Henrique I của Bồ Đào Nha
| Henrique I của Bồ Đào Nha Henrique I de Portugal | |
|---|---|
| Hồng y, Vua của Bồ Đào Nha | |
 | |
| Vua của Bồ Đào Nha | |
| Tại vị | 4 tháng 8 năm 1578 – 31 tháng 1 năm 1580 |
| Tấn phong | 28 tháng 8 năm 1578; Lisboa |
| Tiền nhiệm | Sebastião |
| Kế nhiệm | António (tranh chấp) hay Filipe I  |
| Thông tin chung | |
| Sinh | 31 tháng 1 năm 1512 Lisbon, Bồ Đào Nha |
| Mất | 31 tháng 1 năm 1580 (68 tuổi) Almeirim, Bồ Đào Nha |
| An táng | Tu viện Jerónimos |
| Vương tộc | Nhà Avis |
| Thân phụ | Manuel I của Bồ Đào Nha |
| Thân mẫu | María của Castilla |
| Tôn giáo | Công giáo La Mã |
| Styles of Henrique I của Bồ Đào Nha | |
|---|---|
 | |
| Ngôi thứ ba | His Royal Highness[1] |
| Ngôi thứ hai | Your Royal Highness[1] |
| Tôn giáo | Đức Hồng y |
| Thân mật | Hồng y–Quốc vương |
Henrique (phát âm tiếng Bồ Đào Nha: [ẽˈʁik(ɨ)]; 31 tháng 1 năm 1512 – 31 tháng 1 năm 1580) là Vua của Bồ Đào Nha và là một hồng y của Giáo hội Công giáo Rôma. Ông làm vua của Bồ Đào Nha trong vòng 2 năm, từ 1578 đến 1580 và còn được biết đến dưới tên gọi Henrique Trong trắng (tiếng Bồ Đào Nha: Henrique o Casto) và Hồng y–Quốc vương.[2] Là một giáo sĩ nên ông không kết hôn và vì thế mà không có con cái nối dõi. Vì vậy cái chết của ông cũng đã đánh dấu chấm hết cho nhà Avis, dẫn tới khủng hoảng kế vị Bồ Đào Nha năm 1580 và cuối cùng đã đến việc ngai vàng Bồ Đào Nha rơi vào tay của Quân chủ Tây Ban Nha, hình thành nên cái gọi là Liên minh Iberia kéo dài 60 năm. Quốc vương độc lập tiếp theo của Bồ Đào Nha là João IV, người đã giành lại ngai vàng Bồ Đào Nha, kết thúc 60 năm nằm dưới sự cai trị của Tây Ban Nha.
Tiểu sử[sửa | sửa mã nguồn]
Sinh ra tại Lisboa, Henrique là hoàng tử thứ năm của vua Manuel I của Bồ Đào Nha và vương hậu Maria của Aragon.
Hồng y[sửa | sửa mã nguồn]
Vì là em trai của vua João III của Bồ Đào Nha và là chỉ là con trai thứ năm nên theo thứ tự kế vị thì Henrique không được kỳ vọng sẽ kế thừa ngai vàng Bồ Đào Nha. Ngay từ khi còn trẻ, Henrique đã lãnh nhận Chức Thánh nhằm thúc đẩy tầm quan trọng của Bồ Đào Nha trong Giáo hội Công giáo vốn vào lúc bấy giờ đang bị Tây Ban Nha kiểm soát. Ông nhanh chóng đảm nhiệm nhiều chức vụ quan trọng trong hệ thống cấp bậc của Giáo hội, nhanh chóng trở thành Tổng giám mục của Tổng giáo phận Braga rồi Tổng giáo phận Évora và trở thành Đại phán quan Toà án dị giáo trước khi nhận mũ hồng y vào năm 1545[3] cùng danh hiệu Titulus Ss. Quattuor Coronatorum. Kể từ năm 1564 đến 1570, ông giữ chức Tổng giám mục của Lisboa. Henrique, hơn ai hết, đã nỗ lực đưa Dòng Tên đến Bồ Đào Nha để sử dụng họ trong đế quốc thực dân của mình.
