Bài viết này là một bản dịch thô từ tiếng Anh. Đây có thể là kết quả của máy tính hoặc của người chưa thông thạo dịch thuật. Xin hãy giúp cải thiện bài viết hoặc viết lại để hành văn tiếng Việt được tự nhiên hơn và đúng ngữ pháp. Chú ý: Những bản dịch rõ ràng là dịch máy hoặc có chất lượng kém, KHÔNG dùng bản mẫu này, vui lòng đặt {{thế:clk|dịch máy chất lượng kém}} hoặc {{thế:cld5}} để xóa bản dịch kém. (ngày 13 tháng 6 năm 2023)

Halal (/həˈlɑːl/; tiếng Ả Rập: حلال‎ ḥalāl), có thể viết theo cách khác là halaal, một từ tiếng Ả Rập có nghĩa là "cho phép hoặc hợp pháp".

Trong văn bản tôn giáo Quran, từ Halal trái nghĩa với Haram (bị cấm). Cặp từ trái nghĩa này được xây dựng thành một phân loại phức tạp hơn được gọi là "5 phán quyết": Fard (bắt buộc), Mustahabb (khuyên dùng), Mubah (trung hoà), Makruh (đáng trách), và Haram (bị cấm).^[1] Faqīh (giới luật pháp Hồi giáo) không đồng tình về việc thuật ngữ halal bao gồm hai hoặc bốn loại đầu tiên trong số các loại này.^[1] Trong thời gian gần đây, các phong trào Hồi giáo tìm cách huy động quần chúng và các tác giả viết cho khán giả nổi tiếng đã nhấn mạnh sự phân biệt đơn giản hơn của halal và haram .^[2][3]

Thuật ngữ halal đặc biệt liên quan đến luật ăn kiêng Hồi giáo, đặc biệt là thịt được chế biến và chuẩn bị theo các yêu cầu đó.

Chứng nhận Halal là xác nhận rằng sản phẩm nào đó đạt yêu cầu về các thành phần, hội đủ điều kiện trong sản xuất và đáp ứng yêu cầu Tiêu chuẩn Halal.

Trong Qur'an[sửa | sửa mã nguồn]

Các từ halal và haram là các thuật ngữ thông thường được sử dụng trong Kinh Qur'an để chỉ định các danh mục hợp pháp hoặc được phép và bất hợp pháp hoặc bị cấm.^[3] Trong Kinh Qur'an, gốc Semitic "h-l-l" biểu thị tính hợp pháp và cũng có thể cho thấy thoát khỏi trạng thái nghi thức của một người hành hương và bước vào trạng thái báng bổ.^[3] Trong cả hai nghĩa này, nó có một ý nghĩa trái ngược với ý nghĩa được truyền tải bởi gốc h-r-m (xem haram và ihram ).^[3] Theo nghĩa đen, gốc h-l-l có thể đề cập đến sự giải thể (ví dụ: phá vỡ lời thề) hoặc giảm bớt (ví dụ, về cơn thịnh nộ của Thánh).^[3] Tính hợp pháp thường được biểu thị trong Kinh Qur'an bằng động từ ahalla (để làm cho hợp pháp), với Thánh như chủ đề đã nêu hoặc ngụ ý.^[3]

Thực phẩm[sửa | sửa mã nguồn]

Một số công ty thực phẩm cung cấp các sản phẩm, thực phẩm chế biến theo tiêu chuẩn halal , bao gồm gan ngỗng, nem, gà nugget, ravioli, lasagna, pizza, và thức ăn cho trẻ em halal ^[4] Thức ăn chế biến sẵn (TV dinner) hợp tiêu chuẩn Halal là một lĩnh vực tiêu dùng đang phát triển của người Hồi giáo ở Anh và Mỹ và được cung cấp bởi ngày càng nhiều nhà bán lẻ.^[5] Món chay là halal nếu nó không chứa đồ có cồn.

