Người Zaza
| Người Zaza | |
|---|---|
| Tổng dân số | |
| ≈ 2 - 4 triệu [1] | |
| Khu vực có số dân đáng kể | |
 Thổ Nhĩ KỳHải ngoại: ≈ 300.000[2] Australia, Áo, Bỉ, Pháp, Đức, Hà Lan, Thụy Điển, Thụy Sĩ, Anh Quốc, Hoa Kỳ.[3][4] | |
| Ngôn ngữ | |
| Zaza, Kurd [3], Thổ Nhĩ Kỳ | |
| Tôn giáo | |
| Alevi, Sunni Islam[5] |
Người Zaza (còn được gọi là Kird, Kirmanc, Dimili)[6] là một dân tộc thuộc nhóm dân tộc Iran, cư trú phần lớn ở miền đông Thổ Nhĩ Kỳ. Vùng trung tâm của họ bao gồm các tỉnh Tunceli, Bingöl và một phần của các tỉnh Elazığ, Erzincan và Diyarbakır.[2]
Người Zaza nói chung tự coi mình là người Kurd,[7][8][5][9][10] Vì thế họ thường được mô tả là người Kurd Zaza.[6][11][12][13][14]
Người Zaza có dân số tổng cộng khoảng 2 - 4 triệu, tùy theo nguồn ước lượng. Theo Joshua Project, 2019 có gần 2 triệu người Zaza, trong đó 1.740.000 người Zaza-Dimli ở Thổ Nhĩ Kỳ [15], và 231 ngàn người Zaza-Alevi cư trú ở Thổ Nhĩ Kỳ và Đức [16] Các nguồn tính cả người di cư thì có con số nhiều hơn.[17]
Người Zaza nói tiếng Zaza, một ngôn ngữ thuộc nhóm Tây của ngữ chi Iran trong ngữ hệ Ấn-Âu.[18][19]
Tham khảo[sửa | sửa mã nguồn]
- ^ Endangered Language Alliance.
- ^ a b Asatrian (1995).
- ^ a b Ziflioğlu (2011).
- ^ Arakelova (1999), tr. 400.
- ^ a b Kehl-Bodrogi, Otter-Beaujean & Kellner-Heikele (1997), tr. 13.
- ^ a b Malmîsanij (1996), tr. 1.
- ^ Kehl-Bodrogi (1999), tr. 442.
- ^ Arakelova (1999), tr. 397.
- ^ Nodar (2012).
- ^ Postgate (2007), tr. 148.
- ^ Taylor (1865), tr. 39.
- ^ van Bruinessen (1989), tr. 1.
- ^ Özoğlu (2004), tr. 35.
- ^ Kaya (2009).
- ^ Ethnic People Group: Zaza-Dimli. Joshua Project, 2019. Truy cập 30/12/2020.
- ^ Ethnic People Group: Zaza-Alevi. Joshua Project, 2019. Truy cập 30/12/2020.
- ^ Endangered Language Alliance. “Zaza”. elalliance.org. Truy cập ngày 22 tháng 12 năm 2020.
- ^ Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin, eds. (2017). "Zaza". Glottolog 3.0. Jena, Germany: Max Planck Institute for the Science of Human History.
- ^ Paul Ludwig, The Position of Zazaki Among West Iranian languages, azargoshnasp.net
- Nguồn văn liệu
- Arakelova, Victoria (1999). “The Zaza People as a New Ethno-Political Factor in the Region”. Iran & the Caucasus. tr. 397–408. doi:10.1163/157338499X00335. JSTOR 4030804.
|url=trống hay bị thiếu (trợ giúp) - Asatrian, Garnik (1995). “Dimli”. Iranica Online. Truy cập ngày 22 tháng 12 năm 2020.
- Bozdağ, Cem; Üngör, Uğur (2011). “Zazas and zazaki”. Zazaki.de. Bản gốc lưu trữ ngày 4 tháng 3 năm 2016. Truy cập ngày 22 tháng 12 năm 2020.
