Verkhoyansk
| Verkhoyansk Верхоянск | |
|---|---|
| — Thị trấn thuộc quản lí của huyện[1] — | |
| Chuyển tự khác | |
| • Yakut | Верхоянскай |
 Đài kỷ niệm danh hiệu "Cực giá lạnh" ở Verkhoyansk | |
 Hiệu kỳ _soviet.png/) Huy hiệu | |
Vị trí của Verkhoyansk  | |
  Verkhoyansk | |
| Quốc gia | Nga |
| Chủ thể liên bang | Cộng hòa Sakha[1] |
| Huyện hành chính | Verkhoyansky[1] |
| Thị trấn | Verkhoyansk[1] |
| Thành lập | 1638[1][2] |
| Vị thế Town kể từ | 1817 |
| Người sáng lập | Posnik Ivanov |
| Diện tích | |
| • Tổng cộng | 25 km2 (10 mi2) |
| Độ cao | 127 m (417 ft) |
| Dân số (Điều tra 2010)[3] | |
| • Tổng cộng | 1.311 |
| • Ước tính (2018)[4] | 1.122 (−14,4%) |
| • Mật độ | 52/km2 (140/mi2) |
| • Thủ phủ của | Thị trấn Verkhoyansk[1] |
| • Municipal district | Quận thành phố Verkhoyansky[5] |
| • Khu định cư đô thị | Verkhoyansk Urban Settlement[5] |
| • Thủ phủ của | Khu định cư đô thị Verkhoyansk[5] |
| Múi giờ | [6] (UTC+10) |
| Mã bưu chính[7] | 678530 |
| Mã điện thoại | +7 41165[8] |
| Mã OKTMO | 98616103001 |
| 2010 | 1,311[3] |
|---|---|
| 2002 | 1,434[9] |
| 1989 | 1,883[10] |
| 1979 | 1,709[11] |
Verkhoyansk (tiếng Nga: Верхоянск; IPA: [vʲɪrxɐˈjansk]; tiếng Yakut: Верхоянскай, Verkhoyanskay) là một thị trấn thuộc huyện Verkhoyansky của Cộng hòa Sakha, Nga. Nằm trên sông Yana gần Vòng Bắc Cực, cách Batagay, trung tâm hành chính của huyện 92 km (57 dặm) về phía bắc Yakutsk, thủ phủ của nước cộng hòa. Theo điều tra dân số năm 2010, dân số thị trấn là 1.311 người. Thị trấn giữ kỷ lục thế giới Guinness là nơi có biên độ nhiệt trong năm lớn nhất trên Trái Đất: 105 °C (189 °F).
Lịch sử[sửa | sửa mã nguồn]
Cossack đã thành lập một pháo đài ở khu vực này vào năm 1638, cách khoảng 90 km (56 dặm) về phía tây nam của thị trấn hiện đại. Tên của pháo đài là "Verkhoyansky", tạm dịch từ tiếng Nga là "thị trấn trên Thượng Yana", xuất phát từ vị trí địa lý của nó trên thượng nguồn của sông Yana. Năm 1775, nó được chuyển đến bờ trái của sông Yana để tạo điều kiện thu thuế. Nơi này đã được cấp tình trạng thị trấn vào năm 1817. Giữa những năm 1860 và 1917, thị trấn là nơi lưu đày những tù nhân chính trị, với một số người bị lưu đày nổi bật bao gồm nhà văn Ba Lan Wacław Sieroszewski, cũng như các nhà cách mạng Bolshevik Ivan Babushkin và Viktor Nogin.
Tình trạng hành chính và thành phố[sửa | sửa mã nguồn]
Là một địa phương có người ở, Verkhoyansk được phân loại là một thị trấn thuộc quyền tài phán của huyện. Trong khuôn khổ của các bộ phận hành chính, nó được hợp nhất trong huyện Verkhoyansky với tư cách là thị trấn Verkhoyansk. Là một bộ phận của thành phố, thị trấn Verkhoyansk được hợp nhất trong Khu đô thị Verkhoyansky với tư cách là Khu định cư đô thị Verkhoyansk.
