Trại hủy diệt Chełmno
| Chełmno | |
|---|---|
| Trại giết người | |
 Đài tưởng niệm các nạn nhân trại hủy diệt của Đức Quốc xã Kulmhof (Chełmno) ở Ba Lan bị chiếm đóng, được xây xong năm 1990 tại địa điểm trại hủy diệt cũ   Chełmno trên bản đồ được đánh dấu bằng các sọ đen trắng, biên giới Ba Lan trước thế chiến I II | |
| Tên khác | Kulmhof |
| Nổi tiếng vì | Diệt chủng trong Holocaust |
| Vị trí | Gần Chełmno nad Nerem, Reichsgau Wartheland (Ba Lan bị Đức chiếm đóng) |
| Mục đích ban đầu | Diệt chủng người Do Thái |
| Thời gian hoạt động | 8 tháng 12 năm 1941 – 11 tháng 4 năm 1943 (1st period),[1] 23 tháng 6 năm 1944 [2] – 18 tháng 1 năm 1945 [3] |
| Số phòng hơi ngạt | 3 xe hơi ngạt |
| Loại tù nhân | Chủ yếu người Do Thái |
| Số tù nhân bị giết | khoảng 152.000–340.000 |
| Được giải phóng bởi | Hồng Quân, 20 tháng 1 năm 1945 |
| Tù nhân đáng chú ý | Mordechaï Podchlebnik, Simon Srebnik, Yakov Grojanowski |
Trại hủy diệt Chelmno (tiếng Đức: Vernichtungslager Kulmhof) được xây dựng trong thế chiến II, là một trại hủy diệt của Đức Quốc xã nằm 50 km (31 dặm) về phía bắc của thành phố Łódź, gần làng Ba Lan Chelmno nad Nerem (tiếng Đức: Kulmhof an der Nehr). Sau cuộc xâm lược Ba Lan năm 1939 Đức thôn tính khu vực này vào lãnh thổ mới của Reichsgau Wartheland nhằm hoàn thành quá trình "Đức hóa" của họ; trại được thiết lập đặc biệt để thực hiện thanh lọc sắc tộc thông qua các vụ giết người hàng loạt. Trại hoạt động từ ngày 08 tháng 12 năm 1941 song song với hoạt động Reinhard trong giai đoạn nguy hiểm nhất của Holocaust, và một lần nữa từ 23 tháng 6 năm 1944 đến ngày 18 tháng 1 năm 1945 trong trận phản công của Liên Xô. Những người Do Thái Ba Lan của Łódź Ghetto và người dân địa phương của Reichsgau Wartheland (Warthegau) đã bị tiêu diệt tại trại này. Năm 1943, họ đã thay đổi cách giết người của trại vì các nhà tiếp tân đã được tháo dỡ.
Ít nhất có 152.000 người (Bohn) đã bị giết chết trong trại, mặc dù theo truy tố của Tây Đức, trích dẫn số liệu của Đức Quốc xã trong các tòa án diệt chủng Chelmno 1962-1965, cho thấy trại chịu trách nhiệm cho ít nhất 180.000 nạn nhân[4]. Các ước tính chính thức Ba Lan, trong giai đoạn sau chiến tranh sớm, đã gợi ý con số cao hơn nhiều, lên đến tổng cộng 340.000 đàn ông, phụ nữ và trẻ em. Bảo tàng tử đạo Kulmhof (pl) cung cấpcon số khoảng 200.000 người, phần lớn trong số họ là người Do Thái của tây miền trung Ba Lan, cùng với Romani từ khu vực, cũng như người Do Thái nước ngoài từ Hungary, Bohemia, Moravia, Đức, Luxemburg, và Áo vận chuyển đến Chelmno qua Łódź Ghetto. Các nạn nhân đã bị giết bằng cách sử dụng xe hơi ngạt. Chelmno là một nơi thử nghiệm đầu trong việc phát triển các chương trình diệt chủng của phát xít Đức, tiếp tục trong giai đoạn tiếp theo của Holocaust trong giai đoạn chiếm đóng Ba Lan.
