Giải vô địch bóng đá châu Âu

Chiếc cúp giải vô địch bóng đá châu Âu Henri Delauney
Cơ quan tổ chức	UEFA
Thành lập	1960
Khu vực	Châu Âu
Số đội	24 (vòng chung kết) 55 (vòng loại)
Đội vô địch hiện tại	Ý (lần thứ 2)
Đội bóng thành công nhất	Đức  Tây Ban Nha (cùng 3 lần)
Trang web	uefa.com/uefaeuro
Giải vô địch bóng đá châu Âu 2024

= Trận đấu Giải vô địch bóng đá châu Âu 2016 giữa Pháp và România tại Paris, Pháp
Các giải đấu
1960 1964 1968 1972 1976 1980 1984 1988 1992 1996 2000 2004 2008 2012 2016 2020 2024 2028 2032

Giải vô địch bóng đá châu Âu (UEFA European Football Championship),^[1] thường được biết đến với tên gọi UEFA Euro hay Euro, là giải bóng đá quốc tế dành cho các đội tuyển quốc gia nam của các thành viên Liên đoàn bóng đá châu Âu (UEFA), nhằm xác định nhà vô địch châu lục của châu Âu. Giải đấu thường được tổ chức bốn năm một lần kể từ năm 1960, ngoại trừ giải năm 2020 được tổ chức vào năm 2021 do đại dịch COVID-19 đang diễn ra ở châu Âu. Được lên lịch vào các năm chẵn giữa các giải đấu World Cup, ban đầu nó được gọi là Cúp các quốc gia châu Âu, và được đổi thành tên hiện tại vào năm 1968. Bắt đầu từ giải đấu năm 1996, các chức vô địch cụ thể thường được gọi là "UEFA Euro"; thể thức này kể từ đó đã được áp dụng trở lại cho các giải đấu trước 1996.

Trước khi tham gia giải đấu, tất cả các đội không phải quốc gia đăng cai (tự động đủ điều kiện) sẽ thi đấu trong giai đoạn vòng loại. Cho đến năm 2016, những đội giành chức vô địch có thể thi đấu ở Cúp Liên đoàn các châu lục.^[2]

Sau 16 lần tổ chức, giải vô địch châu Âu đã có 10 đội vô địch: Đức và Tây Ban Nha mỗi đội vô địch 3 lần, Pháp và Ý có 2 lần vô địch, và các đội Liên Xô, Tiệp Khắc, Hà Lan, Đan Mạch, Hy Lạp và Bồ Đào Nha mỗi đội đều 1 lần lên ngôi. Cho đến nay, Tây Ban Nha là đội duy nhất trong lịch sử đã vô địch 2 lần liên tiếp, vào các năm 2008 và 2012. Đây là giải đấu bóng đá được theo dõi nhiều thứ hai trên thế giới sau FIFA World Cup. Trận chung kết Euro 2012 đã được khoảng 300 triệu khán giả toàn cầu theo dõi.^[3]

Đương kim vô địch của giải đấu là đội tuyển Ý sau khi vượt qua đội tuyển Anh bằng loạt đá luân lưu tại UEFA Euro 2020.

Lịch sử[sửa | sửa mã nguồn]

Ý tưởng tổ chức giải vô địch bóng đá châu Âu được tổng thư ký Liên đoàn bóng đá Pháp Henri Delaunay đề xuất từ năm 1927 nhưng mãi đến năm 1958 (3 năm sau khi Henri Delaunay qua đời) giải đấu mới được tổ chức.^[4] Chiếc cúp vô địch được đặt tên Henri Delaunay để tưởng nhớ đến công lao khai sinh giải đấu của ông.^[5]

Euro 1960 tại Pháp là giải vô địch bóng đá châu Âu đầu tiên được UEFA tổ chức. Đội vô địch là Liên Xô, sau khi đánh bại Nam Tư 2–1 trong trận chung kết tại Paris. Giải đấu được tổ chức theo hình thức loại trực tiếp với 17 đội tham dự. Có nhiều sự vắng mặt đáng chú ý khi các đội mạnh như Tây Đức, Ý hay Anh từ chối tham dự giải. Các đội đá hai lượt đi và về theo thể thức sân nhà – sân khách cho tới vòng bán kết. 4 đội mạnh nhất sẽ tham dự vòng chung kết được tổ chức ở 1 trong 4 nước giành quyền vào bán kết. Ở tứ kết, Tây Ban Nha từ chối đến Liên Xô và rút khỏi giải đấu, vì vậy lọt vào bán kết có 3 đại diện Đông Âu: Liên Xô, Nam Tư và Tiệp Khắc, cùng đội chủ nhà Pháp. Ở bán kết, Liên Xô dễ dàng vượt qua Tiệp Khắc tại Marseille với tỉ số 3–0. Trận bán kết còn lại có tới 9 bàn thắng và kết thúc với tỉ số 5–4 nghiêng về Nam Tư. Nam Tư đã hai lần bị đối phương dẫn trước với khoảng cách hai bàn, nhưng đã lật ngược tình thế thành công. Tiệp Khắc đánh bại Pháp 2–0 để giành vị trí thứ 3. Trong trận chung kết, Nam Tư ghi bàn trước, nhưng Liên Xô, có trong đội hình thủ môn huyền thoại Lev Yashin, gỡ hòa ở phút 49. Sau 90 phút, tỷ số là 1–1 và Viktor Ponedelnik ghi bàn khi hiệp phụ thứ hai còn 7 phút nữa là kết thúc, để mang chiếc cúp vô địch châu Âu đầu tiên về cho Liên Xô.

