Ba biểu tượng không thể thiếu của nền văn hóa làng xã Việt Nam. Từ trái qua phải: Đình làng, cổng làng và lũy tre làng. Trong đó cổng làng và lũy tre là những thành trì vững chắc giúp bảo vệ cho mỗi ngôi làng.
Bản sắc văn hóa Việt Nam xuất phát từ làng, văn hóa làng xã là cái rất riêng chỉ Việt Nam mới có.
(…) văn hóa Việt Nam là văn hóa làng xã, tính cộng đồng trong văn hóa thể hiện rất rõ. Mỗi làng một cái đình, mọi việc lớn nhỏ của làng đều đưa ra đình làng. Trong văn hóa làng thì đình là nơi sinh hoạt văn hóa, là công đường xử những ai vi phạm luật làng, nơi tổ chức lễ hội…
Chúng ta hay nói “phép vua thua lệ làng”, điều đó không có nghĩa là cả làng đó hơn được pháp luật vua ban, làng to hơn vua mà nói đến việc chính quyền của triều đình nó chỉ nắm tới góc độ làng xã mà thôi, các cá nhân trong làng thì làng tự giải quyết. Làng là hạt nhân cơ bản của văn hóa Việt.
Người Việt Nam có nền tảng văn hóa ảnh hưởng của đời sống lấy nông nghiệp làm chủ đạo, có đặc tính ăn, ở, mặc, đi lại từ văn minh lúa nước và không thể cắt bỏ được căn tính tiểu nông. “Vì vậy, dù ở tầng lớp nào trong suốt 2 thế kỷ 19 và 20 hoặc thời đại bây giờ chăng nữa, thì người Việt Nam cũng chỉ là những “nông dân” mà thôi”. (...) Bản thân các thành phố ở ta giống như một cái làng to, cư dân ở đó chưa hẳn là công dân đô thị, mà mới là người làng ra phố, sinh hoạt, thói quen vẫn như người nông dân.
Quan điểm về đặc tính của nhà nước Văn Lang rất đa dạng. Có nhiều quan điểm khác nhau trong đó có quan điểm của GS. Hà Văn Tấn cho rằng nhà nước Văn Lang vốn chỉ là một cái làng lớn;[1] hay như quan điểm của tác giả Nguyễn Minh Tuấn cho rằng: Nhà nước Văn Lang thực chất là một "nhà nước siêu làng", thể hiện cả ở sự liên kết giữa làng và nước, chứ không chỉ là sự liên kết giữa các làng với nhau. Theo tác giả, tính chất "siêu làng" thể hiện ít nhất ở ba khía cạnh: Thứ nhất, về nội dung, nhà nước mang dáng dấp của một cái làng lớn có tính liên kết mạnh, tính đại diện cao và tính giai cấp yếu. Thứ hai, về phạm vi và tính chất liên kết, quan hệ làng nước mang tính hoà đồng, lưỡng hợp, chưa có sự phân định rạch ròi về chức năng, thẩm quyền giữa làng và nước.
— Về bản chất của nhà nước Văn Lang - Vương quốc đầu tiên của người Việt
Thăng Long - Hà Nội từ xưa đã được coi là một cái làng lớn mang trong mình nhiều làng nhỏ. Cũng từ đây, những phong tục, lề thói của từng địa phương được chắt lọc, bồi đắp, trau chuốt để tạo nên nét văn hóa của người Hà Nội, góp phần không nhỏ tạo nên diện mạo Thủ đô, quyết định thương hiệu của đô thị.
Các thành viên của dự án Văn hóa làng xã Việt Nam có sẵn những đầu sách sau đây để tham khảo, viết bài và chia sẻ với nhau cũng như làm giàu vốn kiến thức. Nếu bạn có nguồn sách nào muốn chia sẻ với mọi người, bạn cũng có thể bổ sung (các) tựa sách đó vào danh sách dưới đây.
Nguyễn Đình Đầu (tháng 7 năm 1992). Chế độ công điền công thổ trong lịch sử khẩn hoang lập ấp ở Nam Kỳ lục tỉnh. Hà Nội: NXB Hội sử học Việt Nam.
Vũ Ngọc Khánh (tháng 1 năm 2011). Văn hóa làng ở Việt Nam. NXB Văn hóa Thông tin. Nhà cung cấp: Thăng Long.
