Wiki - KEONHACAI COPA

Danh sách phân tử trong môi trường liên sao

Phổ hồng ngoại của HH 46/47 (hình ảnh bên trong), với các dải dao động của một số phân tử được đánh dấu màu.

Dưới đây là danh sách phân tử đã được phát hiện trong môi trường liên sao và vùng quanh sao, được nhóm lại theo số lượng nguyên tử thành phần. Công thức hoá học được liệt kê cho mỗi hợp chất được phát hiện, cùng với các dạng ion hoá đã được quan sát thấy.

Tổng quan[sửa | sửa mã nguồn]

Các phân tử được liệt kê dưới đây được phát hiện thông qua phổ học thiên văn. Các đặc điểm phổ học của chúng phát sinh do các phân tử hấp thụ hoặc phát ra một photon ánh sáng khi chúng chuyển tiếp giữa hai mức năng lượng phân tử. Năng lượng (và do đó là bước sóng) của photon phù hợp với sự chênh lệch năng lượng giữa các mức liên quan. Chuyển đổi điện tử phân tử xảy ra khi một trong các electron của phân tử di chuyển giữa các orbital phân tử, tạo ra một vạch quang phổ trong các phần tử ngoại, ánh sáng hoặc hồng ngoại gần của phổ điện từ. Ngoài ra, quá trình chuyển đổi rung động cấp phân tử truyền năng lượng lượng tử tới (hoặc từ) các dao động của các liên kết phân tử, tạo ra các vết ấn trong vùng hồng ngoại trung hoặc xa. Các phân tử ở pha khí cũng có các mức chuyển đổi quay, gây ra sự chuyển tiếp ở bước sóng vi ba hoặc vô tuyến.[1]

Đôi khi một quá trình chuyển đổi có thể liên quan đến nhiều hơn một trong các loại mức năng lượng này, ví dụ như quang phổ rung động quay thay đổi cả mức năng lượng quay và rung động. Đôi khi cả ba xảy ra cùng nhau, như trong dải Phillips của C2 (dicarbon), khi quá trình chuyển đổi điện tử tạo ra một vạch trong vùng hồng ngoại gần. Nó sau đó được chia thành nhiều dải rung do sự thay đổi đồng thời về mức độ rung động, và từng dải lần lượt lại được chia thành các nhánh quay.[2]

Quang phổ của một phân tử cụ thể bị chi phối bởi các quy tắc chọn lọc của hóa học lượng tử và bởi tính đối xứng phân tử của nó. Một số phân tử có quang phổ đơn giản dễ xác định, trong khi những phân tử khác (thậm chí một số phân tử nhỏ) có quang phổ cực kỳ phức tạp với dòng trải rộng giữa nhiều vạch khác nhau, khiến chúng khó phát hiện hơn nhiều.[3] Tương tác giữa hạt nhân nguyên tử và electron đôi khi gây ra cấu trúc siêu mịn hơn nữa của các vạch quang phổ. Nếu phân tử tồn tại ở nhiều dạng isotopologues (các đồng vị phân tử), quang phổ sẽ phức tạp hơn do dịch chuyển đồng vị.

Việc phát hiện một phân tử giữa môi trường liên sao hoặc vùng quanh các sao đòi hỏi phải xác định một thiên thể có phù hợp nơi nó có khả năng hiện diện hay không, sau đó quan sát nó bằng kính viễn vọng được trang bị máy quang phổ hoạt động với bước sóng, độ phân giải phổ học và độ nhạy cần thiết. Phân tử đầu tiên được phát hiện trong môi trường liên sao là gốc methylidyne (CH•) vào năm 1937, thông qua quá trình chuyển đổi điện tử mạnh mẽ của nó ở 4300 ångström (trong quang học).[4] Những tiến bộ trong thiết bị thiên văn đã dẫn đến số lượng loại phân tử phát hiện mới ngày càng tăng. Từ những năm 1950 trở đi, thiên văn vô tuyến bắt đầu thống trị công cuộc phát hiện mới, với thiên văn học dưới milimet cũng trở nên quan trọng từ thập niên 1990.[3]

Việc kiểm kê các phân tử được phát hiện thường thiên về một số loại dễ phát hiện hơn: ví dụ: thiên văn học vô tuyến nhạy cảm nhất với các phân tử tuyến tính nhỏ có mức lưỡng cực phân tử cao.[3] Phân tử phổ biến nhất trong vũ trụ, H2 (hydro phân tử) hoàn toàn vô hình đối với kính viễn vọng vô tuyến vì nó không có lưỡng cực;[3] quá trình chuyển đổi điện tử của nó có mức năng lượng quá cao đối với kính viễn vọng quang học, vì vậy để phát hiện H2 thì cần quan sát cực tím bằng tên lửa nghiên cứu.[5] Các dải dao động thường không đặc trưng cho một phân tử riêng lẻ, nên chỉ có thể xác định loại chung. Ví dụ: các đường dao động của hydrocarbon thơm đa vòng (PAH) đã được xác định vào năm 1984,[6] cho thấy loại phân tử này rất phổ biến trong không gian,[7] nhưng phải đến năm 2021 mới xác định được các PAH cụ thể thông qua các dải quay của chúng.[8][9]

Một trong những nguồn phong phú nhất để phát hiện các phân tử liên sao là Sagittarius B2 (Sgr B2), một đám mây phân tử khổng lồ gần trung tâm Dải Ngân Hà. Khoảng một nửa số phân tử được liệt kê dưới đây lần đầu tiên được tìm thấy trong Sgr B2, và nhiều phân tử khác sau đó đã được phát hiện có ở đám mây này.[10] Một nguồn phân tử ngoại vi phong phú là CW Leonis (còn được gọi là IRC +10216), một ngôi sao carbon gần đó, là nơi có khoảng 50 loại phân tử đã được xác định.[11] Không có ranh giới rõ ràng giữa môi trường liên sao và môi trường xung quanh sao, vì vậy cả hai đều được gộp chung trong các bảng bên dưới.

Lĩnh vực hóa học thiên thể bao gồm việc hiểu cách các phân tử này hình thành và giải thích sự phong phú của chúng. Mật độ cực thấp của môi trường liên sao không có lợi cho sự hình thành các phân tử, làm cho các phản ứng pha khí thông thường giữa các vật chất trung hòa (nguyên tử hoặc phân tử) không hiệu quả. Nhiều khu vực cũng có nhiệt độ rất thấp (thường là 10 kelvin bên trong đám mây phân tử), làm giảm tốc độ phản ứng hoặc trường bức xạ cực tím cao, phá hủy các phân tử thông qua quá trình quang hóa.[12] Việc giải thích sự phong phú quan sát được của các phân tử liên sao đòi hỏi phải tính toán sự cân bằng giữa tốc độ hình thành và phá hủy bằng cách sử dụng hóa học ion pha khí (thường do các tia vũ trụ kiểm soát), hóa học bề mặt trên bụi vũ trụ, sự truyền xạ bao gồm sụp đổ liên sao và mạng lưới phản ứng phức tạp.[13] Việc sử dụng các vạch phân tử để xác định tính chất vật lý của các thiên thể được gọi là vật lý thiên văn phân tử.