- Cengiz, Orhan Kemal (2011). “Can Kurds rely on the Turkish state?”. Today's Zaman. Bản gốc lưu trữ ngày 29 tháng 11 năm 2014. Truy cập ngày 22 tháng 12 năm 2020.
- Barry, Maximilien-Étienne-Émile (1881). “Maximilien-Étienne-Émile Barry, Mission scientifique de Mr. Ernest Chantre sous-directeur du Muséum de Lyon dans la haute Mésopotamie, le Kurdistan et le Caucase: 2018.R.23-38 Kurdes Zazas, Diarbékir (Kurdistan)” (bằng tiếng Anh và Pháp). Getty Research Institute. hdl:10020/cifa2018r23. Truy cập ngày 22 tháng 12 năm 2020.
- Dündar, Fuat (2000). “Türkiye Nüfus Sayımlarında Azınlıklar” (bằng tiếng Thổ Nhĩ Kỳ). Chiviyazıları Yayınevi. ISBN 9758086774.
|url=trống hay bị thiếu (trợ giúp) - Gippert, Jost (1999). “Iranische Sprachen / Iranian Languages”. Thesaurus Indogermanischer Text- und Sprachmaterialien (TITUS). Truy cập ngày 22 tháng 12 năm 2020.
- Haber Türk (2013). “Meclis'e sıçrayan polemi” (bằng tiếng Thổ Nhĩ Kỳ). Truy cập ngày 22 tháng 12 năm 2020.
- Haber Vaktim (2011). “Kürt değilim Türkmenim” (bằng tiếng Thổ Nhĩ Kỳ). Bản gốc lưu trữ ngày 11 tháng 9 năm 2013. Truy cập ngày 22 tháng 12 năm 2020.
- Hürriyet (2013). “Bese Hozat'ın annesi: Kızım gelirse 7 kurban keseceğim” (bằng tiếng Thổ Nhĩ Kỳ). Truy cập ngày 22 tháng 12 năm 2020.
- Kalafat, Yaşar (1996). “Anadolu Türk Halk Sufizmi: Zazalar” (PDF) (bằng tiếng Thổ Nhĩ Kỳ). Ankara: Dinler Tarihi Derneği Yayınları. Truy cập ngày 22 tháng 12 năm 2020. Chú thích journal cần
|journal=(trợ giúp) - Kasımoğlu, Ahmet (2012). “Xoybûn de cayê Kirdan” (PDF). II. Uluslararası Zaza Tarihi Ve Kültürü Sempozyumu (bằng tiếng Zazaki). Bingöl Üniversitesi Yayınları. tr. 654–676.
- Kaya, Mehmed S. (2009). “The Zaza Kurds of Turkey: a Middle Eastern minority in a globalised society”. London: Tauris Academic Studies. ISBN 9781845118754.
|url=trống hay bị thiếu (trợ giúp) - Kausen, Ernst (2006). “Zaza” (PDF) (bằng tiếng Đức). Bản gốc (PDF) lưu trữ ngày 15 tháng 8 năm 2011. Truy cập ngày 22 tháng 12 năm 2020.
- Kehl-Bodrogi; Otter-Beaujean; Kellner-Heikele (1997). “Syncretistic religious communities in the Near East: collected papers of the international symposium "Alevism in Turkey and comparable syncretistic religious communities in the Near East in the past and present", Berlin, 14-ngày 17 tháng 4 năm 1995”. Leiden: Brill Publishing. ISBN 9789004108615.
|url=trống hay bị thiếu (trợ giúp) - Kehl-Bodrogi, Krisztina (tháng 10 năm 1999). “Kurds, Turks, or a People in their own Right? Competing Collective Identities Among the Zazas”. The Muslim World. tr. 439–454. doi:10.1111/j.1478-1913.1999.tb02757.x.
|url=trống hay bị thiếu (trợ giúp) - Keskin, Mesut (2015). “Zaza Dili (Zaza Language)” (PDF) (bằng tiếng Thổ Nhĩ Kỳ). Bingöl: Bingöl Üniversitesi Yaşayan Diller Enstitüsü Dergisi. Bản gốc (PDF) lưu trữ ngày 7 tháng 6 năm 2020. Truy cập ngày 22 tháng 12 năm 2020.