Nguyễn Đình Đầu (ngày 2 tháng 3 năm 2016) [1999]. Chế độ Công điền Công thổ trong lịch sử khẩn hoang lập ấp ở Nam Kỳ Lục tỉnh. Tủ sách Góc nhìn sử Việt. NXB Khoa học Xã hội. ISBN978-604-944-564-4. 8-935251-401653. Nhà cung cấp: Công ty cổ phần Sách Alpha (Alpha Books)
Nguyễn Mạnh Tiến (tháng 8 năm 2017). Sống đời của chợ. Hiểu Việt Nam. NXB Hội Nhà Văn. ISBN978-604-53-8978-2. Nhà cung cấp: Công ty Cổ phần Sách Tao Đàn (Nhà sách Tao Đàn)
Phan Cẩm Thượng (tháng 11 năm 2017). Tập tục đời người. NXB Hội Nhà Văn. Nhà cung cấp: Nhã Nam
Vũ Ngọc Khánh (tháng 1 năm 2018). Văn hóa làng ở Việt Nam. NXB Văn hóa dân tộc. Nhà cung cấp: Công ty Cổ phần Tri thức Văn hóa Sách Việt Nam (Vinabook JSC)
Sơn Nam (ngày 1 tháng 9 năm 2018) [1970 và 1985]. Đồng bằng sông Cửu Long - Nét sinh hoạt xưa & Văn minh Miệt Vườn. Biên khảo (ấn bản 4). NXB Trẻ. ISBN978-604-1-12853-8. 8-934974-157632.
Phan Cẩm Thượng (ngày 9 tháng 4 năm 2019) [2017]. Tập tục đời người. Văn hóa tập tục của người nông dân Việt Nam thế kỷ 19-20. NXB Hội nhà văn. ISBN978-604-9823-91-6. 8-935235-214187. Nhà cung cấp: Công ty Văn hóa và Truyền thông Nhã Nam
Bạn từng nghĩ rằng việc nắm bắt thông tin trên bách khoa toàn thư mở Wikipedia tiếng Việt tức là đã hiểu được vạn vật trên đời? Tin tôi đi, khi tham gia vào Dự án Văn hóa làng xã Việt Nam, bạn có thể đi sâu hơn nữa vào mọi ngóc ngách vấn đề và tự giải thích được những sự vật, hiện tượng chỉ có ở Việt Nam mà không ở đâu khác tương tự như thế. Vậy còn chần chờ gì nữa, chúng tôi rất hoan nghênh nếu bạn có mong muốn trau dồi, tìm hiểu thêm về chủ đề Văn hóa làng xã Việt Nam cũng như có dự định đóng góp và viết các bài nằm trong trang dự án. Nếu như có bất kỳ câu hỏi hay thắc mắc gì xin hãy để lại tin nhắn ở trang thảo luận của dự án. Và nếu bạn có hứng thú tham gia vào dự án xin cứ chủ động ghi tên mình vào bản danh sách thành viên. Rất hân hạnh!
Gắn biển này lên đầu trang thảo luận của bài viết:
Trang này được thực hiện với sự phối hợp của các thành viên thuộc dự án Văn hóa làng xã Việt Nam, một dự án hợp tác giữa các thành viên nhằm nâng cao chất lượng các bài viết về văn hóa làng xã Việt Nam. Nếu bạn muốn tham gia, xin hãy đến thăm trang của dự án! Bạn cũng có thể ghé qua trang thảo luận để trao đổi hoặc đề xuất ý kiến.
^Hà Văn Tấn (1987). Làng, liên làng và siêu làng (Mấy vấn đề về phương pháp). Tạp chí Khoa học, Đại học Tổng hợp Hà Nội, số 1, in lại trong Một số vấn đề Lý luận Sử học, Nhà xuất bản Đại học Quốc gia Hà Nội, năm 2007)
Hồ Nguyên Kha (ngày 18 tháng 6 năm 2018). “Người Việt với văn hóa làng xã”. Cổng thông tin điện tử Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh Quảng Trị. Truy cập ngày 16 tháng 7 năm 2022.
Nguyễn Văn Hiếu; Dương Văn Hưởng (ngày 29 tháng 4 năm 2021). “Tản mạn văn hóa miệt vườn Nam Bộ”. Tạp chí Văn nghệ Thái Nguyên điện tử. Truy cập ngày 21 tháng 5 năm 2023.
Đây là một Dự án Wiki, là sự hợp tác khu vực và một nhóm mở các nhà biên tập dành riêng cho việc nâng cao Wikipedia trong phạm vi bảo trợ của một chủ đề cụ thể, hoặc để tổ chức một số tiến trình nội bộ Wikipedia. Xin xem Guide to WikiProjects và Directory of WikiProjects để biết thêm thông tin (bằng tiếng Anh).