Dòng họ Đặng ở Lương Xá
Dòng họ Đặng ở Lương Xá là một dòng họ có lịch sử lâu đời ở Việt Nam, định cư ở thôn Lương Xá thuộc tỉnh Hà Tây từ khoảng thế kỷ 15.
Lịch sử[sửa | sửa mã nguồn]
Dòng họ Đặng ở Lương Xá là một chi của họ Đặng định cư lâu đời ở thôn Lương Xá huyện Chương Đức, về sau thuộc xã Lam Điền, huyện Chương Mỹ, tỉnh Hà Tây (nay là Hà Nội). Người được xem là thủy tổ của chi này là Đặng Huấn, cha của Đặng Thị Ngọc Dao. Về sau, Ngọc Dao được gả làm thứ phi của chúa Trịnh Tùng, lại sinh ra Trịnh Tráng nối ngôi chúa Trịnh. Bản thân Đặng Huấn và con cháu của ông đã từng trực tiếp tham gia vào cuộc chiến tranh lâu dài giữa chúa Trịnh và nhà Mạc, góp công vào việc lập nên và củng cố chính quyền Lê Trịnh lúc bấy giờ. Trong những năm Đức Long thơi vua Lê Thần Tông, Thanh Đô vương Trịnh Tráng nhớ đến công lao của các công thần bèn cho phối hưởng 4 người vào cung miếu của 4 trấn, trong đó có Đặng Huấn.[1]
Bên cạnh công huân là yếu tố thân thích từ ban đầu, gia tộc họ Đặng liên tục nắm giữa quân đội nhà Trịnh, nhiều thế hệ nhậm chức quan lớn trong triều đình Lê Trịnh, có người được phong chức tước.[2] Trong cuốn Lịch triều hiến chương loại chí của Phan Huy Chú có ghi lại một câu tục ngữ được truyền tụng trong dân gian cuối thời Lê trung hưng là "Đánh giặc họ Hàm, làm quan họ Đặng". Trong đó "Đánh giặc họ Hàm" là nói về dòng dõi danh tướng Đinh Văn Tả ở Hàm Giang, Cẩm Giàng, Hải Dương, có nhiều tướng nổi tiếng về chỉ huy thủy quân và đánh thủy chiến. Còn "làm quan họ Đặng" chính là nói về dòng dõi Đặng Huấn, với các con cháu đều được phong công, phong hầu, nhiều người làm trấn thủ các tỉnh lớn, có người làm đến Bồi tụng, nhiều đời thông gia với chúa Trịnh, quyền uy nhất mực một thời.[1]
Họ Đặng Lương Xá tiếp tục phát triển cho đến giữa thế kỷ 18 thì bị ảnh hưởng bởi sự suy thoái của chính quyền Lê Trịnh khi phong trào Tây Sơn quật khởi, lần lượt đánh đổ hai tập đoàn cát cứ ở hai miền là chúa Trịnh và chúa Nguyễn. Ngay trong thời kỳ này, dòng họ Đặng xuất hiện một danh tướng là Đặng Tiến Đông lập nhiều công lớn, được hoàng đế nhà Tây Sơn là Quang Trung trọng dụng, truy tặng cho tổ tiên. Dòng họ Đặng của được phục hồi từ đây. Sau khi nhà Tây Sơn suy thoái, Nguyễn Ánh bắt đầu nổi dậy giành chính quyền, dòng họ Đặng lại xuất hiện Đặng Trần Thường theo phò tá Nguyễn Ánh, làm đến chức Thượng thư rồi Phó Tổng trấn Bắc thành.[3]
Nguồn gốc[sửa | sửa mã nguồn]