Euro 1964 là giải vô địch bóng đá châu Âu lần thứ hai do UEFA tổ chức theo chu kỳ 4 năm 1 lần. Vòng chung kết diễn ra tại Tây Ban Nha và chức vô địch sau đó đã thuộc về nước chủ nhà sau khi họ vượt qua đương kim vô địch Liên Xô 2–1 trong trận chung kết. Giải đấu lần này vẫn theo thể thức loại trực tiếp như giải lần đầu tiên với 29 đội bóng tham dự. Chỉ có Hy Lạp bỏ cuộc sau trận hòa với Albania. Do số đội lẻ nên đương kim vô địch Liên Xô cùng hai đội Áo và Luxembourg qua bốc thăm không phải tham dự vòng loại đầu tiên. Các cặp đấu tiến hành đấu loại trực tiếp theo thể thức sân nhà – sân khách cho tới bán kết. Bốn đội cuối cùng sẽ thi đấu vòng chung kết được tổ chức tại một trong bốn nước có đội bóng tham dự. Ở giải này, Luxembourg trở thành khắc tinh của các đội bóng lớn khi hạ Hà Lan 3-2 sau hai lượt, và thủ hòa với Đan Mạch 3–3 và 2–2, trước khi thất bại 0–1 ở trận tái đấu. Đan Mạch gây bất ngờ nhất khi lọt vào tới vòng chung kết, cùng với Liên Xô, Tây Ban Nha và Hungary. Tại bán kết, Liên Xô đánh bại Đan Mạch 3–0 tại Barcelona và Tây Ban Nha hạ Hungary 2–1 sau hai hiệp phụ ở Madrid với bàn thắng quyết định của Amancio. Tây Ban Nha đã bỏ cuộc khỏi giải đấu trước năm 1960 khi từ chối thi đấu với Liên Xô, nhưng lần này nhà độc tài Franco đã cho phép đội nhà thi đấu với những người Xô viết. Trước hơn 79.000 khán giả tại sân Santiago Bernabéu ở Madrid, chủ nhà thắng 2–1 nhờ bàn thắng muộn của Marcelino.

Euro 1968 là giải vô địch bóng đá châu Âu lần thứ 3 diễn ra tại Ý từ ngày 5 cho đến 10 tháng 6 năm 1968. So với các giải đấu trước, vòng loại kỳ Euro lần này có thay đổi khi lần đầu tiên áp dụng thể thức các đội được chia bảng, đấu vòng tròn tính điểm. Đây cũng là kỳ Euro duy nhất có hai trận chung kết. Đội tuyển chủ nhà Ý phải đợi đến trận đấu lại mới vượt qua được Nam Tư để giành chức vô địch châu Âu đầu tiên trong lịch sử của mình. Đây cũng là lần thứ hai đội bóng vùng Balkan thất bại trong trận đấu cuối cùng của giải, sau chức á quân giành được vào năm 1960. Đây cũng là lần đầu tiên trận chung kết giũa Ý và Nam Tư phải đá lại để phân định thắng thua.

Euro 1972 là giải vô địch bóng đá châu Âu lần thứ 4 diễn ra tại Bỉ từ ngày 14 cho đến ngày 18 tháng 6 năm 1972. Tại giải, đội tuyển Tây Đức giành chức vô địch châu Âu đầu tiên của mình. Với việc giành thêm chức vô địch thế giới hai năm sau đó tại World Cup 1974, đội Tây Đức trở thành tuyển quốc gia đầu tiên đồng thời giữ hai danh hiệu Đương kim vô địch châu Âu và vô địch thế giới.

Euro 1976 là giải vô địch bóng đá châu Âu lần thứ 5 diễn ra tại Nam Tư, từ ngày 16 cho đến ngày 20 tháng 6 năm 1976. Tại giải, đội tuyển Tiệp Khắc giành chức vô địch châu Âu đầu tiên của mình. Đây là giải đấu cuối cùng, vòng chung kết chỉ quy tụ bốn đội bóng và nước chủ nhà đăng cai vòng chung kết phải thi đấu vòng loại. Kể từ giải lần sau, vòng chung kết sẽ được mở rộng cho 8 đội tham gia, bao gồm 7 đội vượt qua vòng loại và quốc gia được chọn đăng cai vòng chung kết. Một điều đáng lưu ý nữa ở giải là tất cả các trận đấu đều buộc phải thi đấu hiệp phụ để phân định thắng thua. Trận chung kết giữa Tiệp Khắc và Tây Đức là trận đấu đầu tiên có áp dụng hình thức sút luân lưu sau hai hiệp phụ để phân thắng bại.

Euro 1980 là giải vô địch bóng đá châu Âu lần thứ 6 diễn ra tại Ý từ ngày 11 cho đến ngày 22 tháng 6 năm 1980. Tại giải, đội tuyển Tây Đức giành chức vô địch châu Âu thứ hai của mình, và trở thành đội đầu tiên hai lần vô địch giải. Đây cũng là kỳ Euro cuối cùng kết thúc trận đấu tranh hạng 3.