Danh sách phân tử[sửa | sửa mã nguồn]

Bảng dưới đây liệt kê các phân tử được phát hiện trong môi trường liên sao hoặc vật chất bao quanh sao, được nhóm lại theo số lượng nguyên tử thành phần. Các phân tử trung tính cùng các ion phân tử của chúng được liệt kê trong các cột riêng biệt; nếu không có mục nào trong cột phân tử, thì chỉ có dạng ion hóa được phát hiện. Tên gọi ở đây (tên của các phân tử) là những danh pháp được sử dụng trong tài liệu khoa học mô tả quá trình phát hiện; nếu không có tên thì ô đó để trống. Khối lượng được liệt kê với đơn vị khối lượng nguyên tử. Các phân tử deuteri, chứa ít nhất một nguyên tử deuteri (2H), có khối lượng hơi khác nhau và được liệt kê trong một bảng riêng. Tổng số loại phân tử của mỗi mục, bao gồm các trạng thái ion hóa riêng biệt, được ghi trong mỗi tiêu đề phần.

Hầu hết các phân tử được phát hiện cho đến nay là hữu cơ. Phân tử vô cơ duy nhất có năm nguyên tử trở lên được phát hiện là SiH4.[14] Các phân tử có số nguyên tử lớn hơn thế đều có ít nhất một nguyên tử carbon, không có liên kết N−N hoặc O−O.[14]

Hai nguyên tử (43)[sửa | sửa mã nguồn]

Carbon monoxide thường được sử dụng để theo dõi sự phân bố khối lượng trong các đám mây phân tử.[15]
Phân tửTên gọiKhối lượngIon
AlClNhôm(I) chloride[16][17]62,5—
AlFNhôm(I) fluoride[16][18]46—
AlONhôm(II) oxide[19]43—
—Nguyên tử argon[20][21]37[note 1]ArH+
—Cation carbon / Cation methyl12C+[22][23]
C2Dicarbon[24][25]24—
—Fluoromethylidyni31CF+[26]
CHGốc methylidyn[27][28]13CH+[29]
CNGốc cyanide[16][28][30][31]26CN+,[32] CN−[33]
COCarbon monoxide[16][34][35]28CO+[36]
CPCarbon monophosphide[31]43—
CSCarbon monosulfide[16]44—
FeOSắt(II) oxide[37]82—
—Cation heli hydride[38][39]5HeH+
H2Hydro phân tử[5]2—
HClHydro chloride[40]36,5HCl+[41]
HFHydro fluoride[42]20—
HOGốc hydroxyl[16]17OH+[43]
KClKali chloride[16][17]75,5—
NHGốc imidogen[44][45]15—
N2Nitơ phân tử[46][47]28—
NONitơ monoxide[48]30NO+[32]
NSLưu huỳnh mononitrit[16]46—
NaClNatri chloride[16][17]58,5—
—Cation magnesi monohydride25,3MgH+[32]
O2Oxy phân tử[49]32—
PNPhosphor nitride[50][51]45—
POPhosphor monoxide[52]47—
SHLưu huỳnh monohydride[53]33SH+[54]
SOLưu huỳnh monoxide[16]48SO+[29]
SiCCarborundum[16][55]40—
SiN–[56]42—
SiOSilic monoxide[16]44—
SiSSilic monosulfide[16]60—
TiOTitani(II) oxide[57]63,9—

Ba nguyên tử (44)[sửa | sửa mã nguồn]

Cation H+
3 là một trong những ion phong phú nhất trong vũ trụ. Nó được phát hiện lần đầu tiên vào năm 1993.[58][59]
Phân tửTên gọiKhối lượngIon
AlNCNhôm isocyanide[16]53—
AlOHNhôm(I) hydroxide[60]44—
C3Tricarbon[61][62]36—
C2HGốc ethynyl[16][30]25—
CCNCyanomethylidyn[63]38—
C2ODicarbon monoxide[64]40—
C2SThioxoethenyliden[65]56—
C2P—[66]55—
CO2Carbon dioxide[67]44—
CaNCCalci isocyanide[68]92—
FeCNSắt cyanide[69]82—
—Hydro proton hóa phân tử3H+
3[58][59]
H2CGốc methylen[70]14—
—Ion chloroni37,5H2Cl+[71]
H2ONước[72]18H2O+[73]
HO2Hydroperoxyl[74]33—
H2SHydro sulfide[16]34—
HCNHydro cyanide[16][30][75]27—
HNCHydro isocyanide[76][77]27—
HCOGốc formyl[78]29HCO+[29][78][79]
HCPPhosphaethyn[80]44—
HCSThioformyl[81]45HCS+[29][79]
—Diazenyli[29][79][82]29HN+
2
HNONitroxyl[83]31—
—Isoformyl29HOC+[30]
HSCIsothioformyl[81]45—
KCNKali cyanide[16]65—
MgCNMagnesi cyanide[16]50—
MgNCMagnesi isocyanide[16]50—
NH2Gốc amin[84]16—
N2ODinitơ oxide[85]44—
NaCNNatri cyanide[16]49—
NaOHNatri hydroxide[86]40—
OCSCarbonyl sulfide[87]60—
O3Ozon[88]48—
SO2Lưu huỳnh dioxide[16][89]64—
c-SiC2c-Silic dicarbide[16][55]52—
SiCSiDisilic carbide[90]68—
SiCNSilic carbonitride[91]54—
SiNC—[92]54—
TiO2Titani(IV) oxide[57]79,9—

Bốn nguyên tử (30)[sửa | sửa mã nguồn]

Formaldehyde là một phân tử hữu cơ phân bố rộng trong môi trường liên sao.[93]
Phân tửTên gọiKhối lượngIon
—Cation methyl / Cation carbon15CH3+[22][23]
CH3Gốc methyl[94]15—
l-C3HPropynylidyn[16][95]37l-C3H+[96]
c-C3HCyclopropynylidyn[97]37—
C3NCyanoethynyl[98]50C3N−[99]
C3OTricarbon monoxide[95]52—
C3STricarbon sulfide[16][65]68—
—Hydroni19H3O+[100]
C2H2Acetylen[101]26—
H2CNMethylen amidogen[102]28H2CN+[29]
H2NCAminocarbyn[103]28—
H2COFormaldehyde[93]30—
H2CSThioformaldehyde[104]46—
HCCN—[105]39—
HCCOKetenyl[106]41—
—Hydro cyanide proton hóa28HCNH+[79]
—Carbon dioxide proton hóa45HOCO+[107]
HCNOAcid fulminic[108]43—
HOCNAcid cyanic[109]43—
CNCNIsocyanogen[110]52—
HOOHHydro peroxide[111]34—
HNCOAcid isocyanic[89]43—
HNCNGốc cyanomidyl[112]41—
HNCSAcid isothiocyanic[113]59—
NH3Amonia[16][114]17—
HSCNAcid thiocyanic[115]59—
SiC3Silic tricarbide[16] 64—
HMgNCHydromagnesi isocyanide[116] 51,3—
HNO2Acid nitrơ[117]47—

Năm nguyên tử (20)[sửa | sửa mã nguồn]

Methan, thành phần chính của khí thiên nhiên, cũng đã được phát hiện trong các sao chổi và bầu khí quyển của một số hành tinh trong Hệ Mặt Trời.[118]
Phân tửTên gọiKhối lượngIon
—Ion amoni18NH+
4[119][120]
CH4Methan[121]16—
CH3OGốc methoxy[122]31—
c-C3H2Cyclopropenyliden[30][123][124]38—
l-H2C3Propadienyliden[124]38—
H2CCNCyanomethyl[125]40—
H2C2OKeten[89]42—
H2CNHMethylenimin[126]29—
HNCNHCarbodiimide[127]42—
—Formaldehyde proton hóa31H2COH+[128]
C4HButadiynyl[16]49C4H−[129]
HC3NCyanoacetylen[16][30][79][130][131]51—
HCC-NCIsocyanoacetylen[132]51—
HCOOHAcid formic[130][133]46—
NH2CNCyanamide[134][135]42—
NH2OHHydroxylamin[136]37—
—Cyanogen proton hóa53NCCNH+[137]
HC(O)CNCyanoformaldehyde[138]55—
C5Linear C5[139]60—
SiC4Cụm silic-carbide[55]92—
SiH4Silan[140]32—