Mặc dù có nhiều bộ gia phả về dòng họ Đặng ở Lương Xá được ghi chép lại bởi con cháu trong họ, nhưng lại có sự khác nhau khá lớn về nguồn gốc tổ tiên của dòng họ này. Theo Đặng gia phả ký tục biên do Đặng Đình Quỳnh viết vào năm 1763[4] và Đặng gia phổ hệ toàn chính thực lục do danh tướng Đặng Tiến Đông biên soạn vào khoảng những năm 1790[5] dưới thời Tây Sơn thì chi họ Đặng này vốn gốc họ Trần, là hậu duệ của các vua nhà Trần. Theo hai bộ gia phả, chi họ Đặng này tương truyền là hậu duệ của Trần Hưng Đạo, tổ tiên là Trần Văn Huy (tên thật là Trần Nguyên Trừng, hiệu Đặng Hiên) từng đỗ tiến sĩ thời Tiền Lê năm 1442. Con cháu ông đã lấy chữ tên hiệu của ông làm họ, đổi từ họ Trần sang họ Đặng.[6] Trần Văn Huy có 3 người con trai lần lượt là Thượng thư Trần Cận, Trần Nguyên Trạch (sau đổi thành Đặng Công Du) – tổ tiên của An Xuyên bá Đặng Công Toản dưới triều Mạc, và Trần Lâm. Theo Đặng Tiến Đông thì dòng họ này là hậu duệ của người con trai út Trần Lâm với Đặng Huấn là cháu đời thứ 5.[7]
Tuy nhiên theo Đặng tộc Đại tông phả do Yến Quận công Đặng Tiến Thự viết năm 1683 dưới triều Lê, được tục biên năm 1686 và 1745 bởi Ứng Quận công Đặng Đình Tướng và Thái Nhạc Quận công Đặng Sĩ Hàn,[8] thì dòng họ này vốn là hậu duệ của Đặng Dung, một tướng lĩnh của nhà Hậu Trần. Cũng theo Đặng tộc Đại tông phả thì Đặng Huấn là người cùng dòng dõi với một số nhân vật nổi tiếng như thượng thư Đặng Minh Khiêm của nhà Lê sơ và thám hoa Đặng Thì Thố dưới triều nhà Mạc.[9][10]
Bên cạnh gia phả của Đặng Đình Quỳnh và Đặng Tiến Đông thì còn một thuyết khác về nguồn gốc họ Trần của tộc này. Năm 1511, cháu nội của Thượng thư Trần Cận là Trần Tuân khởi binh chống nhà Lê nhưng thất bại, con cháu họ Trần đã di tản khắp nơi trong đó là làng Lương Xá và đổi sang họ Đặng để tránh họa. Cũng có thuyết cho rằng Đặng Huấn là chính là hậu duệ trực hệ của Đặng Tuân. Tuy nhiên, thuyết này không chị bị con cháu họ Đặng hiện nay đang phản đối kịch liệt mà còn mâu thuẫn với một số tài liệu khác. Theo cuốn Văn hóa Huế trong gia đình và họ tộc thế kỷ XVII-XIX, Đặng Huấn "không liên quan gì đến" phả hệ của Đặng Tuân.[11] Còn Nguyễn Văn Thanh và Đinh Công Vĩ đã phản bác quan điểm Đặng Huấn là cháu nhiều đời của Đặng Tuân.[12]
Thủy tổ[sửa | sửa mã nguồn]
Thủy tổ của dòng họ Đặng Lương Xá này là danh tướng Đặng Huấn, một đại thần thời Lê Trung hưng. Đặng Huấn vốn là cháu rể của Nam đạo tướng Thái tể Phụng quốc công Lê Bá Ly, đại thần của triều Mạc. Bản thân ông cũng từng được triều Mạc phong tước Bá. Năm 1549, Mạc Tuyên Tông nghe lời xúi của cha con Phạm Quỳnh, Phạm Dao mà muốn bắt Bá Ly. Bá Ly liền đem gia đình và thuộc tướng vào Thanh Hóa hàng vua Lê.[13] Đặng Huấn được Trịnh Kiểm để ý, phong làm Khổng Lý hầu, sau thăng lên tước Nghĩa Quận công. Năm 1579, Đặng Huấn đem quân chặn đánh quân Mạc ở Thái Đường, huyện Vĩnh Lộc. Quân Mạc bị phá tan, hơn nghìn người bị chém, Mạc Kính Điển thua lớn phải rút quân, Đặng Huấn được luận công phong làm Tả đô đốc, thự phủ sự ở Tây quân, chức Thái phó. Ông qua đời vào năm 1583, được truy tặng chức Nam quân đô đốc, Chưởng phủ sự thái úy, thụy là Cương Chính.