Euro 1984 là Giải vô địch quốc gia châu Âu lần thứ 7 diễn ra từ ngày 12 đến 27/6 năm 1984 tại Pháp. Đây là kỳ Euro lần thứ 2 Pháp đăng cái giải đấu này (lần trước là kỳ Euro vào năm 1960). Vào thời điểm này, chỉ có 8 đội tham dự VCK, bao gồm 7 đội phải vượt qua vòng loại và nước chủ nhà. Dưới sự dẫn dắt của Michel Platini, Pháp đã xuất sắc giành chức vô địch trên sân nhà và đây cũng là danh hiệu lớn đầu tiên của họ. Đây cũng là kỳ Euro đầu tiên không có tranh hạng 3, thay vào đó xác định đội bóng vào trận chung kết.

Euro 1988 là giải vô địch bóng đá châu Âu lần thứ tám diễn ra tại Tây Đức từ ngày mùng 10 cho đến ngày 25 tháng 6 năm 1988. Tại giải, đội tuyển Hà Lan dưới sự dẫn dắt của bộ ba người "Hà Lan bay" (Marco van Basten, Ruud Gullit và Frank Rijkaard) giành chức vô địch châu Âu đầu tiên của mình.

Euro 1992 được tổ chức ở Thụy Điển từ ngày 10 đến 26 tháng 6 năm 1992. Đây là giải vô địch bóng đá châu Âu lần thứ 9, được tổ chức bởi UEFA. Đan Mạch, đội đến Thụy Điển để thay thế cho Nam Tư (đã vượt qua vòng loại nhưng không tham gia được do có nội chiến xảy ra), đã tạo ra bất ngờ lớn khi giành chức vô địch châu Âu đầu tiên của mình. Một đội tuyển khác "chính thức" không thi đấu vòng loại mà vẫn có mặt tại vòng chung kết Euro 1992 là đội tuyển SNG (tên tắt của Cộng đồng các Quốc gia Độc lập mới được tách ra từ Liên Xô). Năm 1991 Liên Xô tan vỡ và bị tách thành 15 nước độc lập, SNG được thành lập từ 12 nước trong 15 nước đó gồm Nga, Ukraina, Belarus, Azerbaijan, Gruzia, Kazakhstan, Uzbekistan, Turkmenistan, Kyrgyzstan, Armenia, Moldova và Tajikistan. Liên Xô đã vượt qua vòng loại được thay thế bằng đội tuyển SNG. Tại Euro 1992 có một điều đáng chú ý nữa là lần đầu tiên tại một vòng chung kết một giải đấu bóng đá lớn, tên riêng của mỗi cầu thủ được in sau lưng áo đấu của mình.

Euro 1996 được tổ chức ở Anh từ ngày mùng 8 đến ngày 30 tháng 6 năm 1996. Đây là giải vô địch bóng đá châu Âu lần thứ 10, được tổ chức bởi UEFA. Đức trở thành đội đầu tiên ba lần đoạt chức vô địch châu Âu khi giành ngôi quán quân của giải. Đây là kỳ Euro đầu tiên có 16 đội tham dự vòng chung kết. UEFA đưa ra quyết định này khi ở trong thập kỷ 1980 và đầu thập kỷ 1990, đối với các đội bóng châu Âu, vượt qua vòng loại World Cup còn dễ hơn vượt qua vòng loại của giải vô địch châu lục mình; 14 trên tổng số 24 đội tham dự World Cup 1982, 1986 và 1990 là các đội bóng thuộc Cựu lục địa, trong khi vòng chung kết Euro vẫn giữ nguyên thể thức 8 đội. Bắt đầu từ giải đấu này sẽ có thêm vòng tứ kết.

Euro 2000 là giải vô địch bóng đá châu Âu thứ 11 được đồng tổ chức bởi Bỉ và Hà Lan (lần đầu tiên trong lịch sử Euro) từ 10 tháng 6 đến hai tháng 7 năm 2000. Giải đấu có sự tham gia của 16 đội tuyển quốc gia. Trong đó trừ hai nước chủ nhà Bỉ và Hà Lan, 14 đội còn lại phải vượt qua được vòng loại để tới vòng chung kết. Pháp là đội vô địch giải đấu này, sau chiến thắng 2-1 trước Italia trong trận chung kết, bằng bàn thắng vàng. Đây là lần thứ 3 trận chung kết giũa đội tuyển Pháp và đội tuyển Italia phải bước vào hiệp phụ vì hai đội hoà nhau với tỉ số 1-1 sau hai hiệp thi đấu chính thức 90 phút.

Euro 2004 được tổ chức ở Bồ Đào Nha từ ngày 12 tháng 6 cho đến ngày mùng 4 tháng 7 năm 2004. Đây là giải vô địch bóng đá châu Âu lần thứ 12, được tổ chức bởi UEFA. Đội tuyển Hy Lạp gây bất ngờ lớn khi đoạt chức vô địch châu Âu đầu tiên của mình, dù không được đánh giá cao trước khi giải diễn ra.