Kinh tế và cơ sở hạ tầng[sửa | sửa mã nguồn]
Thị trấn có một cảng sông, một sân bay, một kho thu gom lông thú, và trung tâm của một khu vực nuôi tuần lộc. Đây cũng là nơi có bảo tàng kỷ niệm Cực giá lạnh.
Thị trấn này là một trong những địa điểm xa xôi hẻo lánh nhất khu vực Siberia có người sinh sống. Khác với Oymyakon thu hút du khách hơn vì gần tuyến đường bộ thì Verkhoyansk không có đường nào tốt để di chuyển đến ngoại trừ đường hàng không. Vào mùa đông, khi toàn bộ khu vực bị tuyết bao phủ, người ta chỉ có thể tới Verkhoyansk bằng cách đi theo hướng dòng chảy của dòng sông Yana (khi đó cũng đang bị đóng băng), đi trên những đầm lầy đóng băng. Vào mùa hè khi nước sông tan chảy và các đầm lầy cũng tan tuyết, cách duy nhất tới Verkhoyansk là đi bằng máy bay trực thăng[12].
Khí hậu[sửa | sửa mã nguồn]
Verkhoyansk đáng chú ý chủ yếu vì nhiệt độ mùa đông đặc biệt thấp và kỷ lục chênh lệch nhiệt độ lớn nhất trên Trái Đất giữa mùa hè và mùa đông. Nhiệt độ trung bình hàng tháng dao động từ −45,4 °C (49,7 °F) vào tháng 1 đến +16,5 °C (61,7 °F) vào tháng 7. Nhiệt độ trung bình hàng tháng dưới mức đóng băng từ tháng 10 đến tháng 4 và vượt quá 10 °C (50 °F) từ tháng 6 đến tháng 8, với các tháng xen kẽ của tháng 5 và tháng 9 tạo thành các mùa chuyển tiếp rất ngắn. Mặc dù nằm trong vòng Bắc Cực, Verkhoyansk có khí hậu cận cực khắc nghiệt (phân loại khí hậu Köppen: Dfd) kéo dài phần lớn trong năm bởi xoáy nghịch cao. Điều này có tác dụng cắt đứt khu vực này khỏi ảnh hưởng ấm lên trong mùa đông và cùng với việc thiếu mây che phủ dẫn đến tổn thất nhiệt lớn trong những tháng lạnh hơn.
Verkhoyansk là một trong những nơi được coi là Cực giá lạnh ở Bắc bán cầu, đang cạnh tranh cùng một thị trấn khác là Oymyakon, nằm cách 629 km (391 dặm) bằng đường hàng không. Nhiệt độ thấp nhất từng được ghi nhận ở đây vào tháng 2 năm 1892, là −67,6 °C (89,7 °F), được ghi nhận vào ngày 5 và 7 tháng 2. Khi ấy nó được xem là nhiệt độ lạnh nhất được ghi nhận chính thức ở Bắc bán cầu. Tuy nhiên, vào ngày 6 tháng 2 năm 1933, nhiệt độ tại Oymyakon đã đạt −67,7 °C (−89,9 °F), chỉ vượt quá kỷ lục của Verkhoyansk một chút. Chỉ có Nam Cực mới ghi nhận nhiệt độ thấp hơn Oymyakon hoặc Verkhoyansk: nhiệt độ thấp nhất được ghi trực tiếp ở mặt đất là −89,2 °C (−128,6 °F), được ghi nhận tại Trạm Vostok ở Nam Cực vào ngày 21 tháng 7 năm 1983; và nhiệt độ −93,2 °C (35135,8 °F) đã được ghi lại qua các quan sát vệ tinh tại cao nguyên Đông Nam Cực ở Châu Nam Cực vào ngày 10 tháng 8 năm 2010.
Ở khu vực này, sự đảo ngược nhiệt độ liên tục hình thành vào mùa đông do không khí cực kỳ lạnh và dày đặc của áp cao Siberia hội tụ trong các thung lũng sâu, do đó nhiệt độ tăng thay vì giảm khi độ cao tăng lên. Ở Verkhoyansk đôi khi nhiệt độ tối thiểu trung bình cho tháng 1, tháng 2 và tháng 12 vẫn dưới −50 °C (−58 °F). Oymyakon và Verkhoyansk là hai nơi duy nhất có dân cư sinh sống trên thế giới khi nhiệt độ xuống dưới −60,0 °C (−76,0 °F) mỗi ngày trong tháng 1.
