Toàn quyền Canada
Badge
Hiệu kỳ Toàn quyền
Đương nhiệm Mary May Simon từ 26 tháng 7 năm 2021
Vicereine
Chức vụ	Her Excellency The Right Honourable
Dinh thự	Hội trường, Ottawa; La Citadelle, Thành phố Québec
Bổ nhiệm bởi	Quân chủ Canada
Nhiệm kỳ	[[Tại Bản mẫu:Quốc vương Canada, hiện tại Niềm vui của Majesty]]
Thành lập	1 tháng 7 năm 1867
Người đầu tiên giữ chức	Tử tước Monck
Lương bổng	$288,900 (CAD)
Website	www.gg.ca

Canada
Bài này nằm trong loạt bài về: Chính trị và chính phủ Canada
Chính phủ
Ngôi vua Quân chủ (Charles III) Toàn quyền (trống) Quân chủ địa phương Phó Thống đốc
Hành pháp (Hội đồng Nữ vương) Hội đồng Cơ mật Nữ vương Thủ tướng (Justin Trudeau) Nội các (Nội các thứ 29) Bộ trưởng Chủ tịch Hội đồng Cơ mật Nữ vương Thư ký Hội đồng Cơ mật Văn phòng Hội đồng Cơ mật Dịch vụ Công Hội đồng Hành chính Tỉnh và lãnh thổ Thủ hiến
Lập pháp (Nghị viện Nữ vương) Nghị viện Liên bang Thượng viện Người phát ngôn Thượng viện Lãnh đạo Chính phủ trong Thượng viện Lãnh đạo Đối lập trong Thượng viện Đơn vị Thượng viện Viện Thứ dân Người phát ngôn Hạ viện Lãnh đạo Chính phủ trong Hạ viện Lãnh đạo Đối lập trong Hạ viện Đối lập trung thành Nữ vương bệ hạ Lãnh đạo Đối lập Nội các bóng tối Hội đồng Lập pháp Tỉnh và lãnh thổ
Tư pháp (Quan tòa Nữ vương) Hệ thống Tòa án Tòa án Tối cao Chánh án Tối cao Liên bang (Richard Wagner) Tòa án Tỉnh và lãnh thổ Hiến pháp Đạo luật Bắc Mỹ Anh Hòa bình, trật tự, và chính quyền tốt Điều lệ Quyền và Tự do
Bầu cử Khu vực bầu cử Liên bang Hệ thống bầu cử Liên bang Bầu cử lần thứ 42 (2015) Khu vức bầu cử Tỉnh
Chính quyền địa phương Chính quyền đô thị
Khác Chủ nghĩa liên bang Vùng Chính quyền Thổ dân tự trị Chính quyền Dân tộc thứ nhất
Quốc gia khác Bản đồ
x t s

Toàn quyền Canada là chức vụ đại diện cho Quốc vương hay Nữ vương của Canada trong việc thi hành các nhiệm vụ của người trị vì này trên toàn lãnh thổ của Liên bang Canada. Hiện nay, người trị vì của Canada, cùng với 15 quốc gia khác, là Vua Charles III. Vì nhiệm vụ đại diện này, người giữ chức vụ Toàn quyền thường được xem như Quốc trưởng của Canada trên thực tế (trong hiến pháp, Quốc trưởng của Canada là Vua Charles III). Nơi cư ngụ chính thức của người Đại diện cho nhà vua của Canada là Rideau Hall, một lâu đài bằng đá được xây năm 1838, tại Ottawa, Ontario; ngoài ra, khi đến Québec, vị Toàn quyền cư ngụ tại La Citadelle, một lâu đài trong cổ thành của Québec tại Thành phố Québec. Người hiện đang giữ chức vụ này là Mary May Simon.

Lịch sử[sửa | sửa mã nguồn]

Chức vụ Toàn quyền Canada có tên trong tiếng Anh là Governor General of Canada và trong tiếng Pháp là Gouverneur général du Canada, hay là Gouverneure générale du Canada cho trường hợp một phụ nữ, vì liên quan đến các chức vụ tương tự trong lịch sử thành lập Canada.