Sáu nguyên tử (16)[sửa | sửa mã nguồn]

Trong ISM, formamide (trên) có thể kết hợp với methylen để tạo thành acetamide.[141]
Phân tửTên gọiKhối lượngIon
c-H2C3OCyclopropenone[142]54—
E-HNCHCNE-Cyanomethanimin[143]54—
C2H4Ethylen[144]28—
CH3CNAcetonitril[89][145][146]40—
CH3NCMethyl isocyanide[145]40—
CH3OHMethanol[89][147]32—
CH3SHMethanethiol[148]48—
l-H2C4Diacetylen[16][149]50—
—Cyanoacetylen proton hóa52HC3NH+[79]
HCONH2Formamide[141]44—
C5HPentynylidyn[16][65]61—
C5NGốc cyanobutadiynyl[150]74—
HC2CHOPropynal[151]54—
HC4N—[16] 63—
CH2CNHKetenimin[123]40—
C5S—[152]92—

Bảy nguyên tử (13)[sửa | sửa mã nguồn]

Acetaldehyde (trên) và các đồng phân rượu vinyl và ethylen oxide đều đã được phát hiện trong môi trường liên sao.[153]
Phân tửTên gọiKhối lượngIon
c-C2H4OEthylen oxide[154]44—
CH3C2HMethylacetylen[30]40—
H3CNH2Methylamin[155]31—
CH2CHCNAcrylonitril[89][145]53—
HCCCHNHPropargylimin[156]53—
H2CHCOHRượu vinyl[153]44—
C6HGốc hexatriynyl[16][65]73C6H−[124][157]
HC4CNCyanodiacetylen[89][131][145]75—
HC4NCIsocyanodiacetylen[158]75—
HC5O—[159]77—
CH3CHOAcetaldehyde[16][154]44—
CH3NCOMethyl isocyanat[160]57—
HOCH2CNGlycolonitril[161]57—

Tám nguyên tử (14)[sửa | sửa mã nguồn]

Dấu hiệu vô tuyến của acid acetic, một hợp chất có trong giấm, đã được xác nhận vào năm 1997.[162]
Phân tửTên gọiKhối lượng
H3CC2CNMethylcyanoacetylen[163]65
HC3H2CNPropargyl cyanide[164]65
H2COHCHOGlycolaldehyde[165][166]60
(CHOH)21,2-ethenediol[167]60
HCOOCH3Methyl format[89][130][166]60
CH3COOHAcid acetic[162]60
H2C6Hexapentaenyliden[16][149]74
CH2CHCHOPropenal[123]56
CH2CCHCNCyanoallen[123][163]65
CH3CHNHEthanimin[168]43
C2H3NH2Vinylamin[169]43
C7HGốc heptatrienyl[170]85
NH2CH2CNAminoacetonitril[171]56
(NH2)2COUre[172]60

Chín nguyên tử (10)[sửa | sửa mã nguồn]

Phân tửTên gọiKhối lượngIon
CH3C4HMethyldiacetylen[173]64—
CH3OCH3Dimethyl ether[174]46—
CH3CH2CNPropionitril[16][89][145]55—
CH3CONH2Acetamide[123][135][141]59—
CH3CH2OHEthanol[175]46—
C8HGốc octatetraynyl[176]97C8H−[177][178]
HC7NCyanohexatriyn hoặc Cyanotriacetylen[16][114][179][180]99—
CH3CHCH2Propylen (propen)[181]42—
CH3CH2SHEthyl mercaptan[182]62—
CH3NHCHON-methylformamide[135]

Mười nguyên tử hoặc hơn (21)[sửa | sửa mã nguồn]

Diacetylene, HCCCCH
Methyldiacetylene, HCCCCCH3
Cyanotetraacetylene, HCCCCCCCCCN
Một số chất có nguồn gốc từ polyyn nằm trong số những phân tử nặng nhất được tìm thấy trong môi trường liên sao.
Số nguyên tửPhân tửTên gọiKhối lượngIon
10(CH3)2COAceton[89][183]58—
10(CH2OH)2Ethylen glycol[184][185]62—
10CH3CH2CHOPropanal[123]58—
10CH3OCH2OHMethoxymethanol[186]62—
10CH3C5NMethylcyanodiacetylen[123]89—
10CH3CHCH2OPropylen oxide[187]58—
11NH2CH2CH2OHEthanolamin[188]61—
11HC8CNCyanotetraacetylen[16][179]123—
11C2H5OCHOEthyl format[189]74—
11CH3COOCH3Methyl acetat[190]74—
11CH3C6HMethyltriacetylen[123][173]88—
12C6H6Benzen[149]78—
12C3H7CNn-Propyl cyanide[189]69—
12(CH3)2CHCNiso-Propyl cyanide[191][192]69—
13C
6H
5CN		Benzonitril[193]104—
13HC10CNCyanopentaacetylen[179]147—
17C9H8Indene[9]116—
19C10H7CN1-cyanonaphthalen[8]153—
19C10H7CN2-cyanonaphthalen[8]153—
27C11H12N2O2Tryptophan[194]—
60C60Buckminsterfullerene
(C60 fullerene)[195]		720C+
60[196][197][198]
70C70C70 fullerene[195]840—

Phân tử deuteri (22)[sửa | sửa mã nguồn]

Các phân tử dưới đây chứa một hoặc nhiều nguyên tử deuteri, một đồng vị nặng của hydro.

Số nguyên tửPhân tửTên gọi
2HDHydro deuteri[199][200]
3H2D+, HD+
2		Trihydro cation[199][200]
3HDO, D2ONước nặng[201][202]
3DCNHydro cyanide[203]
3DCOGốc formyl[203]
3DNCHydro isocyanide[203]
3N2D+—[203] 
3NHD, ND2Gốc amoni[204] 
4NH2D, NHD2, ND3Amonia[200][205][206]
4HDCO, D2COFormaldehyde[200][207]
4DNCOAcid isocyanic[208]
5NH3D+Ion amoni[209][210]
6NH
2CDO; NHDCHO		Formamide[208]
7CH2DCCH, CH3CCDMethylacetylen[211][212]

Chưa xác nhận (13)[sửa | sửa mã nguồn]

Bằng chứng về sự tồn tại của các phân tử sau được báo cáo trong các tài liệu khoa học, nhưng các phát hiện được các nhà nghiên cứu mô tả là dự kiến ​​hoặc đã bị các nhà nghiên cứu khác phản biện. Chúng vẫn chờ xác nhận độc lập.

Số nguyên tửPhân tửTên gọi
2SiHSilylidin[76]
4PH3Phosphin[213]
4MgCCHMagnesi monoacetylide[152]
4NCCPCyanophosphaethyn[152]
5H2NCO+—[214]
6SiH3CNSilyl cyanide[152]
10H2NCH2COOHGlycin[215][216]
10C2H5NH2Ethylamin[169]
12CO(CH2OH)2Dihydroxyacetone[217][218]
12C2H5OCH3Ethyl methyl ether[219]
18C
10H+
8		Cation naphthalen[220]
24C24Graphen[221]
24C14H10Anthracen[222][223]
26C16H10Pyren[222]

Xem thêm[sửa | sửa mã nguồn]

Ghi chú[sửa | sửa mã nguồn]

  1. ^ Trên Trái đất, đồng vị chiếm ưu thế của argon là is 40Ar, nên ArH+ sẽ có khối lượng là 41 amu. Tuy nhiên, đồng vị được phát hiện trong môi trường liên sao là 36ArH+, có khối lượng 37 amu.