Euro 2008 là giải vô địch bóng đá châu Âu lần thứ 13 do Liên đoàn bóng đá châu Âu (UEFA) tổ chức. Giải đấu được diễn ra trên các sân vận động của Áo và Thụy Sĩ từ ngày mùng 7 và kết thúc với trận chung kết trên sân vận động Ernst Happel Stadion vào ngày 29 tháng 6 năm 2008. Đây là kỳ Euro lần thứ 2 trong lịch sử có hai quốc gia đồng tổ chức giải vô địch bóng đá châu Âu. Lần trước vào kỳ Euro 2000 do Bỉ và Hà Lan cùng đăng cai. Ở giải đấu này, Tây Ban Nha đã lần thứ hai vô địch Euro sau khi đánh bại Đức 1-0 ở trận chung kết nhờ pha lập công duy nhất của Fernando Torres.

Euro 2012 là giải vô địch bóng đá châu Âu thứ 14 được đăng cai tại hai quốc gia là Ba Lan và Ukraina. Đây là kỳ Euro lần thứ 3 trong lịch sử và cũng là lần thứ 2 liên tiếp có 2 quốc gia đồng tổ chức kỳ Euro (lần trước là kỳ Euro 2008 do Áo và Thụy Sỹ cùng đăng cai). Giải bắt đầu từ ngày mùng 8 tháng 6 đến ngày mùng 2 tháng 7 năm 2012. Có tổng cộng 16 đội bóng tham dự chia thành 4 bảng A, B, C và D. Đây là giải đấu khẳng định sự thống trị của bóng đá Tây Ban Nha khi họ là đội bóng đầu tiên bảo vệ thành công chức vô địch Euro lần thứ 3 trong lịch sử và cũng là lần thứ 2 liên tiếp sau khi đánh bại Ý với tỷ số đậm 4–0 ở trận chung kết (đây là tỷ số đậm nhất trong một trận chung kết Euro). Qua đó kéo dài kỷ nguyên vinh quang khi họ có trong tay 3 chức vô địch của 3 giải đấu lớn liên tiếp là Euro 2008, World Cup 2010 và Euro 2012 (trong quá khứ đội tuyển Tây Đức không bảo vệ được chức vô địch Euro 1976 dù đã vào tới trận chung kết). Đây cũng là kỳ Euro cuối cùng có 16 đội tham dự.

Euro 2016 là giải vô địch bóng đá châu Âu lần thứ 15 và là lần thứ 3 tổ chức tại Pháp. Giải đấu được bắt đầu tổ chức vào ngày 10 tháng 6 đến ngày 10 tháng 7 năm 2016. Đây là kỳ Euro lần thứ 3, Pháp đăng cai giải đấu này (Lần trước là vào các năm 1960 và 1984). Đây là giải đấu đầu tiên có sự góp mặt của 24 đội bóng tham dự. Bắt đầu từ giải đấu này có thêm vòng 16 đội cùng với 4 đội xếp thứ 3 có thành tích tốt nhất. Ở giải đấu này, đội tuyển Bồ Đào Nha đã giành chức vô địch Euro lần đầu tiên sau khi đánh bại chủ nhà Pháp 1-0 ở trận chung kết nhờ pha lập công duy nhất của Éder. Đây cũng là lần đầu tiên đội tuyển Pháp nhận ngôi á quân của giải sau toàn thắng 2 lần trong 2 lần lọt vào trận chung kết của EURO năm đó. Đây là lần thứ 4 trận chung kết giũa đội tuyển Pháp và đội tuyển Bồ Đào Nha phải bước vào hiệp phụ vì hai đội hoà nhau với tỉ số 0-0 ở hai hiệp thi đấu chính thức 90 phút.

Euro 2020 là giải vô địch bóng đá châu Âu lần thứ 16 và được tổ chức ở 11 thành phố trên khắp châu Âu (ban đầu diễn ra tại 13 thành phố nhưng đến gần khai mạc thì thủ đô Brussels của Bỉ bị loại khỏi danh sách vì việc xây dựng sân bóng mới bị trì hoãn và thủ đô Dublin của Cộng hòa Ireland cũng bị loại khỏi danh sách vì không đáp ứng được yêu cầu số lượng khán giả vào sân). Đây cũng là sự kiện kỉ niệm 60 năm ngày giải đấu đầu tiên được tổ chức. Đây cũng là kỳ Euro phải lùi lại 1 năm vì do ảnh hưởng của dịch bệnh COVID-19, nên ban tổ chức giải đấu quyết định giữ nguyên tên cũ: UEFA EURO 2020. Sân vận động Wembley sẽ là sân ưu tiên diễn ra 2 trận bán kết và 1 trận chung kết. Ở giải đấu này, đội tuyển Ý đã giành chức vô địch lần thứ hai sau khi đánh bại đội tuyển Anh trên chấm 11m sau khi hai đội hòa nhau 1–1 sau 120 phút thi đấu chính thức. Đây là trận chung kết lần thứ 3 trong lịch sử 2 đội bước vào loạt sút luân lưu để phân định thắng thua. Còn đội tuyển Bồ Đào Nha trở thành cựu vô địch sau khi thất bại trước đội tuyển Bỉ với tỉ số 0–1 ở vòng 1/8.

Euro 2024 là giải vô địch bóng đá châu Âu lần thứ 17 và là lần thứ 2 tổ chức tại Đức.

Euro 2028 là giải vô địch bóng đá châu Âu lần thứ 18 được tổ chức tại Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland và Cộng hòa Ireland. Đây là lần thứ tư giải được tổ chức ở hai quốc gia.

