Vương triều thứ Mười Sáu của Ai Cập
Vương triều thứ Mười Sáu của Ai Cập cổ đại (Vương triều thứ 16) là một triều đại của các vua cai trị ở Thượng Ai Cập trong vòng 70 năm từ năm 1650-1580 TCN.[1][2][3] Vương triều thuộc Thời kỳ Chuyển tiếp thứ Hai của Ai Cập.
Lịch sử[sửa | sửa mã nguồn]
Ở vương triều này đã tiếp tục xảy ra cuộc chiến tranh chống lại một vương triều nhỏ thống trị trong thời gian ngắn ngủi trong vương triều thứ 16. Quân đội của Vương triều thứ 15, đánh chiếm được một thành phố ở miền nam của kẻ thù, liên tục tấn công và xâm chiếm vào lãnh thổ của Vương triều 16.[3] Cuối cùng họ đe dọa và sau đó chinh phục được Thebes. Trong những nghiên cứu của nhà Ai Cập học Kim Ryholt đề nghị rằng Dedumose I đã đưa ra một thỏa thuận hòa bình trong năm cai trị thứ hai của ông nhưng người tiền nhiệm ông, Nebiryraw I có thể có được nhiều thành công hơn và có vẻ như có một khoảng thời gian hòa bình trong vương triều của ông.[3]
Nạn đói đã cản trở việc Thượng Ai Cập phát triển trong Hậu Vương triều thứ 13 và 14, các vương triều này cũng sụp đổ trước Vương triều thứ 16, rõ nhất trong và sau vương triều của Neferhotep III.
Các vị vua[sửa | sửa mã nguồn]
Chư hầu của Hyksos[sửa | sửa mã nguồn]
Danh sách các vị vua truyền thống cai trị của Triều XVI là chư hầu của Hyksos.[4] Thời gian cai trị của tất cả các vua trong thời kỳ này đều không rõ ràng. Danh sách các chư hầu của Hyksos:
| Tên của vua | Thời gian cai trị | Ghi chú |
|---|---|---|
| ? | Có thể là một hoàng tử của vương triều thứ 15 hoặc một thủ lĩnh Canaan cùng thời với vương triều thứ 12 | |
| ? | Có thể thuộc giai đoạn đầu của Vương triều thứ 15 | |
| ? | Có thể thuộc giai đoạn đầu của Vương triều thứ 15 | |
| ? | Có thể thuộc giai đoạn đầu của Vương triều thứ 15 | |
| ? | Có thể là giống với người cai trị Hyksos Apepi | |
| ? | Có thể thuộc giai đoạn đầu của Vương triều thứ 14 | |
| ? | Có thể thuộc về giai đoạn sau của vương triều thứ 14 | |
| ? | ||
| ? | ||
| ? | ||
| ? | ||
| ? | ||
| ? | ||
| ? | ||
| ? | Có thể thuộc về Vương triều thứ 17 | |
| ? | Có thể là do cùng một người là 'Ammu | |
| ? | ||
| ? | ||
| ? | Tranh cướp ngôi vua | |
| ? | Tranh cướp ngôi vua | |
| ? | ||
| ? | ||
| ? | ||
| ? | ||
| ? | Có thể thuộc về vương triều thứ 14 | |
| ? | Có thể là Qareh, thuộc về vương triều thứ 14 | |
| ? | Có khả năng là Sheneh hơn Shenes và có thể thuộc về vương triều thứ 14 | |
| ? | ||
| ? | ||
| ? | ||
| ? | ||
| ? | Không chắc chắn | |
| ? | ||
| ? | ||
| ? | ||
| ? |
Vương quốc Theban độc lập[sửa | sửa mã nguồn]
Trong năm 1997, một nghiên cứu đối với Thời kỳ Chuyển tiếp thứ Hai của Ai Cập, nhà ai cập học Kim Ryholt đã lập luận rằng Triều XVI là một vương triều độc lập, một vương quốc Theban.[2]
Ryholt cho ra một danh sách của các vua trong thứ vương triều thứ 16, được liệt kê trong bảng dưới đây.[5] Danh sách này được xếp theo thứ tự thời gian tăng dần:[6][7]
| Tên của vua | Trị vì | Ghi chú |
|---|---|---|
| Tên vua đã bị mất trong một vật được bảo quản tại Turin | ||
| Năm vua bị mất trong một phú thêm của Turin |
Các vị vua đang được phân chia là thuộc vương triều này bởi Kim Ryholt, nhưng họ không chắc chắn thứ tự thời gian là đúng. Họ sắp xếp tương ứng với năm mất của vua trên bằng chứng ở Turin:[8]
| Tên của vua | Trị vì | Ghi chú |
|---|---|---|
| Có thể đã cố gắng để kiện Hyksos cho hòa bình | ||
| Để lại một bức tượng khổng lồ của mình, ở Karnak[9] |
Chú thích[sửa | sửa mã nguồn]
- ^ Kuhrt 1995: 118
- ^ a b Bourriau 2003: 191
- ^ a b c Ryholt 1997: 305
- ^ a b Jürgen von Beckerath: Handbuch der ägyptischen Königsnamen, Münchner ägyptologische Studien, Heft 49, Mainz: P. von Zabern, 1999, ISBN 3-8053-2591-6
- ^ Darrell D. Baker: The Encyclopedia of the pharaon s: Volume I - Predynastic to the Twentieth Dynasty 3300–1069 BC, Stacey International, ISBN 978-1-905299-37-9, 2008, pp. 256-257
- ^ Kings of the Second Intermediate Period 16th dynasty (after Ryholt 1997)
- ^ a b Kim Ryholt: The Political Situation in Egypt during the Second Intermediate Period, c. 1800 - 1550 BC, Copenhagen: Museum Tusculanum Press, ISBN 8772894210, 1997.
- ^ Kim Ryholt's 16th dynasty on Digital Egypt for Universities
- ^ Georges Legrain: Statues et statuettes de rois et de particuliers, in Catalogue général des antiquités égyptiennes du Musée du Caire, Le Caire, 1906. I, 171 pp., 79 pls, available copyright-free online Lưu trữ 2015-09-23 tại Wayback Machine, published in 1906, see p. 18 and p. 109
Tham khảo[sửa | sửa mã nguồn]
- Bourriau, Janine (2003) [2000], “The Second Intermediate Period”, trong Shaw, Ian (biên tập), The Oxford history of ancient Egypt, Oxford: Oxford University Press, ISBN 0-19-280458-8
- Cory, Isaac Preston (1876), Cory's Ancient fragments of the Phoenician, Carthaginian, Babylonian, Egyptian and other authors, Reeves & Turner
- Kuhrt, Amélie (1995), The Ancient Near East: c. 3000-330 BC, London: Routledge, ISBN 9780415013536
- Ryholt, K. S. B. (1997). The Political Situation in Egypt during the Second Intermediate Period, c. 1800 - 1550 BC. Copenhagen: Museum Tusculanum Press. ISBN 8772894210.
| Vương triều trước | Vương triều của Ai Cập | Vương triều sau |
|---|---|---|
| Vương triều thứ 15 | 1585 − 1550 TCN | Vương triều thứ 17 |