Dòng trưởng[sửa | sửa mã nguồn]
Dòng trưởng của dòng họ được truyền thừa bởi các "tông tử", tức con trai nối dõi, thường là con đích do chính thất sinh ra mà không nhất thiết là con trưởng. Nghĩa Quốc công Đặng Huấn có 2 con trai là Hà Quận công Đặng Tiến Vinh và Thụy Khê hầu Đặng Thế Kỵ. Đặng Thế Kỵ không có con trai, Đặng Tiến Vinh lại vừa là con trai trưởng vừa là con đích do phu nhân họ Lê sinh ra, vì vậy mà trở thành người nối dõi. Chánh thất của Đặng Tiến Vinh là phu nhân họ Đỗ sinh được 4 người con trai nhưng con trai cả là Triều Lương hầu Đặng Sức mất sớm, con thứ là Thái tể Doanh Quận công Đặng Thế Tài trở thành người nối dõi.
Doanh Quận công có tất cả 8 người con trai trong đó con trai trưởng là Tần Quận công Đặng Tiến Quyền do phu nhân họ Nguyễn sinh ra.[14] Phu nhân họ Nguyễn là cháu gái của Thái tể Lỵ Quốc công, con gái của Giao Quận công, vốn là chính thất nhưng sau khi Đặng Thế Tài cưới quận chúa Ngọc Thác, con gái của chúa Trịnh Tráng, thì Quận chúa trở thành chính thất. Con trai do quận chúa sinh ra là Yên Quận công Đặng Tiến Thự vốn là con trai thứ hai cũng trở thành đích trưởng tử thừa kế dòng dõi.[15] Tiến Thự có tất cả 14 người con trai,[16] trong đó người con cả vốn là Lai Quận công Đặng Tiến Sở nhưng cũng không được thừa kế dòng dõi khi Tiến Thự cưới quận chúa Ngọc Thuyên, con gái của chúa Trịnh Tạc, và sinh ra Gia Quận công Đặng Tiến Lân.
9 đời dòng trưởng của chi họ Đặng ở Lương Xá và một nhân vật tham gia biên soạn gia phả gia tộc (được tô màu ):[17]
| Nghĩa Quốc công Đặng Huấn | |||||||||||||||||||||
| Hà Quận công Đặng Tiến Vinh | |||||||||||||||||||||
| Doanh Quận công Đặng Thế Tài | Liêm Quận công Đặng Thế Khoa | ||||||||||||||||||||
| Yên Quận công Đặng Tiến Thự | |||||||||||||||||||||
| Lai Quận công Đặng Tiến Sở | Ứng Quận công Đặng Đình Tướng | Dận Quận công Đặng Tiến Miên | |||||||||||||||||||
| Côn Hải hầu Đặng Đình Chử | Hiển Trung hầu Đặng Đình Quỳnh | Đông Lĩnh hầu Đặng Tiến Đông | |||||||||||||||||||
| Điều Trung hầu Đặng Đình Chất | |||||||||||||||||||||
| Xuyền Thái bá | |||||||||||||||||||||
| Thường Hiến Hầu Đặng Trần Thường | |||||||||||||||||||||
Một số nhân vật nổi bật[sửa | sửa mã nguồn]
Hậu duệ[sửa | sửa mã nguồn]
- Đặng Thị Ngọc Dao (hay Ngọc Giao)[18][19], con gái thứ của Nghĩa Quốc công Đặng Huấn, thứ phi của Trịnh Tùng, mẹ của chúa Trịnh Tráng, được tôn phong là Thái phi.[20][21]
- Đặng Tiến Vinh: được phong tước Hà Quận công,[22] từng làm đến chức Đô đốc, Thái bảo, được triều Tây Sơn truy phong làm Thượng đặng Đại vương.[23]
- Đặng Thị Ngọc Phúc (1588–?), được chúa Trịnh Tráng nhận làm con nuôi và phong làm Quận chúa, ban cho họ Trịnh, sau gà cho Tả Trung quân doanh Phó đô tướng Thiếu uý Tư không Nghiêm Quận công.[24]
- Đặng Thị Xuân Dung (?–1612), được tôn phong là Cao Quyền Công chúa, đến nay vẫn còn miếu thờ (tục gọi là điện vua bà) ở một số xã thuộc tổng Lương Xá.[25]
- Đặng Thế Tài: được phong tước Doanh Quận công, làm đến chức Phó tướng, Thái bảo, được tặng hàm Đại tư không.[26]
- Đặng Tiến Thự, được phong tước Yên Quận công, làm đến chức Thái phó Thống suất các xứ Nghệ An, nhiều lần được phong Đại tư mã, gia phong Đại vương. Ông được chúa Trịnh yêu mến, ban họ Trịnh, lấy tên Trịnh Liễu.[22]
- Đặng Tiến Lân: con trai của Thái trưởng Quận chúa, cháu ngoại của chúa Trịnh Tạc, được phong tước Gia quận công, làm đến chức Trấn thủ xứ Sơn Nam, Phụ quốc công thần Trung Dực quân doanh, Tả Đô đốc Nam quân, Đại tư mã. Về sau được ban họ Trịnh là Trịnh Lân,[27] tặng chức Đại tư đồ, ban thụy Mẫn Đạt phủ quân.
