giới thứ hai (1941–1945)
Holocaust Diệt chủng Romani Diệt chủng người Serb tại Nhà nước Độc lập Croatia Tội ác chiến tranh Chetnik trong Chiến tranh thế giới thứ hai
Chiến tranh Lạnh
Diệt chủng Bangladesh (1971) Diệt chủng Đông Timor (1974–1999) Diệt chủng Campuchia (1975–1979) Diệt chủng Guatemala (1981–1983) Chiến dịch Anfal (1986–1989)
Diệt chủng ở Châu Phi thời kỳ hậu thuộc địa
Diệt chủng Ikiza (1972) Diệt chủng Gukurahundi (1983–1987) Diệt chủng Isaaq (1987–1989) Nạn diệt chủng Rwanda (1994) Thảm sát người Hutus trong Chiến tranh Congo lần thứ nhất (1996–1997) Effacer le tableau (2002–2003) Diệt chủng Darfur (2003–)
Các vụ diệt chủng trong thời kỳ đương đại
Diệt chủng Bosnia (1995) Diệt chủng người Yazidis do Nhà nước Hồi giáo Iraq và Levant (2014–2017) Nạn diệt chủng người Duy Ngô Nhĩ (2014–) Diệt chủng Rohingya (2017–)
Các chủ đề liên quan
Democide Thanh lọc sắc tộc Ethnocide Chủ nghĩa thực dân Chủ nghĩa đế quốc Đồng hóa cưỡng bức Holodomor Dự đoán về một cuộc diệt chủng ở Ethiopia Các vụ thảm sát chống Cộng sản Hành động tàn bạo của Nhà nước Tự do Congo
Thể loại
x t s

Diệt chủng văn hóa hay thanh lọc văn hóa là một khái niệm mà luật sư Raphael Lemkin phân biệt năm 1944 là một thành phần của tội diệt chủng. Định nghĩa chính xác của "diệt chủng văn hóa" vẫn còn được tranh cãi. Tuy nhiên, Bảo tàng Diệt chủng Armenia định nghĩa diệt chủng văn hóa là "các hành động và biện pháp được thực hiện để phá hủy văn hóa của các quốc gia hoặc dân tộc thông qua hủy diệt tinh thần, quốc gia và văn hóa".^[1]

Một số nhà dân tộc học, chẳng hạn như Robert Jaulin, sử dụng thuật ngữ "ethnocide" để thay thế cho cultural genocide - "diệt chủng văn hóa",^[2] mặc dù cách sử dụng này đã bị chỉ trích là có nguy cơ nhầm lẫn dân tộc với văn hóa.^[3] Thuật ngữ này đã được xem xét trong Tuyên bố Liên hợp quốc năm 2007 về quyền của người dân bản địa và viết tắt bên cạnh thuật ngữ " ethnocide ". Tuy nhiên, nó đã bị xóa trong tài liệu cuối cùng và chỉ được thay thế bằng "diệt chủng".

Sử dụng[sửa | sửa mã nguồn]

Ngay từ năm 1944, luật sư Raphael Lemkin đã phân biệt một thành phần văn hóa của nạn diệt chủng, từ đó trở nên nổi tiếng là "diệt chủng văn hóa".^[4] Thuật ngữ này đã có được giá trị tu từ như là một cụm từ được sử dụng để hành động phá hủy di sản văn hóa và truyền thống. Nó cũng thường được sử dụng sai như một khẩu hiệu để lên án bất kỳ hình thức hủy diệt nào mà người nói không tán thành, mà không quan tâm đến tiêu chí của ý định tiêu diệt một nhóm văn hóa như vậy.

Đề xuất sử dụng[sửa | sửa mã nguồn]

Những người soạn thảo Công ước Diệt chủng năm 1948 đã cân nhắc việc sử dụng thuật ngữ này, nhưng sau đó đã bỏ nó khỏi sự cân nhắc của họ.^[5][6][7] Định nghĩa pháp lý của tội diệt chủng là không cụ thể về cách thức chính xác mà tội diệt chủng được thực hiện, chỉ nói rằng đó là sự hủy diệt với ý định tiêu diệt một nhóm chủng tộc, tôn giáo, dân tộc hoặc quốc gia như vậy.^[8]

Điều 7 của một dự thảo năm 1994 của Tuyên bố Liên hợp quốc về quyền của người bản địa đã sử dụng cụm từ "diệt chủng văn hóa" nhưng không định nghĩa nó là gì.^[9] Bài viết đầy đủ trong dự thảo được đọc như sau:

Người dân bản địa có quyền tập thể và cá nhân không phải chịu ethnocide và diệt chủng văn hóa, trong đó có công tác phòng chống và bồi thường cho:

(a) Bất kỳ hành động nào có mục đích hoặc tác động tước đoạt tính toàn vẹn của họ với tư cách là những dân tộc riêng biệt, hoặc về các giá trị văn hóa hoặc bản sắc dân tộc của họ;

(b) Bất kỳ hành động nào có mục đích hoặc hiệu quả của việc tước đoạt đất đai, lãnh thổ hoặc tài nguyên của họ;

(c) Bất kỳ hình thức chuyển dịch dân số nào có mục đích hoặc hiệu lực của việc vi phạm hoặc làm suy yếu bất kỳ quyền nào của họ;

(d) Bất kỳ hình thức đồng hóa hoặc hòa nhập nào bởi các nền văn hóa hoặc lối sống khác áp đặt lên chúng bằng các biện pháp lập pháp, hành chính hoặc các biện pháp khác;

(e) Bất kỳ hình thức tuyên truyền nào chống lại họ.

Từ ngữ này chỉ xuất hiện trong một dự thảo. Tuyên bố Liên hợp quốc về quyền của người bản địa đã được Đại hội đồng Liên Hiệp quốc thông qua trong phiên họp thứ 62 tại Trụ sở Liên hợp quốc tại thành phố New York vào ngày 13 tháng 9 năm 2007, nhưng chỉ đề cập đến "diệt chủng, hoặc bất kỳ hành vi bạo lực nào khác" trong Điều 7 (tài liệu tham khảo duy nhất về diệt chủng trong tài liệu). Khái niệm "diệt chủng" và "diệt chủng văn hóa" đã bị loại bỏ trong phiên bản được Đại hội đồng thông qua, nhưng các điểm phụ được nêu ở trên từ bản dự thảo đã được giữ lại (với cách diễn đạt hơi mở rộng) trong Điều 8 nói về "quyền không phải chịu sự đồng hóa bắt buộc ".^[10]

Tham khảo[sửa | sửa mã nguồn]