Ví dụ phổ biến nhất về thực phẩm haram (không phải halal) là thịt lợn. Trong khi thịt lợn là loại thịt duy nhất người Hồi giáo có thể không được sử dụng (Kinh Qur'an cấm ăn,^[6] Sura 2:173 và 16:115^[7][8]) các thực phẩm khác không ở trạng thái tinh khiết cũng được coi là haram . Các tiêu chí cho các mặt hàng không phải thịt lợn bao gồm nguồn gốc, nguyên nhân cái chết của động vật và cách chế biến.

Người Hồi giáo cũng phải đảm bảo rằng tất cả các loại thực phẩm (đặc biệt là thực phẩm chế biến sẵn), cũng như các mặt hàng phi thực phẩm như mỹ phẩm và dược phẩm, đều là halal. Thông thường, các sản phẩm này có chứa các sản phẩm phụ từ động vật hoặc các thành phần khác không được phép cho người Hồi giáo ăn hoặc sử dụng trên cơ thể họ. Thực phẩm không được coi là halal cho người Hồi giáo sử dụng bao gồm máu^[9] và các chất gây say như các đồ uống có cồn.^[10] Một người Hồi giáo nếu không chết đói sẽ được phép ăn thức ăn không halal nếu không có thức ăn halal .^[8][11] Trong các chuyến bay trên máy bay, người Hồi giáo thường sẽ gọi đồ ăn kosher (nếu không có đồ ăn halal) để đảm bảo món ăn họ chọn sẽ không có bất kỳ thành phần nào của thịt lợn.

Sinh vật biến đổi gen (GMO)[sửa | sửa mã nguồn]

Các học giả Hồi giáo và các chuyên gia Sharia ủng hộ ý tưởng và tiến trình công nghệ sinh học, bởi vì nó có tác động lớn đến sự thịnh vượng của nhân loại. Sự kiện có tiêu đề "Đổi mới nông nghiệp và công nghệ sinh học nông nghiệp trong luật Hồi giáo Shariah đã được tổ chức bởi Farming Future Bangladesh (FFB), tại Viện Nghiên cứu Krishibid Bangladesh ở thủ đô Bangladesh nơi các chuyên gia Muftis và Sharia đã thảo luận về Gm crops. Shaykh Ahmadullah, Chủ tịch Quỹ As-Sunnah, cho biết: Luật Hồi giáo Shariah chấp thuận mọi hành vi trần tục nhằm mục đích tốt đẹp của con người, do đó đổi mới nông nghiệp được coi là Halal. Thêm vào đó, nhà nghiên cứu Hồi giáo Maulana Hedayetullah nói: "Các giáo sĩ Hồi giáo có sự hỗ trợ lớn cho ý tưởng quá trình công nghệ sinh học, bởi vì nó có tác động lớn đến sự thịnh vượng của nhân loại."

Chứng nhận tiêu chuẩn[sửa | sửa mã nguồn]

Trên toàn cầu, chứng nhận thực phẩm halal đã bị chỉ trích bởi các cá nhân sử dụng phương tiện truyền thông xã hội.^[12] Những người chỉ trích đã lập luận rằng chi phí sản xuất bị tăng thêm; yêu cầu để có chứng nhận chính thức cho thực phẩm halal thực chất dẫn đến người tiêu dùng phải trả thêm phụ cấp cho một niềm tin tôn giáo cụ thể.^[13] Phát ngôn của Hội đồng Hồi giáo tại Úc (Australian Federation of Islamic Councils) là ông Keysar Trad chia sẻ với báo chí vào tháng 7 năm 2014 rằng đây là một nỗ lực để kích động phong trào bài Hồi giáo tại Úc.^[14]

Kinh doanh[sửa | sửa mã nguồn]