- Đặng Tiến Luân: được phong tước Bộc Quận công, từng làm Đốc phủ Sơn Tây, Hải Dương.[22]
- Đặng Tiến Sở: được phong tước Lai Quận công, cũng từng làm Trấn thủ Sơn Tây.[22]
- Đặng Đình Tướng: được phong tước Ứng Quận công, từng làm đến chức Đô đốc, được truy tặng là Đại tư không. Lịch triều hiến chương loại chí có ghi chép về việc 3 người con trai của ông đều cưới quận chúa dòng dõi chúa Trịnh,[22] và theo các gia phả họ Đặng thì cả 3 quận chúa đều là con gái của Tấn Quang vương Trịnh Bính – cha của An Đô vương Trịnh Cương.[28][29]
- Đặng Đình Gián: được phong tước Huân Quận công, từng làm đến chức Trấn thủ Sơn Nam, Sơn Tây, kiêm đeo ấn 3 doanh là Trung Dực, Trung Tiệp và Trung Kiên.[30]
- Đặng Đình Đề: được phong tước Nhuận Phái hầu, từng làm đến Tổng binh Đồng tri.[31]
- Đặng Đình Thức: được phong tước Thuyên Trung nam, từng làm đến Thị lang bộ Lễ và Tự thừa Thái bộc tự.[31]
- Đặng Đình Quỳnh: được phong tước Hiển Trung hầu, từng làm đến Tham đốc.[32]
- Đặng Đình Khôi: được phong tước Dật Hải hầu, từng làm đến Đô chỉ huy Thiêm sự, Lưu thủ xứ Hưng Hoá.
- Đặng Tiến Miên (hay Đình Miên)[33]: được phong tước Đô chỉ huy sứ, quyền Trấn thủ Nghệ An kiêm Trấn thủ châu Bố Chính, Trấn thủ các xứ Hải Dương, An Quảng, Sơn Tây, làm đến chức Đô kiểm điểm của Điện tiền Kiểm điểm ty.[34]
- Đặng Tiến Đông (hay Đình Đông, sau đổi tên thành Giản): được phong tước Đông Lĩnh hầu, làm đến chức Vệ quốc Thượng tướng quân, Đô đốc Trấn thủ Thanh Hoa kiêm Nghệ An (sau là Nghĩa An) dưới thời Lê Trịnh, sau đầu quân cho Tây Sơn. Nhà sử học Phan Huy Lê nhận định Đặng Tiến Đông chính là Đô đốc Long lập nhiều đại công cho nhà Tây Sơn nhưng cũng có nhiều ý kiến trái chiều khác.[35]
- Đặng Tiến Thự, được phong tước Yên Quận công, làm đến chức Thái phó Thống suất các xứ Nghệ An, nhiều lần được phong Đại tư mã, gia phong Đại vương. Ông được chúa Trịnh yêu mến, ban họ Trịnh, lấy tên Trịnh Liễu.[22]
Phối ngẫu[sửa | sửa mã nguồn]
- Quận chúa Trịnh Thị Ngọc Thác, vợ của Đặng Thế Tài, con gái thứ 2 của Trịnh Tráng, được phong hiệu Công chúa.[36]
- Quận chúa Trịnh Thị Ngọc Trân, vợ của Đặng Thế Khoa, con gái thứ 3 của Trịnh Tráng, em gái cùng mẹ của Phó tướng Khê Quận công Trịnh Trượng, được phong tặng Đoan Trang Công chúa.[37][38]
- Quận chúa Trịnh Thị Ngọc Mai, vợ của Đặng Thế Khanh, con gái trưởng của Sùng Nghĩa vương Trịnh Kiều.[39]
- Quận chúa Trịnh Thị Ngọc Thuyên, vợ của Đặng Tiến Thự, con gái trưởng của Tây Đô vương Trịnh Tạc, chị cùng mẹ của Khang vương Trịnh Căn, được phong làm Ôn Cung Đoan Tĩnh Thái trưởng Quận thượng chúa.[40] Con trai bà là Đặng Tiến Lân, về sau được ban họ Trịnh.[27]
- Quận chúa Trịnh Thị Ngọc Duyên, vợ của Đặng Thế Công, con gái thứ của Tây Đô vương Trịnh Tạc.
