Tòa án Quân sự Quốc tế Viễn Đông (tiếng Anh: The International Military Tribunal for the Far East (IMTFE)) còn được gọi là các phiên tòa Tokyo hay Tòa án Tội ác Chiến tranh Tokyo, đã được triệu tập vào ngày 29 tháng 4 năm 1946 để xét xử giới lãnh đạo của Đế quốc Nhật với ba loại tội ác chiến tranh. "Loại A" dành cho những kẻ đã tham gia vào những âm mưu chung nhằm phát động chiến tranh, loại này gồm những người có quyền hành cao nhất; "loại B" dành cho những kẻ phạm phải những tội ác "thông thường" ("conventional") hoặc tội ác chống lại loài người; "loại C" dành cho những kẻ "lên kế hoạch, ra lệnh, cho phép, hoặc không chống lại các tội ác như trên ở những cấp chỉ huy cao hơn."

Hoàn cảnh[sửa | sửa mã nguồn]

Tòa án được thành lập để thực hiện Tuyên bố Cairo , Tuyên bố Potsdam , Văn kiện đầu hàng và Thông cáo Liên Xô - Anh - Mỹ^{[1] [2]}. Tuyên bố Potsdam (tháng 7 năm 1945) đã tuyên bố, “công lý nghiêm khắc sẽ được thực thi đối với tất cả tội phạm chiến tranh, bao gồm cả những kẻ đã hành hạ các tù nhân của chúng ta một cách tàn ác”^[3] mặc dù nó không báo trước một cách cụ thể các phiên tòa. Các điều khoản tham chiếu của Tòa án được quy định trong Hiến chương IMTFE, ban hành ngày 19 tháng 1 năm 1946^[4]. Có sự bất đồng lớn, cả giữa các nước Đồng minh và trong nội bộ Chính quyền mỗi quốc gia, về việc phải cử ai và dựa trên nguyên tắc nào. Mặc dù chưa có sự đồng thuận, nhưng Thống Tướng Douglas MacArthur , Tư lệnh Tối cao của Lực lượng Đồng minh, đã quyết định tiến hành các vụ bắt giữ. Vào ngày 11 tháng 9, một tuần sau khi đầu hàng, ông ra lệnh bắt giữ 39 nghi phạm-hầu hết là thành viên nội các chiến tranh của Tướng Hideki Tojo . Tojo đã cố gắng tự tử nhưng được hồi sức nhờ sự giúp đỡ của các bác sĩ Mỹ.

Thành lập tòa án[sửa | sửa mã nguồn]

Ngày 19 tháng 1 năm 1946, MacArthur ra tuyên bố đặc biệt ra lệnh thành lập Tòa án quân sự quốc tế về Viễn Đông (IMTFE). Cùng ngày, ông cũng phê chuẩn Hiến chương của Tòa án quân sự quốc tế vùng Viễn Đông (CIMTFE)^[5], trong đó quy định cách thức thành lập tòa án, những tội ác cần xem xét và cách thức hoạt động của tòa án. Hiến chương nhìn chung tuân theo mô hình do của Tòa án Nürnberg đặt ra . Vào ngày 25 tháng 4, theo quy định tại Điều 7 của CIMTFE, Quy tắc tố tụng ban đầu của Tòa án quân sự quốc tế vùng Viễn Đông với những sửa đổi đã được ban hành.

Danh sách thẩm phán, công tố viên và bị cáo[sửa | sửa mã nguồn]

Danh sách thẩm phán[sửa | sửa mã nguồn]

Học giả pháp lý Roscoe Pound rõ ràng cũng đã sẵn sàng thay thế John P. Higgins làm thẩm phán, nhưng việc bổ nhiệm ông đã không thành công.

Danh sách công tố viên[sửa | sửa mã nguồn]

Danh sách bị cáo[sửa | sửa mã nguồn]

28 bị cáo bị buộc tội, chủ yếu là sĩ quan quân đội và quan chức chính phủ.