Phòng Thương mại và công nghiệp Dubai ước tính giá trị ngành công nghiệp toàn cầu về mua bán thực phẩm halal là 1,1 nghìn tỷ đô la trong năm 2013, chiếm 16,6% thị trường thực phẩm và đồ uống toàn cầu, với mức tăng trưởng hàng năm là 6,9%.^[15] Các khu vực tăng trưởng bao gồm Indonesia (197 triệu đô la giá trị thị trường trong năm 2012) và Thổ Nhĩ Kỳ (100 triệu đô la).^[16]

Tại Liên minh Châu Âu, thị trường thực phẩm halal với mức tăng trưởng hàng năm ước tính khoảng 15% và trị giá ước tính khoảng 30 tỷ đô la.^[4] Khoảng 8 tỷ đô la trong số đó được hạch toán tại Pháp.^[17]

Ngành công nghiệp thực phẩm đồ uống halal cũng đã tạo ra một tác động đáng kể đến siêu thị và kinh doanh thực phẩm khác như nhà hàng. Các siêu thị tại Pháp có doanh thu từ mua bán thực phẩm halal với tổng trị giá 210 triệu đô la trong năm 2011, tăng 10,5% so với 5 năm trước.^[17] Ở Pháp, thị trường thực phẩm halal thậm chí còn lớn hơn thị trường cho các loại thực phẩm phổ biến khác. Chẳng hạn, năm 2010, thị trường thực phẩm và đồ uống halal ở Pháp gần gấp đôi so với thực phẩm hữu cơ.^[17] Auchan, một chuỗi siêu thị lớn của Pháp, hiện bán 80 sản phẩm thịt halal được chứng nhận, cùng với 30 bữa ăn halal nấu sẵn và 40 sản phẩm halal đông lạnh. Các nhà hàng cao cấp và dịch vụ ăn uống cũng đã thêm thực phẩm halal vào thực đơn của họ. Ngoài ra, nhiều công ty nước giải khát như Evian đã nỗ lực thêm tem halal trên các sản phẩm của họ để cho thấy rằng nước và đồ uống khác của họ là tinh khiết và không "haram" hoặc bị cấm theo luật Hồi giáo.^[18]

Phương pháp giết mổ[sửa | sửa mã nguồn]

Thực phẩm phải đến từ một nhà cung cấp thực hành theo halal . Dhabīḥah (ذَبِيْحَة) là phương pháp giết mổ theo quy định đối với tất cả các nguồn thịt, trừ cá và các sinh vật biển khác, theo luật Hồi giáo. Phương pháp giết mổ động vật này bao gồm sử dụng một con dao được mài sắc để tạo ra một vết mổ nhanh, sâu cắt phía trước cổ họng, động mạch cảnh, khí quản và tĩnh mạch cổ.^[19] Đầu của một con vật bị giết thịt bằng phương pháp halal căn chỉnh theo qiblah (hướng của Kaaba mà người Hồi giáo hướng về những lời cầu nguyện hàng ngày của họ). Ngoài hướng, động vật (được phép ăn) nên bị giết khi thốt ra lời cầu nguyện của đạo Hồi Bismillah "basmala (nhân danh Thánh thần)".

Việc giết mổ có thể được thực hiện bởi một người Hồi giáo hoặc một tín đồ của các tôn giáo theo truyền thống được gọi là Người của Sách.^[20] Máu phải được rút ra từ tĩnh mạch. Carrion (xác động vật chết, chẳng hạn như động vật chết trong tự nhiên) không được phép ăn.^[8] Ngoài ra, một con vật đã bị siết cổ, bị đánh đập (đến chết), bị giết bởi một cú ngã, bị húc (đến chết), bị một con thú săn mồi (trừ khi bị con người kết liễu), hoặc bị giết trên bàn tế bằng đá cũng không được phép.^[21]

Con vật có thể bị choáng trước khi cắt cổ họng. Số liệu của Cơ quan Tiêu chuẩn Thực phẩm Vương quốc Anh từ năm 2011 cho thấy 84% gia súc, 81% cừu và 88% gà bị giết thịt để lấy thịt 'halal' đã bị choáng trước khi chết.