- Quận chúa Trịnh Thị Ngọc Qua, vợ của Đặng Tiến Lân (Trịnh Lân), con gái của Lương Mục vương Trịnh Vịnh,[41] chị em cùng mẹ với Tấn Quang vương Trịnh Bính.[42]
- Quận chúa Trịnh Thị Ngọc Khuy, vợ của Đặng Đình Khôi,[a] con gái thứ 6 của Tấn Quang vương Trịnh Bính.[44]
- Quận chúa Trịnh Thị Ngọc Anh, vợ của Đặng Đình Gián,[b] con gái thứ 4 của Tấn Quang vương Trịnh Bính.[44][c]
- Quận chúa Trịnh Thị Ngọc Hoàn, vợ của Đặng Đình Đề, con gái thứ 11 của Tấn Quang vương Trịnh Bính.[46][d]
- Quận chúa Trịnh Thị Ngọc Phương, vợ của Đặng Đình Quỳnh,[e] con gái thứ 12 của Tấn Quang vương Trịnh Bính.[29][31]
- Quận chúa Trịnh Thị Ngọc Thùy, vợ của Đặng Đình Mật (hay Bật),[47][f] con gái thứ của An Đô vương Trịnh Cương.[48]
Ngoài ra, trong Đặng gia phả hệ do Ngô Thế Long dịch còn ghi nhận quận chúa Trịnh Thị Ngọc Dung, con gái út của Tấn Quang vương Trịnh Bính là vợ của Tự Lộc hầu Đặng Tiến Tự.[49] Tuy nhiên cả Trịnh gia chính phả và nghiên cứu của Phạm Đình Hải đều chép con gái kế út của Tấn Quang Vương là Trịnh Thị Ngọc Dung kết hôn với Hậu Thọ hầu Trịnh Quyền, còn con gái út là Trịnh Thị Ngọc Nghiên/Nhiêu.[46][29]
Phả hệ[sửa | sửa mã nguồn]
Dưới đây là phả hệ (không đầy đủ) của 9 đời tổ tiên dòng họ Đặng ở Lương Xá bắt đầu từ Nghĩa Quốc công Đặng Huấn và kết thúc ở Thường Hiến hầu Đặng Trần Thường, chỉ nhắc đến những nhân vật có tước vị.