Quân đội Nga chiếm được thị trấn Chelmno vào ngày 17, năm 1945. Đến lúc đó, Đức quốc xã đã bị phá hủy bằng chứng về sự tồn tại của trại, không để lại một tù nhân nào[5]. Một trong những người sống sót tại trại, mười lăm tuổi vào thời điểm đó đã làm chứng rằng chỉ có ba người đàn ông Do Thái đã trốn thoát thành công từ Chelmno. Bách khoa toàn thư Holocaust đưa ra con số bảy người Do Thái trốn thoát trong đầu những năm 1940; trong số đó, các tác giả của báo cáo Grojanowski viết dưới một cái tên giả là Szlama Ber Winer, tù nhân từ Sonderkommando Do Thái thoát duy nhất, sau đó đã chết tại Bełżec trong quá trình tiêu diệt một khu Ghetto của người Do Thái tại Đức chiếm đóng Ba Lan. Vào tháng 6 năm 1945, hai người sống sót làm chứng tại phiên tòa xử nhân viên trại ở Łódź. Ba người sống sót nổi tiếng nhất đã làm chứng về Chelmno ở vụ xét xử năm 1961 đối với Adolf Eichmann ở Jerusalem. Hai người sống sót cũng làm chứng tại các vụ xét xử nhân viên trại tiến hành trong 1962-1965 của Tây Đức.
Chú thích[sửa | sửa mã nguồn]
- ^ Kulmhof 1941-1945. The German Death Camp in Chełmno on the Ner, Chełmno Muzeum of Martyrdom, Poland (Muzeum byłego niemieckiego Obozu Zagłady Kulmhof w Chełmnie nad Nerem), 2015, Bản gốc lưu trữ ngày 9 tháng 3 năm 2014
- ^ JVL (2013). “Chelmno (Kulmhof)”. The Forgotten Camps. Jewish Virtual Library.org. Truy cập ngày 10 tháng 5 năm 2013.
- ^ USHMM (ngày 11 tháng 5 năm 2012). “Chelmno” (permission granted to be reused, in whole or in part, on Wikipedia; OTRS ticket no. 2007071910012533 confirmed). Holocaust Encyclopedia. United States Holocaust Memorial Museum, Washington, DC. Truy cập ngày 12 tháng 5 năm 2013.
Text from USHMM has been released under the GFDL. The website can offer no guarantee that the information is correct in each circumstance.
- ^ JTA (ngày 22 tháng 1 năm 1963). “Jewish Survivors of Chelmno Camp Testify at Trial of Guards”. JTA Archive. Jewish Telegraphic Agency. Bản gốc lưu trữ ngày 20 tháng 2 năm 2014. Truy cập ngày 17 tháng 5 năm 2013.
- ^ Alpha History textbook; resource centre. “Liberation of the camps”. Resources. Australia, New Zealand, United States, Canada, Great Britain: Alpha History. Truy cập ngày 30 tháng 6 năm 2015.
Đọc thêm[sửa | sửa mã nguồn]
- Holocaust Encyclopedia. “Chełmno”. United States Holocaust Memorial Museum. Bản gốc (permission granted to be reused, in whole or in part, on Wikipedia; OTRS ticket no. 2007071910012533 confirmed) lưu trữ 22 Tháng 7 2018. Truy cập ngày 26 tháng 7 năm 2007.
Text from USHMM has been released under the GFDL. The website can offer no guarantee that the information is correct in each circumstance.
Kiểm tra giá trị ngày tháng trong:|ngày lưu trữ=(trợ giúp) - Alan Heath, The death camp at Chełmno nad Nerem (video essays)
- Montague, Patrick (2012). Chelmno and the Holocaust: A History of Hitler's First Death Camp. London: I.B.Tauris. ISBN 978-0-807-83527-2.
- Yad Vashem, Resources about Chełmno, Bản gốc lưu trữ ngày 17 tháng 3 năm 2021, truy cập ngày 8 tháng 12 năm 2016
- Briar Rose, Jane Yolen's interweaving of the fairy tale of Sleeping Beauty with a young girl's grandmother's memories of Chelmno