Vào tháng 6, tháng 7 và tháng 8, nhiệt độ ban ngày trên +30 °C (86 °F) không phải là hiếm. Tháng ấm nhất được ghi nhận là tháng 7 năm 2001, ở mức +21,9 °C (71,4 °F). Nhiệt độ trung bình hàng năm cho Verkhoyansk là −14,5 °C (5,9 °F). Vào ngày 25 tháng 7 năm 1988, Verkhoyansk ghi nhận nhiệt độ +37,3 °C (99,1 °F), mang lại biên độ nhiệt lên đến 105 °C (189 °F) dựa trên các hồ sơ đáng tin cậy, là biên độ nhiệt lớn nhất trên thế giới. Oymyakon và Yakutsk là những nơi khác duy nhất trên thế giới có biên độ nhiệt cao hơn 100 °C (180 °F). Verkhoyansk chưa bao giờ ghi nhận nhiệt độ trên mức đóng băng trong khoảng thời gian từ ngày 10 tháng 11 đến ngày 14 tháng 3.
Verkhoyansk có khí hậu khô với lượng mưa hoặc tuyết rơi ít: lượng mưa trung bình hàng năm là 180 milimét (7,1 in). Mặc dù không có tháng nào có thể được mô tả là thực sự ẩm ướt, nhưng có sự khác biệt mạnh mẽ theo mùa về lượng mưa, với mùa hè ẩm ướt hơn nhiều so với mùa đông. Lượng mưa mùa đông cực kỳ ít, phần lớn là do sự thống trị của áp cao Siberia vào thời điểm này trong năm.
| Dữ liệu khí hậu của Verkhoyansk | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Tháng | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | Năm |
| Cao kỉ lục °C (°F) | −9.5 | −0.3 | 5.6 | 14.3 | 28.1 | 34.0 | 37.3 | 33.7 | 25.1 | 14.5 | 1.1 | −5.3 | 37,3 |
| Trung bình cao °C (°F) | −42.4 | −36.7 | −19.3 | −3 (27) | 10.0 | 20.0 | 23.5 | 18.6 | 8.5 | −9.1 | −30.7 | −40.4 | −8,7 |
| Trung bình ngày, °C (°F) | −45.4 | −41.8 | −29.5 | −12.4 | 3.8 | 13.4 | 16.5 | 11.5 | 2.5 | −14.5 | −34.8 | −43.3 | −14,5 |
| Trung bình thấp, °C (°F) | −48.3 | −45.9 | −37.9 | −22.1 | −2.6 | 6.7 | 9.7 | 5.1 | −2.3 | −18.9 | −38.2 | −46.4 | −20,1 |
| Thấp kỉ lục, °C (°F) | −67.6 | −67.6 | −60.3 | −57.2 | −34.2 | −7.9 | −3.2 | −9.9 | −21.7 | −48.7 | −57.2 | −64.5 | −67,6 |
| Giáng thủy mm (inch) | 6 (0.24) | 6 (0.24) | 5 (0.2) | 5 (0.2) | 14 (0.55) | 27 (1.06) | 34 (1.34) | 34 (1.34) | 19 (0.75) | 11 (0.43) | 11 (0.43) | 8 (0.31) | 180 (7,09) |
| % Độ ẩm | 74 | 74 | 69 | 63 | 58 | 57 | 61 | 69 | 74 | 78 | 77 | 75 | 73 |
| Số ngày giáng thủy TB (≥ 1.0 mm) | 2.3 | 1.7 | 1.5 | 2.2 | 3.6 | 5.2 | 6.5 | 5.7 | 4.0 | 4.8 | 3.5 | 3.2 | 44,2 |
| Số ngày tuyết rơi TB | 17 | 15 | 12 | 8 | 4 | 0 | 0 | 0 | 4 | 17 | 18 | 16 | 111 |
| Số giờ nắng trung bình hàng tháng | 6 | 84 | 219 | 280 | 309 | 354 | 327 | 219 | 132 | 84 | 26 | 1 | 2.041 |
| Nguồn #1: Погода и Климат[13][nguồn tự xuất bản] | |||||||||||||
| Nguồn #2: NOAA (precipitation days and sunshine hours, 1961-1990)[14] | |||||||||||||
Tham khảo[sửa | sửa mã nguồn]
- ^ a b c d e f Lỗi chú thích: Thẻ
<ref>sai; không có nội dung trong thẻ ref có tênSakhaR_admlist - ^ Lỗi chú thích: Thẻ
<ref>sai; không có nội dung trong thẻ ref có têngr - ^ a b Cục Thống kê Quốc gia Liên bang Nga (2011). “Всероссийская перепись населения 2010 года. Том 1” [2010 All-Russian Population Census, vol. 1]. Всероссийская перепись населения 2010 года [Kết quả sơ bộ Điều tra dân số toàn Nga năm 2010] (bằng tiếng Nga). Cục Thống kê Quốc gia Liên bang Nga.