- - có mẹ là quận chúa của họ Trịnh
- - cưới quận chúa của họ Trịnh
con nuôi - In đậm: Truyền thừa dòng chính của dòng họ
| Nghĩa Quốc công Đặng Huấn | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Thái tôn Thái phi Đặng Thị Ngọc Giao | Hà Quận công Đặng Tiến Vinh | Thụy Khê hầu Đặng Thế Kỵ | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Doanh Quận công Đặng Thế Tài | Khâm Quận công Đặng Thế Khanh | Liêm Quận công Đặng Thế Khoa | Điện Lộc hầu Đặng Thế Tông | Lan Xuyên hầu Đặng Thế Khiêm | Tuấn Đằng hầu Đặng Thế Năng | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Yên Quận công Đặng Tiến Thự | Thọ Lộc hầu Đặng Thế Trinh | Thụy Lộc hầu Đặng Thế Xứng | Trương Tiến hầu Đặng Tiến Dụng | Vân Quận công Đặng Tiến Bá | Doãn Lộc hầu Đặng Đình Lữ | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Gia Quận công Đặng Tiến Lân | Lai Quận công Đặng Tiến Sở | Ứng Quận công Đặng Đình Tướng | Dận Quận công Đặng Tiến Miên | Kế Quận công Đặng Đình Luân | Dật Hải hầu Đặng Đình Khôi | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Côn Hải hầu Đặng Đình Chử | Nhuận Phái hầu Đặng Đình Đề | Huân Quận công Đặng Đình Gián | Thuyên Trung Nam Đặng Đình Thức | Hiển Trung hầu Đặng Đình Quỳnh | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Giám Trung hầu Đặng Đình Bao | Điều Trung hầu Đặng Đình Chất | Hạo Thọ bá Đặng Đình Hảo | Vịnh Quận công Đặng Đình Bật | Ký Trung hầu Đặng Đình Hải | Duật Trung hầu Đặng Đình Oánh | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Cẳn Trung bá Đặng Đình Tá | Xuyền Thái bá | Tú Cơ bá Đặng Đình Luận | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Thường Hiến hầu Đặng Trần Thường | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Hậu duệ Doanh Quận công[sửa | sửa mã nguồn]
| Doanh Quận công Đặng Thế Tài | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Tần Quận công Tiến Quyền | Quảng Lộc hầu Tiến Bột | Cẩm Lộc hầu Tiến Truyền | Hán Thụy hầu Tiến Tế | Lộc Khê hầu Tiến Thái | Thiêm Lộc hầu Tiến Đĩnh | Đặng Lộc hầu Tiến Sâm | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Khải Lộc hầu Đình Voi | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Hậu duệ Yên Quận công[sửa | sửa mã nguồn]
| Yên Quận công Đặng Tiến Thự | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Quỳnh Vân hầu Đặng Tiến Tuân Vĩnh Trung hầu Đặng Đình Bật Trợ Nghĩa hầu Đặng Đình Trợ | Vinh Quận công Đặng Đình Trứ | Dận Quận công Đặng Tiến Miên | Kế Quận công Đặng Đình Luân | Thành Thọ bá Đặng Đình Bổng Chất Trung bá Đặng Đình Dự Phác Trung bá Đặng Đình Phác | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| Trí Trung hầu Đặng Đình Trí Vịnh Trung hầu Đặng Đình Bật Trợ Nghĩa hầu Đặng Đình Trợ | Đông Lĩnh hầu Đặng Tiến Đông | Tự Trung bá Đặng Đình Tự | Giám Trung bá Đặng Đình Giám Điện Trung bá Đặng Đình Tú Hữu Vũ bá Đặng Đình Hữu | ||||||||||||||||||||||||||||||||||
Hậu duệ Khâm Quận công[sửa | sửa mã nguồn]
| Hà Quận công Đặng Tiến Vinh | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Quận chúa Đặng Thị Ngọc Phúc | Khâm Quận công Đặng Thế Khanh | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Dĩnh Lộc hầu Đặng Thế Lãng | Tố Quận công Đặng Thế Công | Vĩnh Thành hầu Đặng Thế Luận | Diên Lộc hầu Đặng Thế Huân | Đĩnh Lộc hầu Đặng Thế Phượng Thắng Lộc hầu Đặng Thế Hoàng Bình Trung hầu Đặng Thế Lộc | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| Điền Quận công Đặng Tiến Thuyên | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Tự Lộc hầu Đặng Tiến Tự | Chấn Trụ hầu Đặng Tiến Kiệm | Khương Thọ hầu Đặng Tiến Nhiễm | Triệu Cơ hầu Đặng Tiến Tá | ||||||||||||||||||||||||||||||||||
Ghi chú[sửa | sửa mã nguồn]
- ^ Đặng gia phả hệ chép là Trịnh Thị Ngọc Quy.[43]
- ^ Đặng gia phả hệ chép là Trịnh Thị Phương Nghiên.[45]
- ^ Trong nghiên cứu của Phạm Đình Hải (2012, tr. 97), con gái thứ 4 của Tấn Quang vương là "Quận chúa Trịnh Thị Ngọc Phát, kết duyên cùng quan Thái bảo Huân Quận công Đặng Đình Đống". Còn Trịnh Gia Chính Phả lại chép con gái thứ 4 của Tấn Quang vương là "Quận chúa Trịnh Thị Ngọc Anh lấy quan Thái bảo Huân quận công Đặng Đình Gián".