Cai trị[sửa | sửa mã nguồn]
Khi anh trai của Henrique là vua João III băng hà vào năm 1557, cháu nội của ông là Vua Sebastião khi đó mới lên 3 tuổi đã lên nối nôi kế vị. Sau chị dâu mình và cũng chính là bà nội của Sebastião là Thái vương thái hậu Catarina từ chức vào năm 1562, Henrique đã nắm quyền nhiếp chính cho Sebastião cho tới năm 1568 khi vị ấu quân ngày nào đã đến tuổi trưởng thành.[4] Vua Sebastião đã qua đời mà không có người thừa kế trong Trận Alcácer Quibir thảm khốc diễn ra vào năm 1578, và vị hồng y cao tuổi, dưới tư cách là nam nhân cuối cùng trong gia tộc Aviz, đã được quần thần tôn lên làm Quốc vương của Bồ Đào Nha ngay sau đó. Henrique tìm cách hoàn tục để có thể lấy vợ và cứu vãn dòng họ Aviz khỏi tuyệt tự nhưng Giáo hoàng Grêgôriô XIII vì không muốn làm phật ý vua Felipe II của Tây Ban Nha nên đã không cho phép Henrique làm điều này.[5][6]
Qua đời[sửa | sửa mã nguồn]
Henrique qua đời tại Almeirim ngay trong ngày sinh nhật lần thứ 68 của mình mà không bổ nhiệm người kế vị, chỉ để lại một vị nhiếp chính quản lý vương quốc. Một trong những người họ hàng gần nhất của ông chính là Felipe II của Tây Ban Nha. Felipe II đã nhanh chóng hạ lệnh cho Công tước Alba sử dụng vũ lực nhằm chiếm ngai vàng Bồ Đào Nha. Lisboa nhanh chóng thất thủ, và Felipe đã được nghị viện Bồ Đào Nha tại Tomar tôn lên làm Quốc vương vào năm 1581, với điệu kiện là Vương quốc Bồ Đào Nha và các thuộc địa của nó không bị sáp nhập vào Tây Ban Nha.
Tổ tiên[sửa | sửa mã nguồn]
| Tổ tiên của Henrique I của Bồ Đào Nha |
|---|
Tham khảo[sửa | sửa mã nguồn]
- ^ a b As King, Cardinal Henry deprecated the manner of address of "Your Majesty", considering it to be appropriate only when applied to God.
- ^ The Editors of Encyclopaedia Britannica. “Henry | king of Portugal [1512–1580]”. Encyclopedia Britannica (bằng tiếng Anh). Truy cập ngày 7 tháng 6 năm 2020.
- ^ Cardinals of the Holy Roman Church: Enrique de Portugal; Henry's brother Alonso had also been made a Cardinal, in 1517 at the age of eight. (Cardinals of the Holy Roman Church: Alonso de Portugal).
- ^ Disney, tr. 174.
- ^ MacKay, tr. 44.
- ^ Disney, tr. 176.
- ^ a b Chisholm, Hugh biên tập (1911). . Encyclopædia Britannica. 9 (ấn bản 11). Cambridge University Press.
- ^ a b c d Liss, Peggy K. (2015). Isabel the Queen: Life and Times. University of Pennsylvania Press. tr. 11. ISBN 9780812293203.
- ^ a b Stephens, Henry Morse (1903). The Story of Portugal. G.P. Putnam's Sons. tr. 139.
- ^ a b Chisholm, Hugh biên tập (1911). . Encyclopædia Britannica. 10 (ấn bản 11). Cambridge University Press.
- ^ a b Isabella I, Queen of Spain tại Encyclopædia Britannica (tiếng Anh)
Tham khảo[sửa | sửa mã nguồn]
- Disney, A. R. (2009). A History of Portugal and the Portuguese Empire, vol. 1: Portugal. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-60397-3.
- MacKay, Ruth (2012). The Baker Who Pretended to Be King of Portugal. University of Chicago Press. ISBN 978-0226501086.
Liên kết ngoài[sửa | sửa mã nguồn]
Tư liệu liên quan tới Henry I of Portugal tại Wikimedia Commons