Euro 2032 là giải vô địch bóng đá châu Âu lần thứ 19 được tổ chức tại Ý và Thổ Nhĩ Kỳ. Đây là lần thứ năm giải được tổ chức ở hai quốc gia.

Chiếc cúp[sửa | sửa mã nguồn]

Chiếc cúp hiện tại cao 60 cm và nặng 8 kg làm từ bạc, được thiết kế lại kể từ mùa giải 2008 để không bị lu mờ trước những chiếc cúp khác của UEFA. Nó cao hơn 18 cm và nặng hơn 0.5 kg so với phiên bản cũ.

Đồng thời, đế cúp cũng được thiết kế mở rộng hơn để đứng vững. Tên các đội vô địch thay vì được khắc trên chiếc cột đá cẩm thạch thì nay sẽ được khắc trên mặt sau của chiếc cúp.

Các trận chung kết và tranh hạng ba[sửa | sửa mã nguồn]

Năm	Chủ nhà		Chung kết				Tranh hạng ba				Số lượng các đội
			Vô địch	Tỉ số	Á quân		Hạng ba	Tỉ số	Hạng tư
1960 Chi tiết	Pháp		Liên Xô	2–1 (s.h.p.)(1)	Nam Tư		Tiệp Khắc	2–0	Pháp		4
1964 Chi tiết	Tây Ban Nha		Tây Ban Nha	2–1	Liên Xô		Hungary	3–1 (s.h.p.)(1)	Đan Mạch		4
1968 Chi tiết	Ý		Ý	1–1 (s.h.p.) Play-off 2-0	Nam Tư		Anh	2–0	Liên Xô		4
1972 Chi tiết	Bỉ		Tây Đức	3–0	Liên Xô		Bỉ	2–1	Hungary		4
1976 Chi tiết	Nam Tư		Tiệp Khắc	2–2 (s.h.p.) (5–3) (11m)	Tây Đức		Hà Lan	3–2 (s.h.p.)(1)	Nam Tư		4
1980 Chi tiết	Ý		Tây Đức	2–1	Bỉ		Tiệp Khắc	1–1 (s.h.p.) (9–8) (11m)	Ý		8

Bắt đầu từ kỳ Euro 1984, không có trận tranh hạng 3. Do đó, không có vị trí thứ 3 và vị trí thứ 4 được trao giải thưởng. Thay vào đó, vòng bán kết được liệt kê theo thứ tự chữ cái.

Năm	Chủ nhà		Chung kết				Hai đội thua ở bán kết				Số lượng các đội
			Vô địch	Tỉ số	Á quân
1984 Chi tiết	Pháp		Pháp	2–0	Tây Ban Nha		Bồ Đào Nha và  Đan Mạch				8
1988 Chi tiết	Tây Đức		Hà Lan	2–0	Liên Xô		Tây Đức và  Ý				8
1992 Chi tiết	Thụy Điển		Đan Mạch	2–0	Đức		Hà Lan và  Thụy Điển				8
1996 Chi tiết	Anh		Đức	2–1 (h.p) (2)	Cộng hòa Séc		Anh và  Pháp				16
2000 Chi tiết	Bỉ &  Hà Lan		Pháp	2–1 (h.p) (2)	Ý		Bồ Đào Nha và  Hà Lan				16
2004 Chi tiết	Bồ Đào Nha		Hy Lạp	1–0	Bồ Đào Nha		Hà Lan và  Cộng hòa Séc				16
2008 Chi tiết	Áo &  Thụy Sĩ		Tây Ban Nha	1–0	Đức		Nga và  Thổ Nhĩ Kỳ				16
2012 Chi tiết	Ba Lan &  Ukraina		Tây Ban Nha	4–0	Ý		Bồ Đào Nha và  Đức				16
2016 Chi tiết	Pháp		Bồ Đào Nha	1–0 (s.h.p.)(1)	Pháp		Đức và  Wales				24
2020 Chi tiết	Liên đoàn bóng đá châu Âu		Ý	1–1 (s.h.p.)(1) (3–2)(p)(2)	Anh		Đan Mạch và  Tây Ban Nha				24
2024 Chi tiết	Đức										24
2028 Chi tiết	Vương quốc Anh &  Cộng hòa Ireland										24
2032 Chi tiết	Ý &  Thổ Nhĩ Kỳ										24

⁽¹⁾ Trận đấu kết thúc sau hai hiệp phụ.

⁽²⁾ Trận đấu kết thúc theo luật bàn thắng vàng hay "luân lưu".