- ^ Trong nghiên cứu của Phạm Đình Hải (2012, tr. 97), con gái thứ 11 của Tấn Quang vương là "Quận chúa Trịnh Thị Ngọc Hoàn, kết duyên cùng Nhuận Phái hầu tên là Đặng Đình Khôi".
- ^ Trịnh gia chính phả chép con gái thứ 12 của Tấn Quang vương là "Quận chúa Trịnh Thị Ngọc Bảng lấy quan Phủ sự Đô chỉ huy sứ Trí sĩ khai phục Hiển trung hầu Đặng Đình Quỳnh".[46]
- ^ Đặng gia phả hệ chép là Trịnh Thị Ngọc Lâu.[45]
Tham khảo[sửa | sửa mã nguồn]
- ^ a b Lê Tiên Long (21 tháng 12 năm 2021). “Đặng Huấn - Danh tướng cự phách thời Lê trung hưng”. Báo Công an Nhân dân điện tử. Truy cập ngày 10 tháng 1 năm 2023.
- ^ Ngô Thế Long (2006), tr. 13.
- ^ Ngô Thế Long (2006), tr. 14.
- ^ Ngô Thế Long (2006), tr. 46.
- ^ Ngô Thế Long (2006), tr. 50.
- ^ Ngô Thế Long (2006), tr. 59.
- ^ Ngô Thế Long (2006), tr. 471.
- ^ Đặng Duy Phúc (2005), tr. 171.
- ^ Hội sử học Thừa Thiên Huế (2005), tr. 540.
- ^ Đặng Duy Phúc (2005), tr. 161–163.
- ^ Lê Nguyễn Lưu (2011), tr. 125.
- ^ Nguyễn Văn Thanh & Đinh Công Vĩ (2002), tr. 64.
- ^ Lê Tiên Long (1 tháng 9 năm 2021). “Danh tướng Lê Bá Ly - Công thần bị phụ bạc!”. Báo An ninh thế giới. Truy cập ngày 10 tháng 1 năm 2023.
- ^ Ngô Thế Long (2006), tr. 206.
- ^ Ngô Thế Long (2006), tr. 217 & 475.
- ^ Ngô Thế Long (2006), tr. 378.
- ^ Ngô Thế Long (2006), tr. 20.
- ^ Trịnh Xuân Tiến (2001), tr. 60.
- ^ Lê Trung Vũ (2006), tr. 1079.
- ^ Đặng Tiến Đông (2000), tr. 35.
- ^ Nguyễn Viết Chức (2004), tr. 437.
- ^ a b c d e Phan Huy Chú (1960), tr. 345.
- ^ Ngô Thế Long (2006), tr. 173.
- ^ Ngô Thế Long (2006), tr. 157.
- ^ Ngô Thế Long (2006), tr. 388.
- ^ Phạm Thị Hương Lan (2012). “Giới thiệu tấm bia ở từ vũ Đại tư đồ Đặng tướng công làng Lương Xá, huyện Chương Mĩ”. Thông báo Hán Nôm học: 430–435.
- ^ a b Ngô Thế Long (2006), tr. 249.
- ^ Trịnh Như Tấu (2008), tr. 134–135.
- ^ a b c Phạm Đình Hải (2012), tr. 97.
- ^ Ngô Thế Long (2006), tr. 424.
- ^ a b c Ngô Thế Long (2006), tr. 426.
- ^ Đặng Tiến Đông (2000), tr. 371.
- ^ Đặng Tiến Đông (2000), tr. 38.
- ^ Đặng Văn Tu, Nguyễn Tá Chí & Đinh Khắc Thuân (2011), tr. 334.