• Vào giữa thế kỷ 17, các thuộc địa của Pháp tại Bắc Mỹ (một phần lớn của Québec hiện nay, Acadia và lãnh thổ Louisiana) đã cần một người cai trị. Đầu tiên, chức vụ của người cai trị này có tên là Gouverneur général de la Nouvelle France; người nắm chức vụ này một cách không chính thức là nhà thám hiểm Samuel de Champlain, người đặt nền móng xây dựng Québec, trong khi người nắm chức vụ này một cách chính thức là Charles Huault de Montmagny. Đến năm 1663 vua Louis XIV đổi tên của chức vụ này thành Gouverneur général và phong cho Augustin de Saffray de Mésy.
• Hơn 100 năm sau, Pháp mất gần hết các thuộc địa tại Bắc Mỹ cho Anh. Các thuộc địa này được gọi là province (tỉnh) của Đế quốc Anh (như Tỉnh Quebec, Tỉnh Nova Scotia,...) và mỗi tỉnh có một Governor (Thống đốc) cai trị. Đến thập niên 1780 thì chính phủ Anh đặt tất cả các thuộc địa tại Bắc Mỹ dưới quyền một người với chức vụ Governor-in-Chief, hay Governor General (Toàn quyền). Người nắm chức vụ này đầu tiên là Guy Carleton, Nam tước Dorchester vào năm 1786.

Toàn quyền Canada ngày nay có rất ít quyền.

Vai trò của Toàn quyền cũng thay đổi rất nhiều trong thế kỷ 19 và thế kỷ 20.

• Sau cuộc Khởi nghĩa 1837, chính phủ Anh chấp nhận cho các tỉnh được quyền thành lập chính phủ của riêng họ. Việc đó dẫn đến sự giảm thiểu vai trò cai trị hành chính của chức vụ Toàn quyền.
• Vào năm 1926, Thủ tướng William Lyon Mackenzie King yêu cầu Julian H.G. Byng, Tử tước Byng của Vimy (vị Toàn quyền lúc đó của Canada) giải tán quốc hội và gọi tổng tuyển cử. Byng, dùng một phần quyền lực còn lại của mình, từ chối vì cuộc tổng tuyển cử trước chỉ xảy ra vài tháng trước đó. Sau khi King từ chức, Byng lại gọi lãnh tụ đối lập là Arthur Meighen ra lập chính phủ. King nghĩ là Byng đã đi ra ngoài giới hạn nên, khi được lập chính phủ trở lại, đã giới hạn thêm quyền lực của Toàn quyền.
• Với Tuyên ngôn Balfour 1926 và Quy chế Westminster (1931), quyền lực của chức vụ bị hạn chế thêm. Tuyên ngôn Balfour xem các quốc gia thuộc địa cũ của Đế quốc Anh là ngang hàng với Anh, do đó vai trò của Toàn quyền là đại diện cho nhà vua, không phải cho chính phủ Anh. Quy chế Westminster bãi bỏ khái niệm là toàn thể các lãnh thổ (Anh, Canada, Úc, Bahamas...) là một vương quốc; trái lại, mỗi quốc gia là một vương quốc và các vương quốc này có chung một người trị vì. Từ đó các người đại diện cho nhà vua không còn là người Anh được gửi sang từ Anh nữa.

Lựa chọn[sửa | sửa mã nguồn]

Nhiệm vụ[sửa | sửa mã nguồn]

Quyền lợi[sửa | sửa mã nguồn]

Danh sách[sửa | sửa mã nguồn]

Từ khi thành lập liên bang (1867 - nay)[sửa | sửa mã nguồn]