Đội vô địch và á quân[sửa | sửa mã nguồn]

Đội tuyển	Vô địch	Á quân
Đức	3 (19721, 19801, 1996)	3 (19761, 1992, 2008)
Tây Ban Nha	3 (1964*, 2008, 2012)	1 (1984)
Ý	2 (1968*, 2020)	2 (2000, 2012)
Pháp	2 (1984*, 2000)	1 (2016*)
Nga	1 (1960)2	3 (1964, 1972, 1988)2
Cộng hòa Séc	1 (19763)	1 (1996)
Bồ Đào Nha	1 (2016)	1 (2004*)
Hà Lan	1 (1988)	–
Đan Mạch	1 (1992)	–
Hy Lạp	1 (2004)	–
Slovakia	1 (19763)
Serbia	–	2 (1960, 1968)4
Bỉ	–	1 (1980)
Anh	–	1 (2020)

*: đội chủ nhà

¹: với tư cách là Tây Đức

²: với tư cách là Liên Xô

³: với tư cách là Tiệp Khắc

⁴: với tư cách là Nam Tư

Kết quả của các nước chủ nhà[sửa | sửa mã nguồn]

Năm	Nước đăng cai	Thành tích
1960	Pháp	Hạng tư
1964	Tây Ban Nha	Vô địch
1968	Ý
1972	Bỉ	Hạng ba
1976	Nam Tư	Hạng tư
1980	Ý
1984	Pháp	Vô địch
1988	Tây Đức	Bán kết
1992	Thụy Điển
1996	Anh
2000	Hà Lan
	Bỉ	Vòng bảng
2004	Bồ Đào Nha	Á quân
2008	Áo  Thụy Sĩ	Vòng bảng
2012	Ba Lan  Ukraina
2016	Pháp	Á quân
2020	Azerbaijan  România	không vượt qua vòng loại
	Hungary  Nga  Scotland	Vòng bảng
	Đức  Hà Lan	Vòng 16 đội
	Đan Mạch  Tây Ban Nha	Bán kết
	Anh	Á quân
	Ý	Vô địch
2024	Đức	Chưa xác định
2028	Anh	Chưa xác định
	Cộng hòa Ireland
	Bắc Ireland
	Scotland
	Wales
2032	Ý	Chưa xác định
	Thổ Nhĩ Kỳ

Kết quả của đương kim vô địch[sửa | sửa mã nguồn]

Năm	Đương kim vô địch	Kết quả
1964	Liên Xô	Á quân
1968	Tây Ban Nha	Không vượt qua vòng loại
1972	Ý
1976	Tây Đức	Á quân
1980	Tiệp Khắc	Hạng ba
1984	Tây Đức	Vòng bảng
1988	Pháp	Không vượt qua vòng loại
1992	Hà Lan	Bán kết
1996	Đan Mạch	Vòng bảng
2000	Đức
2004	Pháp	Tứ kết
2008	Hy Lạp	Vòng bảng
2012	Tây Ban Nha	Vô địch
2016		Vòng 16 đội
2020	Bồ Đào Nha
2024	Ý	Chưa xác định

Giải thưởng[sửa | sửa mã nguồn]

Cầu thủ xuất sắc nhất[sửa | sửa mã nguồn]

Năm	Tên
1996	Matthias Sammer
2000	Zinédine Zidane
2004	Theodoros Zagorakis
2008	Xavi
2012	Andrés Iniesta
2016	Antoine Griezmann
2020	Gianluigi Donnarumma

Vua phá lưới[sửa | sửa mã nguồn]

Năm	Tên	Số bàn thắng
1960	François Heutte Valentin Ivanov Viktor Ponedelnik Milan Galić Dražan Jerković	2
1964	Ferenc Bene Dezső Novák Jesús María Pereda	2
1968	Dragan Džajić
1972	Gerd Müller	4
1976	Dieter Müller
1980	Klaus Allofs	3
1984	Michel Platini	9
1988	Marco van Basten	5
1992	Henrik Larsen Karlheinz Riedle Dennis Bergkamp Tomas Brolin	3
1996	Alan Shearer	5
2000	Patrick Kluivert Savo Milošević
2004	Milan Baroš
2008	David Villa	4
2012	Mario Mandžukić Mario Gómez Mario Balotelli Cristiano Ronaldo Alan Dzagoev Fernando Torres (W)	3
2016	Antoine Griezmann	6
2020	Patrik Schick Cristiano Ronaldo (W)	5

Các đội tham dự giải[sửa | sửa mã nguồn]

Ghi chú

• H1 – Vô địch
• H2 – Á quân
• H3 – Hạng ba (từ năm 1960 đến năm 1980)
• H4 – Hạng tư (từ năm 1960 đến năm 1980)
• BK – Bán kết (kể từ năm 1984)
• TK – Tứ kết (kể từ năm 1996)
• V16 – Vòng 16 đội (kể từ năm 2016)
• VB – Vòng bảng (kể từ năm 1980)
• Q — Đã vượt qua vòng loại của giải đấu sắp tới
• • — Không vượt qua vòng loại
• × — Không tham dự / Bị cấm tham dự
• — Đội chủ nhà

Số đội tham dự vòng chung kết của mỗi giải đấu được viết trong ngoặc.