- ^ Phùng Kim Bảng (2008), tr. 301–303.
- ^ Ngô Thế Long (2006), tr. 98.
- ^ Ngô Thế Long (2006), tr. 235.
- ^ Viện khảo cổ học (2004), tr. 578 & 663.
- ^ Ngô Thế Long (2006), tr. 387.
- ^ Trịnh Xuân Tiến (2001), tr. 61.
- ^ Phạm Đình Hải (2012), tr. 95.
- ^ Trịnh Như Tấu (2008), tr. 131.
- ^ Ngô Thế Long (2006), tr. 417.
- ^ a b Trịnh Như Tấu (2008), tr. 134.
- ^ a b Ngô Thế Long (2006), tr. 425.
- ^ a b c Trịnh Như Tấu (2008), tr. 135.
- ^ Bùi Hạnh Cẩn (2002), tr. 27.
- ^ Phạm Đình Hải (2012), tr. 98.
- ^ Ngô Thế Long (2006), tr. 386.
Nguồn[sửa | sửa mã nguồn]
- Bùi Hạnh Cẩn (2002). Nhóm tác gia nữ sĩ Việt Nam. Nhà xuất bản Văn hóa-thông tin. OCLC 51248131.
- Đặng Duy Phúc (2005). Đặng Tất, Đặng Dung: danh nhân lịch sử. Nhà xuất bản Trẻ. OCLC 68051040.
- Đặng Tiến Đông (2000). Đặng gia phả ký. Viện nghiên cứu Hán Nôm. OCLC 44927756.
- Đặng Văn Tu; Nguyễn Tá Chí; Đinh Khắc Thuân biên tập (2011). Địa chí Hà Tây. Nhà xuất bản Hà Nội. ISBN 9786045500552.
- Hội sử học Thừa Thiên Huế (2005). Cố Đô Huế xưa và nay. Nhà xuất bản Thuận Hóa. OCLC 70687139.
- Lê Nguyễn Lưu (2011). Văn hóa Huế trong gia đình và họ tộc thế kỷ XVII-XIX. Nhà xuất bản Lao động. ISBN 9786045900031.
- Lê Trung Vũ (2006). Hội làng Hà Nội. Nhà xuất bản Văn hóa-thông tin & Viện văn hóa. OCLC 124061403.
- Ngô Thế Long (2006). Viện Việt Nam học và khoa học phát triển, Đại học Quốc gia Hà Nội (biên tập). Đặng gia phả hệ Toản chính thực lục và Đặng gia phả ký tục biên, Lương Xá – Hà Tây 鄧家譜系纂正實錄, 鄧家譜記續編 (bằng tiếng Việt, Pháp, và Trung). Nhà xuất bản Thế giới. OCLC 75256727.
- Nguyễn Văn Thanh; Đinh Công Vĩ (2002). Cội nguồn 5. Vǎn hóa thông tin. OCLC 68787258.
- Nguyễn Viết Chức (2004). Các làng khoa bảng Thăng Long-Hà Nội. Nhà xuất bản Chính trị quốc gia. OCLC 60590452.
- Phan Huy Chú (1960). Lịch triều hiến chương loại chí, Tập 1. Lịch triều hiến chương loại chí. Nhà xuất bản Sử học. OCLC 916604726.
- Phạm Đình Hải (2012), Nghiên cứu văn bản gia phả chúa Trịnh (Luận văn thạc sĩ Hán Nôm), Đại học Quốc gia Hà Nội*Phùng Kim Bảng (2008). Bản sắc vùng đất cổ núi Tản sông Nhị: địa-lịch sử & và văn hóa : biên khảo. Nhà xuất bản Văn hóa thông tin. OCLC 670488267.
- Trịnh Như Tấu (2008). Trịnh gia chính phả. Hà Nội: Nhà xuất bản Từ điển bách khoa. OCLC 320970795.
- Trịnh Xuân Tiến (2001). Khang vương Trịnh Căn. Nhà xuất bản Lao động. OCLC 52853677.
- Viện khảo cổ học (2004). Những phát hiện mới về khảo cổ học năm 2003. Viện khảo cổ học, Ủy ban khoa học xã hội Việt Nam. OCLC 271692288.