Quan chức dân sự[sửa | sửa mã nguồn]

• Kōki Hirota , thủ tướng (1936–37), Bộ trưởng Ngoại giao (1933–36, 1937–38)
• Kiichirō Hiranuma , thủ tướng (1939), Chủ tịch Hội đồng Cơ mật
• Naoki Hoshino , Chánh văn phòng Nội các
• Kōichi Kido , Người giữ ấn Cơ mật
• Toshio Shiratori , Đại sứ tại Ý
• Shigenori Tōgō , Ngoại trưởng (1941–42, 1945)
• Mamoru Shigemitsu , Bộ trưởng Ngoại giao (1943–45)
• Okinori Kaya , Bộ trưởng Tài chính (1941–44)
• Yōsuke Matsuoka , Bộ trưởng Ngoại giao (1940–41)

Sĩ quan quân đội[sửa | sửa mã nguồn]

• Tướng Hideki Tōjō , Thủ tướng (1941–44), Bộ trưởng Chiến tranh (1940–44), Chánh văn phòng Bộ Tổng tham mưu Quân đội Đế quốc Nhật Bản (1944)
• Tướng Sadao Araki , Bộ trưởng Chiến tranh (1931–34)
• Tướng Doihara Kenji , Giám đốc cơ quan Tình báo ở Mãn Châu Quốc
• Đại tá Kingorō Hashimoto , người sáng lập Sakurakai
• Nguyên soái Shunroku Hata , Bộ trưởng Chiến tranh (1939–40)
• Tướng Seishirou Itagaki , Bộ trưởng Chiến tranh (1938–39)
• Tướng Heitaro Kimura , Tư lệnh Quân khu Miến Điện
• Tướng Kuniaki Koiso , Thủ tướng (1944–45), Toàn quyền Triều Tiên (1942–44)
• Tướng Matsui Iwane, Tư lệnh Lực lượng Viễn chinh Thượng Hải và Quân khu miền Trung Trung Quốc
• Tướng Jirō Minami , Toàn quyền Triều Tiên (1936–42)
• Trung tướng Araki Sadao , Tham mưu trưởng Quân khu 14
• Đô đốc Hạm đội Osami Nagano , Bộ trưởng Hải quân (1936–37), Tổng Tham mưu trưởng Hải quân Đế quốc Nhật Bản (1941–44)
• Phó Đô đốc Takazumi Oka , Cục trưởng Cục Hải quân
• Trung tướng Hiroshi Ōshima , Đại sứ tại Đức
• Trung tướng Kenryō Satō , Cục trưởng Cục Quân vụ
• Đô đốc Shigetarō Shimada , Bộ trưởng Hải quân (1941–44), Tổng Tham mưu trưởng Hải quân Đế quốc Nhật Bản (1944)
• Trung tướng Teiichi Suzuki , Trưởng Ban Kế hoạch Nội các
• Tướng Yoshijirō Umezu , Tư lệnh quân đội Kwantung , chánh văn phòng Bộ Tổng tham mưu Lục quân Đế quốc Nhật Bản (1944–45)

Các bị cáo khác[sửa | sửa mã nguồn]

• Shūmei Ōkawa , một triết gia chính trị

Kết án[sửa | sửa mã nguồn]