Tham khảo[sửa | sửa mã nguồn]

  1. ^ Shu, Frank H. (1982), The Physical Universe: An Introduction to Astronomy, University Science Books, ISBN 978-0-935702-05-7
  2. ^ Chaffee, Frederick H.; Lutz, Barry L.; Black, John H.; Vanden Bout, Paul A.; Snell, Ronald L. (1980). “Rotational fine-structure lines of interstellar C2 toward Zeta Persei”. The Astrophysical Journal. 236: 474. Bibcode:1980ApJ...236..474C. doi:10.1086/157764.
  3. ^ a b c d McGuire, Brett A. (2018). “2018 Census of Interstellar, Circumstellar, Extragalactic, Protoplanetary Disk, and Exoplanetary Molecules”. The Astrophysical Journal Supplement Series. 239 (2): 17. arXiv:1809.09132. Bibcode:2018ApJS..239...17M. doi:10.3847/1538-4365/aae5d2. S2CID 119522774.
  4. ^ Woon, D. E. (tháng 5 năm 2005), Methylidyne radical, The Astrochemist, truy cập ngày 13 tháng 2 năm 2007
  5. ^ a b Carruthers, George R. (1970), “Rocket Observation of Interstellar Molecular Hydrogen”, Astrophysical Journal, 161: L81–L85, Bibcode:1970ApJ...161L..81C, doi:10.1086/180575
  6. ^ Leger, A.; Puget, J. L. (1984). “Identification of the "unidentified" IR emission features of interstellar dust ?”. Astronomy and Astrophysics. 137: L5. Bibcode:1984A&A...137L...5L.
  7. ^ Tielens, A.G.G.M. (2008). “Interstellar Polycyclic Aromatic Hydrocarbon Molecules”. Annual Review of Astronomy and Astrophysics. 46: 289–337. Bibcode:2008ARA&A..46..289T. doi:10.1146/annurev.astro.46.060407.145211.
  8. ^ a b c McGuire, Brett A.; Loomis, Ryan A.; Burkhardt, Andrew M.; Lee, Kin Long Kelvin; Shingledecker, Christopher N.; Charnley, Steven B.; Cooke, Ilsa R.; Cordiner, Martin A.; Herbst, Eric; Kalenskii, Sergei; Siebert, Mark A.; Willis, Eric R.; Xue, Ci; Remijan, Anthony J.; McCarthy, Michael C. (19 tháng 3 năm 2021). “Detection of two interstellar polycyclic aromatic hydrocarbons via spectral matched filtering”. Science. 371 (6535): 1265–1269. arXiv:2103.09984. Bibcode:2021Sci...371.1265M. doi:10.1126/science.abb7535. PMID 33737489. S2CID 232269920.
  9. ^ a b Burkhardt, Andrew M.; Long Kelvin Lee, Kin; Bryan Changala, P.; Shingledecker, Christopher N.; Cooke, Ilsa R.; Loomis, Ryan A.; Wei, Hongji; Charnley, Steven B.; Herbst, Eric; McCarthy, Michael C.; McGuire, Brett A. (1 tháng 6 năm 2021). “Discovery of the Pure Polycyclic Aromatic Hydrocarbon Indene (c-C9H8) with GOTHAM Observations of TMC-1”. The Astrophysical Journal Letters. 913 (2): L18. arXiv:2104.15117. Bibcode:2021ApJ...913L..18B. doi:10.3847/2041-8213/abfd3a. S2CID 233476519.
  10. ^ Cummins, S. E.; Linke, R. A.; Thaddeus, P. (1986), “A survey of the millimeter-wave spectrum of Sagittarius B2”, Astrophysical Journal Supplement Series, 60: 819–878, Bibcode:1986ApJS...60..819C, doi:10.1086/191102
  11. ^ Kaler, James B. (2002), The hundred greatest stars, Copernicus Series, Springer, ISBN 978-0-387-95436-3, truy cập ngày 9 tháng 5 năm 2011
  12. ^ Brown, Laurie M.; Pais, Abraham; Pippard, A. B. (1995), “The physics of the interstellar medium”, Twentieth Century Physics (ấn bản 2), CRC Press, tr. 1765, ISBN 978-0-7503-0310-1
  13. ^ Dalgarno, A. (2006), “Interstellar Chemistry Special Feature: The galactic cosmic ray ionization rate”, Proceedings of the National Academy of Sciences, 103 (33): 12269–12273, Bibcode:2006PNAS..10312269D, doi:10.1073/pnas.0602117103, PMC 1567869, PMID 16894166
  14. ^ a b Klemperer, William (2011), “Astronomical Chemistry”, Annual Review of Physical Chemistry, 62: 173–184, Bibcode:2011ARPC...62..173K, doi:10.1146/annurev-physchem-032210-103332, PMID 21128763
  15. ^ The Structure of Molecular Cloud Cores, Centre for Astrophysics and Planetary Science, University of Kent, truy cập ngày 16 tháng 2 năm 2007
  16. ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah ai aj ak al Ziurys, Lucy M. (2006), “The chemistry in circumstellar envelopes of evolved stars: Following the origin of the elements to the origin of life”, Proceedings of the National Academy of Sciences, 103 (33): 12274–12279, Bibcode:2006PNAS..10312274Z, doi:10.1073/pnas.0602277103, PMC 1567870, PMID 16894164
  17. ^ a b c Cernicharo, J.; Guelin, M. (1987), “Metals in IRC+10216 - Detection of NaCl, AlCl, and KCl, and tentative detection of AlF”, Astronomy and Astrophysics, 183 (1): L10–L12, Bibcode:1987A&A...183L..10C
  18. ^ Ziurys, L. M.; Apponi, A. J.; Phillips, T. G. (1994), “Exotic fluoride molecules in IRC +10216: Confirmation of AlF and searches for MgF and CaF”, Astrophysical Journal, 433 (2): 729–732, Bibcode:1994ApJ...433..729Z, doi:10.1086/174682
  19. ^ Tenenbaum, E. D.; Ziurys, L. M. (2009), “Millimeter Detection of AlO (X2Σ+): Metal Oxide Chemistry in the Envelope of VY Canis Majoris”, Astrophysical Journal, 694 (1): L59–L63, Bibcode:2009ApJ...694L..59T, doi:10.1088/0004-637X/694/1/L59
  20. ^ Barlow, M. J.; Swinyard, B. M.; Owen, P. J.; Cernicharo, J.; Gomez, H. L.; Ivison, R. J.; Lim, T. L.; Matsuura, M.; Miller, S.; Olofsson, G.; Polehampton, E. T. (2013), “Detection of a Noble Gas Molecular Ion, 36ArH+, in the Crab Nebula”, Science, 342 (6164): 1343–1345, arXiv:1312.4843, Bibcode:2013Sci...342.1343B, doi:10.1126/science.1243582, PMID 24337290, S2CID 37578581
  21. ^ Quenqua, Douglas (13 tháng 12 năm 2013). “Noble Molecules Found in Space”. New York Times. Truy cập ngày 13 tháng 12 năm 2013.
  22. ^ a b Sauers, Elisha (27 tháng 6 năm 2023). “Webb telescope just found something unprecedented in the Orion Nebula - Astronomers are excited about the detection of a special molecule in space”. Mashable. Lưu trữ bản gốc ngày 27 tháng 6 năm 2023. Truy cập ngày 27 tháng 6 năm 2023.