Đội tuyển	1960 (4)	1964 (4)	1968 (4)	1972 (4)	1976 (4)	1980 (8)	1984 (8)	1988 (8)	1992 (8)	1996 (16)	2000 (16)	2004 (16)	2008 (16)	2012 (16)	2016 (24)	2020(*) (24)	2024 (24)	2028 (24)	2032 (24)	Số năm
Albania	×	•	•	•	x	•	•	•	•	•	•	•	•	•	VB	•	Q	CXĐ	CXĐ	2
Anh	×	•	H3	•	•	VB	•	VB	VB	BK	VB	TK	•	TK	V16	H2	Q	H	CXĐ	11
Áo	•	•	•	•	•	•	•	•	•	•	•	•	VB	•	VB	V16	Q	CXĐ	CXĐ	4
Ba Lan	•	•	•	•	•	•	•	•	•	•	•	•	VB	VB	TK	VB	Q	CXĐ	CXĐ	5
Bắc Ireland	×	•	•	•	•	•	•	•	•	•	•	•	•	•	V16	•	•	H	CXĐ	1
Bắc Macedonia	Một phần của  Nam Tư									•	•	•	•	•	•	VB	•	CXĐ	CXĐ	1
Bỉ	×	•	•	H3	•	H2	VB	•	•	•	VB	•	•	•	TK	TK	Q	CXĐ	CXĐ	7
Bồ Đào Nha	•	•	•	•	•	•	BK	•	•	TK	BK	H2	TK	BK	H1	V16	Q	CXĐ	CXĐ	9
Bulgaria	•	•	•	•	•	•	•	•	•	VB	•	VB	•	•	•	•	•	CXĐ	CXĐ	2
Cộng hòa Séc 3	H3	•ff	•	•	H1	H3	•	•	•	H2	VB	BK	VB	TK	VB	TK	Q	CXĐ	CXĐ	11
Croatia	Một phần của  Nam Tư									TK	•	VB	TK	VB	V16	V16	Q	CXĐ	CXĐ	7
Đan Mạch	•	H4	•	•	•	•	BK	VB	H1	VB	VB	TK	•	VB	•	BK	Q	CXĐ	CXĐ	10
Đức 1	×	×	•	H1	H2	H1	VB	BK	H2	H1	VB	VB	H2	BK	BK	V16	H	CXĐ	CXĐ	14
Gruzia	Một phần của  Liên Xô								× [6]	•	•	•	•	•	•	•	Q	CXĐ	CXĐ	1
Hà Lan	×	•	•	•	H3	VB	•	H1	BK	TK	BK	BK	TK	VB	•	V16	Q	CXĐ	CXĐ	11
Hungary	•	H3	•	H4	•	•	•	•	•	•	•	•	•	•	V16	VB	Q	CXĐ	CXĐ	5
Hy Lạp	•	×	•	•	•	VB	•	•	•	•	•	H1	VB	TK	•	•	•	CXĐ	CXĐ	4
Iceland	x	•	x	x	•	•	•	•	•	•	•	•	•	•	TK	•	•	CXĐ	CXĐ	1
Ireland	•	•	•	•	•	•	•	VB	•	•	•	•	•	VB	V16	•	•	H	CXĐ	3
Latvia	Một phần của  Liên Xô									•	•	VB	•	•	•	•	•	CXĐ	CXĐ	1
Na Uy	•	•	•	•	•	•	•	•	•	•	VB	•	•	•	•	•	•	CXĐ	CXĐ	1
Nga 2	H1	H2	H4	H2	•	•	•	H2	VB	VB	•	VB	BK	VB	VB	VB	x	CXĐ	CXĐ	12
Pháp	H4	•	•	•	•	•	H1	•	VB	BK	H1	TK	VB	TK	H2	V16	Q	CXĐ	CXĐ	11
Phần Lan	x	x	•	•	•	•	•	•	•	•	•	•	•	•	•	VB	•	CXĐ	CXĐ	1
România	•	•	•	•	•	•	VB	•	•	VB	TK	•	VB	•	VB	•	Q	CXĐ	CXĐ	6
Scotland	×	×	•	•	•	•	•	•	VB	VB	•	•	•	•	•	VB	Q	H	CXĐ	4
Serbia 4	H2	•	H2	•	H4	•	VB	•	× [7]	×	TK	•	•	•	•	•	Q	CXĐ	CXĐ	6
Slovakia 3	H3	•	•	•	H1	H3	•	•	•	•	•	•	•	•	V16	VB	Q	CXĐ	CXĐ	6
Slovenia	Một phần của  Nam Tư									•	VB	•	•	•	•	•	Q	CXĐ	CXĐ	2
Tây Ban Nha	×	H1	•	•	•	VB	H2	VB	•	TK	TK	VB	H1	H1	V16	BK	Q	CXĐ	CXĐ	12
Thổ Nhĩ Kỳ	•	•	•	•	•	•	•	•	•	VB	TK	•	BK	•	VB	VB	Q	CXĐ	H	6
Thụy Điển	×	•	•	•	•	•	•	•	BK	•	VB	TK	VB	VB	VB	V16	•	CXĐ	CXĐ	7
Thụy Sĩ	×	•	•	•	•	•	•	•	•	VB	•	VB	VB	•	V16	TK	Q	CXĐ	CXĐ	6
Ukraina	Một phần của  Liên Xô								× [8]	•	•	•	•	VB	VB	TK	Q	CXĐ	CXĐ	4
Wales	x	•	•	•	•	•	•	•	•	•	•	•	•	•	BK	V16	•	H	CXĐ	2
Ý	×	•	H1	•	•	H4	•	BK	•	VB	H2	VB	TK	H2	TK	H1	Q	CXĐ	H	11

¹: Tính cả các lần tham dự với tư cách là Tây Đức

²: Tính cả các lần tham dự với tư cách là Liên Xô và một lần với tư cách là Cộng đồng các Quốc gia Độc lập

³: Tính cả các lần tham dự với tư cách là Tiệp Khắc

⁴: Tính cả các lần tham dự với tư cách là Nam Tư

*: Lùi lại 1 năm do đại dịch COVID-19

Các đội chưa từng tham dự vòng chung kết Euro

 Andorra,  Armenia,  Azerbaijan,  Belarus,  Bosna và Hercegovina,  Síp,  Estonia,  Quần đảo Faroe,  Gibraltar,  Israel,  Kazakhstan,  Kosovo,  Liechtenstein,  Litva,  Luxembourg,  Malta,  Moldova,  Montenegro,  San Marino.