Phạm nhân		Chức vụ trước khi bị bắt	Chú thích
Không kết án
Ōkawa Shūmei			Ông bị cho là tinh thần không ổn định để xét xử và cáo buộc đã được bãi bỏ.
Matsuoka Yōsuke		Bộ trưởng Ngoại giao	Chết trước khi bị truy tố
Nagano Osami		Bộ trưởng Hải quân	Chết trước khi bị truy tố
Kết án
Tướng Doihara Kenji		Giám đốc cơ quan tình báo ở Manchukuo (Mãn Châu Quốc)	Bị kết án tử hình bằng hình thức treo cổ vì tội ác chiến tranh, tội ác chống loài người và tội ác chống lại hòa bình (loại A, loại B và loại C):[6]
Hirota Kōki		Thủ tướng (sau là Bộ trưởng Ngoại giao)
Tướng Itagaki Seishirō		Bộ trưởng Chiến tranh
Tướng Kimura Heitarō		Chỉ huy Quân đội Khu vực Miến Điện
Trung tướng Mutō Akira		Tham mưu trưởng Quân khu 14
Tướng Tōjō Hideki		Chỉ huy Đạo quân Quan Đông (sau là Thủ tướng)
Matsui Iwane		Chỉ huy Lực lượng viễn chinh Thượng Hải và Quân khu miền Trung Trung Quốc	Bị kết án tử hình bằng cách treo cổ vì tội ác chiến tranh và tội ác chống lại loài người (Loại B và Loại C):[6]
Tướng Araki Sadao		Bộ trưởng Chiến tranh	Bị bị kết án tù chung thân. Ba người (Koiso, Shiratori và Umezu) chết trong tù, trong khi mười ba người còn lại được ân xá từ năm 1954 đến năm 1956:
Trung tướng Hashimoto Kingorō		Kẻ chủ mưu chính của Chiến tranh Trung - Nhật lần thứ hai
Thống chế Hata Shunroku		Bộ trưởng Chiến tranh
Nam tước Hiranuma Kiichirō		Thủ tướng
Hoshino Naoki		Chánh Văn phòng Nội các
Kaya Okinori		Bộ trưởng Tài chính
Hầu tước Kido Kōichi		Quan chưởng ấn
Tướng Koiso Kuniaki		Thống đốc Triều Tiên (sau là Thủ tướng)
Tướng Minami Jirō		Chỉ huy Đạo quân Quan Đông
Đô đốc Oka Takazumi		Bộ trưởng Hải quân
Trung tướng Ōshima Hiroshi		Đại sứ Đế quốc Nhật Bản tại Đức
Tướng Satō Kenryō		Cục trưởng Cục Quân sự
Đô đốc Shimada Shigetarō		Bộ trưởng Hải quân
Shiratori Toshio		Đại sứ Đế quốc Nhật Bản tại Ý
Trung tướng Suzuki Teiichi		Chủ tịch Ban Kế hoạch Nội các
Tướng Umezu Yoshijirō		Bộ trưởng chiến tranh và Tổng tham mưu trưởng lục quân
Tōgō Shigenori		Bộ trưởng Ngoại giao	Bị kết án 20 năm tù, Tōgō chết trong tù năm 1950.
Shigemitsu Mamoru		Bộ trưởng Ngoại giao	Bị kết án 7 năm và được ân xá vào năm 1950. Sau đó, ông giữ chức Bộ trưởng Ngoại giao và Phó Thủ tướng Nhật Bản thời hậu chiến
Phán quyết và các bản án của tòa được MacArthur xác nhận vào ngày 24 tháng 11 năm 1948, hai ngày sau cuộc họp chiếu lệ với các thành viên của Ủy ban Kiểm soát Đồng minh tại Nhật Bản, người đóng vai trò là đại diện địa phương của các quốc gia thuộc Ủy ban Viễn Đông. Sáu trong số các đại diện đó không đưa ra khuyến nghị nào về sự khoan hồng. Úc, Canada, Ấn Độ và Hà Lan sẵn sàng thấy vị tướng này thực hiện một số giảm án. Ông ấy đã không làm như vậy. Vấn đề khoan hồng sau đó đã làm xáo trộn mối quan hệ của Nhật Bản với các cường quốc Đồng minh cho đến cuối những năm 1950, khi đa số các cường quốc Đồng minh đồng ý thả những tên tội phạm chiến tranh lớn cuối cùng bị kết án khỏi nơi giam giữ.[7]

Tham khảo[sửa | sửa mã nguồn]