  23. ^ a b Berne, Olivier; và đồng nghiệp (26 tháng 6 năm 2023). “Formation of the Methyl Cation by Photochemistry in a Protoplanetary Disk”. Nature. doi:10.1038/s41586-023-06307. Lưu trữ bản gốc ngày 27 tháng 6 năm 2023. Truy cập ngày 27 tháng 6 năm 2023.
  24. ^ Souza, S. P; Lutz, B. L (1977). “Detection of C2 in the interstellar spectrum of Cygnus OB2 number 12 /VI Cygni number 12/”. The Astrophysical Journal. 216: L49. Bibcode:1977ApJ...216L..49S. doi:10.1086/182507.
  25. ^ Lambert, D. L.; Sheffer, Y.; Federman, S. R. (1995), “Hubble Space Telescope observations of C2 molecules in diffuse interstellar clouds”, Astrophysical Journal, 438: 740–749, Bibcode:1995ApJ...438..740L, doi:10.1086/175119
  26. ^ Neufeld, D. A.; và đồng nghiệp (2006), “Discovery of interstellar CF+”, Astronomy and Astrophysics, 454 (2): L37–L40, arXiv:astro-ph/0603201, Bibcode:2006A&A...454L..37N, doi:10.1051/0004-6361:200600015, S2CID 119471648
  27. ^ Landau, Elizabeth (12 tháng 10 năm 2016). “Building Blocks of Life's Building Blocks Come From Starlight”. NASA. Truy cập ngày 13 tháng 10 năm 2016.
  28. ^ a b Adams, Walter S. (1941), “Some Results with the COUDÉ Spectrograph of the Mount Wilson Observatory”, Astrophysical Journal, 93: 11–23, Bibcode:1941ApJ....93...11A, doi:10.1086/144237
  29. ^ a b c d e f Smith, D. (1988), “Formation and Destruction of Molecular Ions in Interstellar Clouds”, Philosophical Transactions of the Royal Society of London, 324 (1578): 257–273, Bibcode:1988RSPTA.324..257S, doi:10.1098/rsta.1988.0016, S2CID 120128881
  30. ^ a b c d e f g Fuente, A.; và đồng nghiệp (2005), “Photon-dominated Chemistry in the Nucleus of M82: Widespread HOC+ Emission in the Inner 650 Parsec Disk”, Astrophysical Journal, 619 (2): L155–L158, arXiv:astro-ph/0412361, Bibcode:2005ApJ...619L.155F, doi:10.1086/427990, S2CID 14004275
  31. ^ a b Guelin, M.; Cernicharo, J.; Paubert, G.; Turner, B. E. (1990), “Free CP in IRC + 10216”, Astronomy and Astrophysics, 230: L9–L11, Bibcode:1990A&A...230L...9G
  32. ^ a b c Dopita, Michael A.; Sutherland, Ralph S. (2003), Astrophysics of the diffuse universe, Springer-Verlag, ISBN 978-3-540-43362-0
  33. ^ Agúndez, M.; và đồng nghiệp (30 tháng 7 năm 2010), “Astronomical identification of CN−, the smallest observed molecular anion”, Astronomy & Astrophysics, 517: L2, arXiv:1007.0662, Bibcode:2010A&A...517L...2A, doi:10.1051/0004-6361/201015186, S2CID 67782707, truy cập ngày 3 tháng 9 năm 2010
  34. ^ Khan, Amina. “Did two planets around nearby star collide? Toxic gas holds hints”. LA Times. Truy cập ngày 9 tháng 3 năm 2014.
  35. ^ Dent, W.R.F.; Wyatt, M.C.; Roberge, A.; Augereau, J.-C.; Casassus, S.; Corder, S.; Greaves, J.S.; de Gregorio-Monsalvo, I; Hales, A.; Jackson, A.P.; Hughes, A. Meredith; Lagrange, A.-M; Matthews, B.; Wilner, D. (6 tháng 3 năm 2014). “Molecular Gas Clumps from the Destruction of Icy Bodies in the β Pictoris Debris Disk”. Science. 343 (6178): 1490–1492. arXiv:1404.1380. Bibcode:2014Sci...343.1490D. doi:10.1126/science.1248726. PMID 24603151. S2CID 206553853.
  36. ^ Latter, W. B.; Walker, C. K.; Maloney, P. R. (1993), “Detection of the Carbon Monoxide Ion (CO+) in the Interstellar Medium and a Planetary Nebula”, Astrophysical Journal Letters, 419: L97, Bibcode:1993ApJ...419L..97L, doi:10.1086/187146
  37. ^ Furuya, R. S.; và đồng nghiệp (2003), “Interferometric observations of FeO towards Sagittarius B2”, Astronomy and Astrophysics, 409 (2): L21–L24, Bibcode:2003A&A...409L..21F, doi:10.1051/0004-6361:20031304
  38. ^ Fisher, Christine (17 tháng 4 năm 2019). “NASA finally found evidence of the universe's earliest molecule - The elusive helium hydride was found 3,000 light-years away”. Engadget. Truy cập ngày 17 tháng 4 năm 2018.
  39. ^ Güsten, Rolf; và đồng nghiệp (17 tháng 4 năm 2019). “Astrophysical detection of the helium hydride ion HeH+”. Nature. 568 (7752): 357–359. arXiv:1904.09581. Bibcode:2019Natur.568..357G. doi:10.1038/s41586-019-1090-x. PMID 30996316. S2CID 119548024.
  40. ^ Blake, G. A.; Keene, J.; Phillips, T. G. (1985), “Chlorine in dense interstellar clouds - The abundance of HCl in OMC-1” (PDF), Astrophysical Journal, Part 1, 295: 501–506, Bibcode:1985ApJ...295..501B, doi:10.1086/163394
  41. ^ De Luca, M.; Gupta, H.; Neufeld, D.; Gerin, M.; Teyssier, D.; Drouin, B. J.; Pearson, J. C.; Lis, D. C.; và đồng nghiệp (2012), “Herschel/HIFI Discovery of HCl+ in the Interstellar Medium”, The Astrophysical Journal Letters, 751 (2): L37, Bibcode:2012ApJ...751L..37D, doi:10.1088/2041-8205/751/2/L37, S2CID 123355062
  42. ^ Neufeld, David A.; và đồng nghiệp (1997), “Discovery of Interstellar Hydrogen Fluoride”, Astrophysical Journal Letters, 488 (2): L141–L144, arXiv:astro-ph/9708013, Bibcode:1997ApJ...488L.141N, doi:10.1086/310942, S2CID 14166201
  43. ^ Wyrowski, F.; và đồng nghiệp (2009), “First interstellar detection of OH+”, Astronomy & Astrophysics, 518: A26, arXiv:1004.2627, Bibcode:2010A&A...518A..26W, doi:10.1051/0004-6361/201014364, S2CID 119265403
  44. ^ Meyer, D. M.; Roth, K. C. (1991), “Discovery of interstellar NH”, Astrophysical Journal Letters, 376: L49–L52, Bibcode:1991ApJ...376L..49M, doi:10.1086/186100
  45. ^ Wagenblast, R.; và đồng nghiệp (tháng 1 năm 1993), “On the origin of NH in diffuse interstellar clouds”, Monthly Notices of the Royal Astronomical Society, 260 (2): 420–424, Bibcode:1993MNRAS.260..420W, doi:10.1093/mnras/260.2.420
  46. ^ Astronomers Detect Molecular Nitrogen Outside Solar System, Space Daily, 9 tháng 6 năm 2004, truy cập ngày 25 tháng 6 năm 2010
  47. ^ Knauth, D. C; và đồng nghiệp (2004), “The interstellar N2 abundance towards HD 124314 from far-ultraviolet observations”, Nature, 429 (6992): 636–638, Bibcode:2004Natur.429..636K, doi:10.1038/nature02614, PMID 15190346, S2CID 4302582