Các siêu thị bán sản phẩm halal cũng báo cáo rằng tất cả động vật đều bị choáng trước khi bị giết thịt. Tesco, chẳng hạn, nói rằng "sự khác biệt duy nhất giữa thịt halal mà siêu thị này bán và sản phẩm thịt khác là chúng được ban phước khi bị giết."^[22] Hiệp hội Thú y Vương quốc Anh cùng với các công dân đã tập hợp một bản kiến ​​nghị với 100.000 chữ ký^[23], đã làm dấy lên mối lo ngại về một lò mổ halah được đề xuất ở xứ Wales, trong đó động vật không bị đánh ngất trước khi giết.^[24] Mối bận tâm về việc động vật chịu cảnh giết mổ không bị đánh ngất trước đã dẫn đến lệnh cấm giết mổ động vật không bị choáng váng tại Đan Mạch, Luxembourg, Bỉ, Hà Lan, Na Uy, Thuỵ Điển và Thuỵ Sĩ.^[25][26] Nói chung, giết động vật trong Hồi giáo chỉ được phép vì hai lý do chính, để ăn ^[27] và để loại bỏ mối nguy hiểm, ví dụ: một con chó dại.^[28]

Thịt được giết mổ hoặc chuẩn bị bởi những người không theo đạo Hồi[sửa | sửa mã nguồn]

Động vật bị giết bởi Kitô hữu hoặc người Do Thái là halal chỉ khi việc giết mổ được thực hiện bằng nhát cắt vào tĩnh mạch cảnh của con vật, được đề cập trước khi giết mổ rằng mục đích là được phép tiêu thụ thực phẩm này, việc giết mổ được thực hiện theo nhân danh Thánh thần (biểu thị rằng bạn biết ơn các phước lành của Thánh) và thịt không nằm trong danh sách cấm như thịt lợn. Yêu cầu gọi tên Thánh là bắt buộc. Nói cách khác, từ ṭaʻām đề cập tới dhabīḥah thịt; tức là thịt được chuẩn bị sau khi giết mổ động vật bằng cách cắt cổ họng (tức là tĩnh mạch cổ, động mạch cảnh và khí quản) và trong quá trình giết mổ, tên của Thánh được gọi (Ibn ʻAbbās, Mujāhid, ʻIkrimah tất cả được trích dẫn bởi Ṭabarī, Ibn Kathīr).^[19]

Thịt Kosher cũng là thực phẩm người Hồi giáo được phép ăn.^[29] Điều này là do sự giống nhau giữa cả hai phương pháp giết mổ và các nguyên tắc tương tự của thịt kosher được người Do Thái gìn giữ.^[30]

Lối sống và du lịch[sửa | sửa mã nguồn]

Lối sống Halal có thể bao gồm du lịch, ngân hàng và tài chính Hồi giáo, quần áo, phương tiện truyền thông, giải trí và mỹ phẩm cũng như thực phẩm và chế độ ăn uống halal .^[31]

Halal tại các cửa hàng ở Anh[sửa | sửa mã nguồn]

Tính đến tháng 8 năm 2012, ước tính có 27 siêu thị Tesco, ngoài hầu hết các siêu thị Asda và nhiều siêu thị Morrisons, có quầy thịt halal, bán thịt được chấp thuận để sử dụng cho người Hồi giáo.^[32]

Theo báo cáo cập nhật phúc lợi động vật của Cơ quan tiêu chuẩn thực phẩm, được công bố vào tháng 9 năm 2017, chỉ có 16% động vật bị giết mổ bằng phương pháp Halal không bị choáng trước khi giết mổ, vi phạm tiêu chuẩn RSPCA về phúc lợi động vật.^[33] Tuy nhiên, đó là hợp pháp ở Anh do sự miễn trừ trong luật được cấp cho người Do Thái và Hồi giáo.^[34]

Tham khảo[sửa | sửa mã nguồn]