- Köhler, herausgegeben von Bärbel (1998). “Religion und Wahrheit: religionsgeschichtliche Studien: Festschrift für Gernot Wiessner zum 65. Geburtstag”. Wiesbaden: Harrassowitz. tr. 385–399. ISBN 978-3447039758.
|url=trống hay bị thiếu (trợ giúp) - Lezgîn, Roşan (2010). “Among Social Kurdish Groups – General Glance at Zazas”. Zazaki.net. Truy cập ngày 22 tháng 12 năm 2020.
- Malmîsanij, Mehemed (1996). “Kırd, Kırmanc, Dımıli veya Zaza Kürtleri” (PDF) (bằng tiếng Thổ Nhĩ Kỳ và Zazaki). Deng. tr. 1–43. Truy cập ngày 22 tháng 12 năm 2020.
- Milliyet (2013). “Sakine Cansız Zazaca ağıtlarla toprağa verildi” (bằng tiếng Thổ Nhĩ Kỳ). Truy cập ngày 22 tháng 12 năm 2020.
- Mosaki, Nodar (ngày 14 tháng 3 năm 2012). “The Zazas: a kurdish sub-ethnic group or separate people?”. zazaki.net. Truy cập ngày 22 tháng 12 năm 2020.
- Özoğlu, Hakan (2004). “Kurdish notables and the Ottoman state: evolving identities, competing loyalties, and shifting boundaries”. Albany: State University of New York Press. ISBN 978-0-7914-5993-5.
|url=trống hay bị thiếu (trợ giúp) - Postgate (2007). “Languages of Iraq, ancient and modern” (PDF). Cambridge: British School of Archaeology in Iraq. ISBN 978-0-903472-21-0. Bản gốc (PDF) lưu trữ ngày 2 tháng 8 năm 2019. Truy cập ngày 22 tháng 12 năm 2020.
- Taylor, J. G. (1865). “Travels in Kurdistan, with Notices of the Sources of the Eastern and Western Tigris, and Ancient Ruins in Their Neighbourhood”. Journal of the Royal Geographical Society of London. tr. 21–58. doi:10.2307/3698077. JSTOR 3698077.
|url=trống hay bị thiếu (trợ giúp) - van Bruinessen, Martin (1989). “The Ethnic Identity of the Kurds in Turkey”. tr. 613–621.
|url=trống hay bị thiếu (trợ giúp) - Werner, Eberhard (2012). “Considerations about the religions of the Zaza people” (PDF). II. Uluslararası Zaza Tarihi Ve Kültürü Sempozyumu (bằng tiếng Zazaki). Bingöl Üniversitesi Yayınları. Truy cập ngày 22 tháng 12 năm 2020.
- Ziflioğlu, Vercihan (ngày 22 tháng 12 năm 2013). “Turkey's Zaza gearing up efforts for recognition of rights”. Istanbul. Hürriyet Daily News. Bản gốc lưu trữ ngày 22 tháng 6 năm 2015. Truy cập ngày 22 tháng 12 năm 2020.
Liên kết ngoài[sửa | sửa mã nguồn]
 | Wikimedia Commons có thêm hình ảnh và phương tiện truyền tải về Người Zaza. |
Wiki - Keonhacai copa chuyên cung cấp kiến thức thể thao, keonhacai tỷ lệ kèo, bóng đá, khoa học, kiến thức hằng ngày được chúng tôi cập nhật mỗi ngày mà bạn có thể tìm kiếm tại đây có nguồn bài viết: https://vi.wikipedia.org/wiki/Ng%C6%B0%E1%BB%9Di_Zaza