  48. ^ McGonagle, D.; và đồng nghiệp (1990), “Detection of nitric oxide in the dark cloud L134N”, Astrophysical Journal, Part 1, 359 (1 Pt 1): 121–124, Bibcode:1990ApJ...359..121M, doi:10.1086/169040, PMID 11538685
  49. ^ Staff writers (27 tháng 3 năm 2007), Elusive oxygen molecule finally discovered in interstellar space, Physorg.com, truy cập ngày 2 tháng 4 năm 2007
  50. ^ Turner, B. E.; Bally, John (1987). “Detection of interstellar PN - the first identified phosphorus compound in the interstellar medium”. The Astrophysical Journal. 321: L75. Bibcode:1987ApJ...321L..75T. doi:10.1086/185009.
  51. ^ Ziurys, L. M. (1987), “Detection of interstellar PN - The first phosphorus-bearing species observed in molecular clouds”, Astrophysical Journal Letters, 321 (1 Pt 2): L81–L85, Bibcode:1987ApJ...321L..81Z, doi:10.1086/185010, PMID 11542218
  52. ^ Tenenbaum, E. D.; Woolf, N. J.; Ziurys, L. M. (2007), “Identification of phosphorus monoxide (X 2 Pi r) in VY Canis Majoris: Detection of the first PO bond in space”, Astrophysical Journal Letters, 666 (1): L29–L32, Bibcode:2007ApJ...666L..29T, doi:10.1086/521361, S2CID 121424802
  53. ^ Yamamura, S. T.; Kawaguchi, K.; Ridgway, S. T. (2000), “Identification of SH v=1 Ro-vibrational Lines in R Andromedae”, The Astrophysical Journal, 528 (1): L33–L36, arXiv:astro-ph/9911080, Bibcode:2000ApJ...528L..33Y, doi:10.1086/312420, PMID 10587489, S2CID 32928458
  54. ^ Menten, K. M.; và đồng nghiệp (2011), “Submillimeter Absorption from SH+, a New Widespread Interstellar Radical, 13CH+ and HCl”, Astronomy & Astrophysics, 525: A77, arXiv:1009.2825, Bibcode:2011A&A...525A..77M, doi:10.1051/0004-6361/201014363, S2CID 119281811.
  55. ^ a b c Pascoli, G.; Comeau, M. (1995), “Silicon Carbide in Circumstellar Environment”, Astrophysics and Space Science, 226 (1): 149–163, Bibcode:1995Ap&SS.226..149P, doi:10.1007/BF00626907, S2CID 121702812
  56. ^ Turner, B. E. (1992). “Detection of SiN in IRC + 10216”. The Astrophysical Journal. 388: L35. Bibcode:1992ApJ...388L..35T. doi:10.1086/186324.
  57. ^ a b Kamiński, T.; và đồng nghiệp (2013), “Pure rotational spectra of TiO and TiO2 in VY Canis Majoris”, Astronomy and Astrophysics, 551: A113, arXiv:1301.4344, Bibcode:2013A&A...551A.113K, doi:10.1051/0004-6361/201220290, S2CID 59038056
  58. ^ a b Oka, Takeshi (2006), “Interstellar H3+”, Proceedings of the National Academy of Sciences, 103 (33): 12235–12242, Bibcode:2006PNAS..10312235O, doi:10.1073/pnas.0601242103, PMC 1567864, PMID 16894171
  59. ^ a b Geballe, T. R.; Oka, T. (1996), “Detection of H3+ in Interstellar Space”, Nature, 384 (6607): 334–335, Bibcode:1996Natur.384..334G, doi:10.1038/384334a0, PMID 8934516, S2CID 4370842
  60. ^ Tenenbaum, E. D.; Ziurys, L. M. (2010), “Exotic Metal Molecules in Oxygen-rich Envelopes: Detection of AlOH (X1Σ+) in VY Canis Majoris”, Astrophysical Journal, 712 (1): L93–L97, Bibcode:2010ApJ...712L..93T, doi:10.1088/2041-8205/712/1/L93
  61. ^ Hinkle, K. W; Keady, J. J; Bernath, P. F (1988). “Detection of C3 in the Circumstellar Shell of IRC+10216”. Science. 241 (4871): 1319–22. Bibcode:1988Sci...241.1319H. doi:10.1126/science.241.4871.1319. PMID 17828935. S2CID 40349500.
  62. ^ Maier, John P; Lakin, Nicholas M; Walker, Gordon A. H; Bohlender, David A (2001). “Detection of C3 in Diffuse Interstellar Clouds”. The Astrophysical Journal. 553 (1): 267–273. arXiv:astro-ph/0102449. Bibcode:2001ApJ...553..267M. doi:10.1086/320668. S2CID 14404584.
  63. ^ Anderson, J. K.; và đồng nghiệp (2014), “Detection of CCN (X2Πr) in IRC+10216: Constraining Carbon-chain Chemistry”, Astrophysical Journal, 795 (1): L1, Bibcode:2014ApJ...795L...1A, doi:10.1088/2041-8205/795/1/L1, S2CID 94778638
  64. ^ Ohishi, Masatoshi, Masatoshi; và đồng nghiệp (1991), “Detection of a new carbon-chain molecule, CCO”, Astrophysical Journal Letters, 380: L39–L42, Bibcode:1991ApJ...380L..39O, doi:10.1086/186168, PMID 11538087
  65. ^ a b c d Irvine, William M.; và đồng nghiệp (1988), “Newly detected molecules in dense interstellar clouds”, Astrophysical Letters and Communications, 26: 167–180, Bibcode:1988ApL&C..26..167I, PMID 11538461
  66. ^ Halfen, D. T.; Clouthier, D. J.; Ziurys, L. M. (2008), “Detection of the CCP Radical (X 2Πr) in IRC +10216: A New Interstellar Phosphorus-containing Species”, Astrophysical Journal, 677 (2): L101–L104, Bibcode:2008ApJ...677L.101H, doi:10.1086/588024
  67. ^ Whittet, Douglas C. B.; Walker, H. J. (1991), “On the occurrence of carbon dioxide in interstellar grain mantles and ion-molecule chemistry”, Monthly Notices of the Royal Astronomical Society, 252: 63–67, Bibcode:1991MNRAS.252...63W, doi:10.1093/mnras/252.1.63
  68. ^ Cernicharo, J.; Velilla-Prieto, L.; Agúndez, M.; Pardo, J. R.; Fonfría, J. P.; Quintana-Lacaci, G.; Cabezas, C.; Bermúdez, C.; Guélin, M. (2019). “Discovery of the first Ca-bearing molecule in space: CaNC”. Astronomy & Astrophysics. 627: L4. arXiv:1906.09352. Bibcode:2019A&A...627L...4C. doi:10.1051/0004-6361/201936040. PMC 6640036. PMID 31327871.
  69. ^ Zack, L. N.; Halfen, D. T.; Ziurys, L. M. (tháng 6 năm 2011), “Detection of FeCN (X 4Δi) in IRC+10216: A New Interstellar Molecule”, The Astrophysical Journal Letters, 733 (2): L36, Bibcode:2011ApJ...733L..36Z, doi:10.1088/2041-8205/733/2/L36
  70. ^ Hollis, J. M.; Jewell, P. R.; Lovas, F. J. (1995), “Confirmation of interstellar methylene”, Astrophysical Journal, Part 1, 438: 259–264, Bibcode:1995ApJ...438..259H, doi:10.1086/175070