- ^ “26. Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2018 года”. Truy cập 23 tháng 1 2019. Kiểm tra giá trị ngày tháng trong:
|access-date=(trợ giúp) - ^ a b c Lỗi chú thích: Thẻ
<ref>sai; không có nội dung trong thẻ ref có tênRef531 - ^ “Об исчислении времени”. Официальный интернет-портал правовой информации (bằng tiếng Nga). 3 tháng 6 năm 2011. Truy cập 19 tháng 1 năm 2019.
- ^ Почта России. Информационно-вычислительный центр ОАСУ РПО. (Russian Post). Поиск объектов почтовой связи (Postal Objects Search) (tiếng Nga)
- ^ http://www.pogodaiklimat.ru/climate/24266.htm
- ^ Cục Thống kê Quốc gia Liên bang Nga (21 tháng 5 năm 2004). “Численность населения России, субъектов Российской Федерации в составе федеральных округов, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов – районных центров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более человек” [Dân số Nga, các chủ thể Liên bang Nga trong thành phần các vùng liên bang, các huyện, các điểm dân cư đô thị, các điểm dân cư nông thôn—các trung tâm huyện và các điểm dân cư nông thôn với dân số từ 3 nghìn người trở lên] (XLS). Всероссийская перепись населения 2002 года [Điều tra dân số toàn Nga năm 2002] (bằng tiếng Nga).
- ^ “Всесоюзная перепись населения 1989 г. Численность наличного населения союзных и автономных республик, автономных областей и округов, краёв, областей, районов, городских поселений и сёл-райцентров” [Điều tra dân số toàn liên bang năm 1989. Dân số hiện tại của liên bang và các cộng hòa tự trị, tỉnh và vùng tự trị, krai, tỉnh, huyện, các điểm dân cư đô thị, và các làng trung tâm huyện]. Всесоюзная перепись населения 1989 года [All-Union Population Census of 1989] (bằng tiếng Nga). Институт демографии Национального исследовательского университета: Высшая школа экономики [Viện Nhân khẩu học Đại học Quốc gia: Trường Kinh tế]. 1989 – qua Demoscope Weekly.
- ^ “Всесоюзная перепись населения 1979 г. Национальный состав населения по регионам России” [Điều tra dân số toàn liên bang năm 1979.] (XLS). Всесоюзная перепись населения 1979 года [Điều tra dân số toàn liên bang năm 1979] (bằng tiếng Nga). 1979 – qua Demoscope Weekly (website của Viện Nhân khẩu Đại học Quốc gia—Trường cao học kinh tế.
- ^ https://vnexpress.net/du-lich/noi-mua-he-tren-30-do-c-mua-dong-duoi-50-do-c-3636536.html
- ^ —Погода и Климат. Truy cập ngày 1 tháng 1 năm 2013.
- ^ “Verhojansk Climate Normals 1961–1990”. National Oceanic and Atmospheric Administration. Truy cập ngày 9 tháng 2 năm 2015.