Lần đầu tham dự[sửa | sửa mã nguồn]

Dưới đây là thống kê giải đầu tiên mà các đội tuyển giành quyền vào chơi một vòng chung kết Euro.

Năm	Đội tuyển
1960	Cộng hòa Séc/ Slovakia[9]  Pháp  Nga[10]  Serbia[11]
1964	Đan Mạch  Tây Ban Nha  Hungary
1968	Anh  Ý
1972	Bỉ  Đức[12]
1976	Hà Lan
1980	Hy Lạp
1984	Bồ Đào Nha  România
1988	Cộng hòa Ireland
1992	Scotland  Thụy Điển
1996	Bulgaria  Croatia  Thụy Sĩ  Thổ Nhĩ Kỳ
2000	Na Uy  Slovenia
2004	Latvia
2008	Áo  Ba Lan
2012	Ukraina
2016	Albania  Iceland  Bắc Ireland  Wales
2020	Phần Lan  Bắc Macedonia
2024	Gruzia

Xếp hạng theo số trận thắng[sửa | sửa mã nguồn]

(tính đến giải đấu năm 2020)

Hạng	Đội	Số trận	Thắng	Hòa	Thua	Bàn thắng	Bàn thua	Hiệu số	Điểm
01.	Ý	53	27	13	13	78	55	+23	94
02.	Đức	45	21	18	6	52	31	+21	81
03.	Tây Ban Nha	46	21	15	10	68	42	+26	78
04.	Pháp	43	21	12	10	69	50	+19	75
05.	Hà Lan	39	20	8	11	65	41	+24	68
06.	Bồ Đào Nha	39	19	10	10	56	38	+18	67
07.	Anh	38	15	13	10	51	37	+14	58
08.	Cộng hòa Séc	37	15	7	15	47	49	−2	52
09.	Nga	36	13	7	16	40	52	−12	46
10.	Đan Mạch	33	10	6	17	42	50	−8	36
11.	Bỉ	22	11	2	9	31	28	+3	35
12.	Croatia	22	9	6	7	30	28	+2	33
13.	Thụy Điển	24	7	7	10	30	28	+2	28
14.	Slovakia	15	5	4	6	17	23	−6	19
15.	Hy Lạp	16	5	3	8	14	20	−6	18
16.	Thụy Sĩ	18	3	8	7	16	24	−8	17
17.	Wales	10	5	1	4	13	12	+1	16
18.	Thổ Nhĩ Kỳ	18	4	2	12	14	30	−16	14
19.	Ba Lan	14	2	7	5	11	15	−4	13
20.	Serbia	14	3	2	9	22	39	−17	11
21.	Hungary	11	2	4	5	14	20	−6	10
22.	Ukraina	11	3	0	8	8	19	−11	9
23.	Iceland	5	2	2	1	8	9	−1	8
24.	Áo	10	2	2	6	7	12	−5	8
25.	Scotland	9	2	2	5	5	10	−5	8
26.	România	16	1	5	10	10	21	−11	8
27.	Cộng hòa Ireland	10	2	2	6	6	17	−11	8
28.	Na Uy	3	1	1	1	1	1	0	4
29.	Bulgaria	6	1	1	4	4	13	−9	4
30.	Bắc Ireland	4	1	0	3	2	3	−1	3
31.	Albania	3	1	0	2	1	3	−2	3
32.	Phần Lan	3	1	0	2	1	3	−2	3
33.	Slovenia	3	0	2	1	4	5	−1	2
34.	Latvia	3	0	1	2	1	5	−4	1
35.	Bắc Macedonia	3	0	0	3	2	8	−6	0

Cập nhật lần cuối: 12/7/2020.

Các huấn luyện viên vô địch[sửa | sửa mã nguồn]

Năm	Huấn luyện viên	Vô địch
1960	Gavriil Kachalin	Liên Xô
1964	José Villalonga	Tây Ban Nha
1968	Ferruccio Valcareggi	Ý
1972	Helmut Schön	Tây Đức
1976	Václav Ježek	Tiệp Khắc
1980	Jupp Derwall	Tây Đức
1984	Michel Hidalgo	Pháp
1988	Rinus Michels	Hà Lan
1992	Richard Møller-Nielsen	Đan Mạch
1996	Berti Vogts	Đức
2000	Roger Lemerre	Pháp
2004	Otto Rehhagel	Hy Lạp
2008	Luis Aragonés	Tây Ban Nha
2012	Vicente del Bosque
2016	Fernando Santos	Bồ Đào Nha
2020	Roberto Mancini	Ý

Xem thêm[sửa | sửa mã nguồn]

• Giải vô địch bóng đá nữ châu Âu

Tham khảo[sửa | sửa mã nguồn]

Liên kết ngoài[sửa | sửa mã nguồn]

Wikimedia Commons có thêm hình ảnh và phương tiện truyền tải về Giải vô địch bóng đá châu Âu.

• Website chính thức