  71. ^ Lis, D. C.; và đồng nghiệp (1 tháng 10 năm 2010), “Herschel/HIFI discovery of interstellar chloronium (H2Cl+)”, Astronomy & Astrophysics, 521: L9, arXiv:1007.1461, Bibcode:2010A&A...521L...9L, doi:10.1051/0004-6361/201014959, S2CID 43898052.
  72. ^ “Europe's space telescope ISO finds water in distant places”, XMM-Newton Press Release: 12, 29 tháng 4 năm 1997, Bibcode:1997xmm..pres...12., Bản gốc lưu trữ ngày 22 tháng 12 năm 2006, truy cập ngày 8 tháng 2 năm 2007
  73. ^ Ossenkopf, V.; và đồng nghiệp (2010), “Detection of interstellar oxidaniumyl: Abundant H2O+ towards the star-forming regions DR21, Sgr B2, and NGC6334”, Astronomy & Astrophysics, 518: L111, arXiv:1005.2521, Bibcode:2010A&A...518L.111O, doi:10.1051/0004-6361/201014577, S2CID 85444481.
  74. ^ Parise, B.; Bergman, P.; Du, F. (2012), “Detection of the hydroperoxyl radical HO2 toward ρ Ophiuchi A. Additional constraints on the water chemical network”, Astronomy & Astrophysics Letters, 541: L11–L14, arXiv:1205.0361, Bibcode:2012A&A...541L..11P, doi:10.1051/0004-6361/201219379, S2CID 40297948
  75. ^ Snyder, L. E.; Buhl, D. (1971), “Observations of Radio Emission from Interstellar Hydrogen Cyanide”, Astrophysical Journal, 163: L47–L52, Bibcode:1971ApJ...163L..47S, doi:10.1086/180664
  76. ^ a b Schilke, P.; Benford, D. J.; Hunter, T. R.; Lis, D. C., Phillips, T. G.; Phillips, T. G. (2001), “A Line Survey of Orion-KL from 607 to 725 GHz”, Astrophysical Journal Supplement Series, 132 (2): 281–364, Bibcode:2001ApJS..132..281S, doi:10.1086/318951
  77. ^ Schilke, P.; Comito, C.; Thorwirth, S. (2003), “First Detection of Vibrationally Excited HNC in Space”, The Astrophysical Journal, 582 (2): L101–L104, Bibcode:2003ApJ...582L.101S, doi:10.1086/367628
  78. ^ a b Schenewerk, M. S.; Snyder, L. E.; Hjalmarson, A. (1986), “Interstellar HCO - Detection of the missing 3 millimeter quartet”, Astrophysical Journal Letters, 303: L71–L74, Bibcode:1986ApJ...303L..71S, doi:10.1086/184655
  79. ^ a b c d e f Kawaguchi, Kentarou; và đồng nghiệp (1994), “Detection of a new molecular ion HC3NH(+) in TMC-1”, Astrophysical Journal, 420: L95, Bibcode:1994ApJ...420L..95K, doi:10.1086/187171
  80. ^ Agúndez, M.; Cernicharo, J.; Guélin, M. (2007), “Discovery of Phosphaethyne (HCP) in Space: Phosphorus Chemistry in Circumstellar Envelopes”, The Astrophysical Journal, 662 (2): L91, Bibcode:2007ApJ...662L..91A, doi:10.1086/519561, hdl:10261/191973, S2CID 96978664
  81. ^ a b Agúndez, M; Marcelino, N; Cernicharo, J; Tafalla, M (2018). “Detection of interstellar HCS and its metastable isomer HSC: New pieces in the puzzle of sulfur chemistry”. Astronomy & Astrophysics. 611: L1. arXiv:1802.09401. Bibcode:2018A&A...611L...1A. doi:10.1051/0004-6361/201832743. PMC 6031296. PMID 29983448.
  82. ^ Womack, M.; Ziurys, L. M.; Wyckoff, S. (1992), “A survey of N2H(+) in dense clouds - Implications for interstellar nitrogen and ion-molecule chemistry”, Astrophysical Journal, Part 1, 387: 417–429, Bibcode:1992ApJ...387..417W, doi:10.1086/171094
  83. ^ Hollis, J. M.; và đồng nghiệp (1991), “Interstellar HNO: Confirming the Identification - Atoms, ions and molecules: New results in spectral line astrophysics”, Atoms, 16: 407–412, Bibcode:1991ASPC...16..407H
  84. ^ van Dishoeck, Ewine F.; và đồng nghiệp (1993), “Detection of the Interstellar NH 2 Radical”, Astrophysical Journal Letters, 416: L83–L86, Bibcode:1993ApJ...416L..83V, doi:10.1086/187076, hdl:1887/2194
  85. ^ Ziurys, L. M.; và đồng nghiệp (1994), “Detection of interstellar N2O: A new molecule containing an N-O bond”, Astrophysical Journal Letters, 436: L181–L184, Bibcode:1994ApJ...436L.181Z, doi:10.1086/187662
  86. ^ Hollis, J. M.; Rhodes, P. J. (1 tháng 11 năm 1982), “Detection of interstellar sodium hydroxide in self-absorption toward the galactic center”, Astrophysical Journal Letters, 262: L1–L5, Bibcode:1982ApJ...262L...1H, doi:10.1086/183900
  87. ^ Goldsmith, P. F.; Linke, R. A. (1981), “A study of interstellar carbonyl sulfide”, Astrophysical Journal, Part 1, 245: 482–494, Bibcode:1981ApJ...245..482G, doi:10.1086/158824
  88. ^ Phillips, T. G.; Knapp, G. R. (1980), “Interstellar Ozone”, American Astronomical Society Bulletin, 12: 440, Bibcode:1980BAAS...12..440P
  89. ^ a b c d e f g h i j Johansson, L. E. B.; và đồng nghiệp (1984), “Spectral scan of Orion A and IRC+10216 from 72 to 91 GHz”, Astronomy and Astrophysics, 130 (2): 227–256, Bibcode:1984A&A...130..227J
  90. ^ Cernicharo, José; và đồng nghiệp (2015), “Discovery of SiCSi in IRC+10216: a Missing Link Between Gas and Dust Carriers OF Si–C Bonds”, Astrophysical Journal Letters, 806 (1): L3, arXiv:1505.01633, Bibcode:2015ApJ...806L...3C, doi:10.1088/2041-8205/806/1/L3, PMC 4693961, PMID 26722621
  91. ^ Guélin, M.; và đồng nghiệp (2004), “Astronomical detection of the free radical SiCN”, Astronomy and Astrophysics, 363: L9–L12, Bibcode:2000A&A...363L...9G
  92. ^ Guélin, M.; và đồng nghiệp (2004), “Detection of the SiNC radical in IRC+10216”, Astronomy and Astrophysics, 426 (2): L49–L52, Bibcode:2004A&A...426L..49G, doi:10.1051/0004-6361:200400074
  93. ^ a b Snyder, Lewis E.; và đồng nghiệp (1999), “Microwave Detection of Interstellar Formaldehyde”, Physical Review Letters, 61 (2): 77–115, Bibcode:1969PhRvL..22..679S, doi:10.1103/PhysRevLett.22.679
  94. ^ Feuchtgruber, H.; và đồng nghiệp (tháng 6 năm 2000), “Detection of Interstellar CH3”, The Astrophysical Journal, 535 (2): L111–L114, arXiv:astro-ph/0005273, Bibcode:2000ApJ...535L.111F, doi:10.1086/312711, PMID 10835311, S2CID 9194055
  95. ^ a b Irvine, W. M.; và đồng nghiệp (1984), “Confirmation of the Existence of Two New Interstellar Molecules: C3H and C3O”, Bulletin of the American Astronomical Society, 16: 877, Bibcode:1984BAAS...16..877I