Tên	Chân dung	Thời gian	Đại diện cho	Ghi chú
1. Charles Stanley Monck, Tử tước Monck		1867 - 1869	Victoria
2. John Young, Nam tước Lisgar		1869 - 1872	Victoria
3. Frederick Temple Hamilton-Temple-Blackwood, Hầu tước xứ Dufferin và Ava		1872 - 1878	Victoria
4. John George Edward Henry Douglas Sutherland Campbell, Công tước xứ Argyll		1878 - 1883	Victoria
5. Henry Charles Keith Petty-Fitzmaurice, Hầu tước xứ Lansdowne		1883 - 1888	Victoria
6. Frederick Stanley, Bá tước xứ Derby		1888 - 1893	Victoria
7. John Campbell Hamilton-Gordon, Hầu tước xứ Aberdeen và Temair		1893 - 1898	Victoria
8. Gilbert John Elliot-Murray-Kynynmound, Bá tước xứ Minto		1898 - 1904	Victoria, Edward VII
9. Albert Henry George Grey, Bá tước Grey		1904 - 1911	Edward VII, George V
10. Hoàng thân Arthur Saxe-Coburg-Gotha, Công tước xứ Connaught		1911 - 1916	George V
11. Victor Cavendish, Công tước xứ Devonshire		1916 - 1921	George V
12. Julian H.G. Byng, Tử tước Byng xứ Vimy		1921 - 1926	George V
13. Freeman Freeman-Thomas, Hầu tước xứ Willingdon		1926 - 1931	George V
14. Vere Brabazon Ponsonby, Bá tước xứ Bessborough		1931 - 1935	George V
15. John Buchan, Nam tước Tweedsmuir		1935 - 1940	George V, Edward VIII, George VI
*. Sir Lyman Poore Duff		1940	George VI	Tạm quyền trong vài tháng vì Nam tước Tweedsmuir chết
16. Alexander Cambridge, Bá tước xứ Athlone		1940 - 1946	George VI
17. Harold Alexander, Bá tước Alexander xứ Tunis		1946 - 1952	George VI
18. Vincent Massey		1952 - 1959	Elizabeth II	Người Canada đầu tiên
19. Georges Vanier		1959 - 1967	Elizabeth II	Người Canada nói tiếng Pháp đầu tiên
*. Robert Taschereau		1967	Elizabeth II	Tạm quyền trong vài tháng vì Georges Vanier chết
20. Roland Michener		1967 - 1974	Elizabeth II
21. Jules Léger		1974 - 1979	Elizabeth II
22. Edward Schreyer		1979 - 1984	Elizabeth II	Gốc Đức
23. Jeanne Sauvé		1984 - 1990	Elizabeth II	Người phụ nữ đầu tiên
24. Ramon John Hnatyshyn		1990 - 1995	Elizabeth II	Gốc Ukraina
25. Roméo LeBlanc		1995 - 1999	Elizabeth II	Gốc Acadia
26. Adrienne Clarkson		1999 - 2005	Elizabeth II	Phụ nữ, gốc Á (sinh tại Hong Kong)
27. Michaëlle Jean		2005 - 2010	Elizabeth II	Phụ nữ, gốc Haiti (sinh tại Haiti)
28. David Lloyd Johnston		2010 - 2017	Elizabeth II
29. Julie Payette		2017 - 2021	Elizabeth II
*. Richard Wagner		2021	Elizabeth II	Tạm quyền trong vài tháng vì Julie Payette từ chức
30. Mary May Simon		2021 - nay	Elizabeth II - Charles III	Cố nữ vương Elizabeth II băng hà vào ngày 08/09/2022 theo giờ Luân Đôn

Khi còn là Tỉnh Canada (1838 - 1867)[sửa | sửa mã nguồn]

Tên	Chân dung'	Thời gian	Đại diện cho	Ghi chú
1. John George Lambton, Bá tước xứ Durham		1838 - 1839	Victoria
2. Charles Poulett Thomson, Nam tước Sydenham		1839 - 1841	Victoria
3. Lord Charles Bagot		1842 - 1843	Victoria
4. Charles Metcalfe, Nam tước Metcalfe		1843 - 1845	Victoria
5. Charles Murray Cathcart, Bá tước Cathcart		1846 - 1847	Victoria
6. James Bruce, Bá tước xứ Elgin		1847 – 1854	Victoria
7. Sir Edmund Walker Head		1854 - 1861	Victoria
8. Charles Stanley Monck, Tử tước Monck		1861 - 1867	Victoria

Tham khảo[sửa | sửa mã nguồn]

• Department of Justice. (2004). Constitution Acts, 1867 to 1982. Lưu trữ 2005-03-21 tại Wayback Machine
• Malcolmson, Patrick, and Richard Myers. (2001). The Canadian Regime: An Introduction to Parliamentary Government in Canada. Peterborough: Broadview Press.

Liên kết ngoài[sửa | sửa mã nguồn]

• Forsey, Eugene. (2003). "How Canadians Govern Themselves." Lưu trữ 2009-03-10 tại Wayback Machine
• Trang web chính thức của Governor General của Canada
• Thomas, Paul G. (2004). "Parliament, Canadian." Lưu trữ 2009-10-31 tại Wayback Machine

Bài viết liên quan đến Canada này vẫn còn sơ khai. Bạn có thể giúp Wikipedia mở rộng nội dung để bài được hoàn chỉnh hơn. x t s

Wikimedia Commons có thêm hình ảnh và phương tiện truyền tải về Toàn quyền Canada.