  96. ^ Pety, J.; và đồng nghiệp (2012), “The IRAM-30 m line survey of the Horsehead PDR. II. First detection of the l-C3MH+ hydrocarbon cation”, Astronomy & Astrophysics, 548: A68, arXiv:1210.8178, Bibcode:2012A&A...548A..68P, doi:10.1051/0004-6361/201220062, S2CID 56425162
  97. ^ Mangum, J. G.; Wootten, A. (1990), “Observations of the cyclic C3H radical in the interstellar medium”, Astronomy and Astrophysics, 239: 319–325, Bibcode:1990A&A...239..319M
  98. ^ Bell, M. B.; Matthews, H. E. (1995), “Detection of C3N in the spiral arm gas clouds in the direction of Cassiopeia A”, Astrophysical Journal, Part 1, 438: 223–225, Bibcode:1995ApJ...438..223B, doi:10.1086/175066
  99. ^ Thaddeus, P.; và đồng nghiệp (2008), “Laboratory and Astronomical Detection of the Negative Molecular Ion C3N-”, The Astrophysical Journal, 677 (2): 1132–1139, Bibcode:2008ApJ...677.1132T, doi:10.1086/528947
  100. ^ Wootten, Alwyn; và đồng nghiệp (1991), “Detection of interstellar H3O(+) - A confirming line”, Astrophysical Journal Letters, 380: L79–L83, Bibcode:1991ApJ...380L..79W, doi:10.1086/186178
  101. ^ Ridgway, S. T.; và đồng nghiệp (1976), “Circumstellar acetylene in the infrared spectrum of IRC+10216”, Nature, 264 (5584): 345, 346, Bibcode:1976Natur.264..345R, doi:10.1038/264345a0, S2CID 4181772
  102. ^ Ohishi, Masatoshi; và đồng nghiệp (1994), “Detection of a new interstellar molecule, H2CN”, Astrophysical Journal Letters, 427 (1): L51–L54, Bibcode:1994ApJ...427L..51O, doi:10.1086/187362, PMID 11539493
  103. ^ Cabezas, C.; Agúndez, M.; Marcelino, N.; Tercero, B.; Cuadrado, S.; Cernicharo, J. (tháng 10 năm 2021). “Interstellar detection of the simplest aminocarbyne H2NC: an ignored but abundant molecule”. Astronomy & Astrophysics. 654: A45. arXiv:2107.08389. Bibcode:2021A&A...654A..45C. doi:10.1051/0004-6361/202141491. S2CID 236088117.
  104. ^ Minh, Y. C.; Irvine, W. M.; Brewer, M. K. (1991), “H2CS abundances and ortho-to-para ratios in interstellar clouds”, Astronomy and Astrophysics, 244: 181–189, Bibcode:1991A&A...244..181M, PMID 11538284
  105. ^ Guelin, M.; Cernicharo, J. (1991), “Astronomical detection of the HCCN radical - Toward a new family of carbon-chain molecules?”, Astronomy and Astrophysics, 244: L21–L24, Bibcode:1991A&A...244L..21G
  106. ^ Agúndez, M.; và đồng nghiệp (2015), “Discovery of interstellar ketenyl (HCCO), a surprisingly abundant radical”, Astronomy and Astrophysics, 577: L5, arXiv:1504.05721, Bibcode:2015A&A...577L...5A, doi:10.1051/0004-6361/201526317, PMC 4693959, PMID 26722130
  107. ^ Minh, Y. C.; Irvine, W. M.; Ziurys, L. M. (1988), “Observations of interstellar HOCO(+) - Abundance enhancements toward the Galactic center”, Astrophysical Journal, Part 1, 334 (1): 175–181, Bibcode:1988ApJ...334..175M, doi:10.1086/166827, PMID 11538465
  108. ^ Marcelino, Núria; và đồng nghiệp (2009), “Discovery of fulminic acid, HCNO, in dark clouds”, Astrophysical Journal, 690 (1): L27–L30, arXiv:0811.2679, Bibcode:2009ApJ...690L..27M, doi:10.1088/0004-637X/690/1/L27, S2CID 16009836
  109. ^ Brünken, S.; và đồng nghiệp (22 tháng 7 năm 2010), “Interstellar HOCN in the Galactic center region”, Astronomy & Astrophysics, 516: A109, arXiv:1005.2489, Bibcode:2010A&A...516A.109B, doi:10.1051/0004-6361/200912456, S2CID 55371600
  110. ^ Agúndez, M; Marcelino, N; Cernicharo, J (2018). “Discovery of Interstellar Isocyanogen (CNCN): Further Evidence that Dicyanopolyynes Are Abundant in Space”. The Astrophysical Journal. 861 (2): L22. arXiv:1806.10328. Bibcode:2018ApJ...861L..22A. doi:10.3847/2041-8213/aad089. PMC 6120679. PMID 30186588.
  111. ^ Bergman; Parise; Liseau; Larsson; Olofsson; Menten; Güsten (2011), “Detection of interstellar hydrogen peroxide”, Astronomy & Astrophysics, 531: L8, arXiv:1105.5799, Bibcode:2011A&A...531L...8B, doi:10.1051/0004-6361/201117170, S2CID 54611741.
  112. ^ Rivilla, V. M.; Jiménez-Serra, I.; García De La Concepción, J.; Martín-Pintado, J.; Colzi, L.; Rodríguez-Almeida, L. F.; Tercero, B.; Rico-Villas, F.; Zeng, S.; Martín, S.; Requena-Torres, M. A.; De Vicente, P. (2021). “Detection of the cyanomidyl radical (HNCN): A new interstellar species with the NCN backbone”. Monthly Notices of the Royal Astronomical Society: Letters. 506 (1): L79–L84. arXiv:2106.09652. Bibcode:2021MNRAS.506L..79R. doi:10.1093/mnrasl/slab074.
  113. ^ Frerking, M. A.; Linke, R. A.; Thaddeus, P. (1979), “Interstellar isothiocyanic acid”, Astrophysical Journal Letters, 234: L143–L145, Bibcode:1979ApJ...234L.143F, doi:10.1086/183126
  114. ^ a b Nguyen-Q-Rieu; Graham, D.; Bujarrabal, V. (1984), “Ammonia and cyanotriacetylene in the envelopes of CRL 2688 and IRC + 10216”, Astronomy and Astrophysics, 138 (1): L5–L8, Bibcode:1984A&A...138L...5N
  115. ^ Halfen, D. T.; và đồng nghiệp (tháng 9 năm 2009), “Detection of a New Interstellar Molecule: Thiocyanic Acid HSCN”, The Astrophysical Journal Letters, 702 (2): L124–L127, Bibcode:2009ApJ...702L.124H, doi:10.1088/0004-637X/702/2/L124
  116. ^ Cabezas, C.; và đồng nghiệp (2013), “Laboratory and Astronomical Discovery of Hydromagnesium Isocyanide”, Astrophysical Journal, 775 (2): 133, arXiv:1309.0371, Bibcode:2013ApJ...775..133C, doi:10.1088/0004-637X/775/2/133, S2CID 118694017
  117. ^ Coutens, A.; Ligterink, N. F. W.; Loison, J.-C.; Wakelam, V.; Calcutt, H.; Drozdovskaya, M. N.; Jørgensen, J. K.; Müller, H. S. P.; Van Dishoeck, E. F.; Wampfler, S. F. (2019). “The ALMA-PILS survey: First detection of nitrous acid (HONO) in the interstellar medium”. Astronomy & Astrophysics. 623: L13. arXiv:1903.03378. Bibcode:2019A&A...623L..13C. doi:10.1051/0004-6361/201935040. S2CID 119274002.
  118. ^ Butterworth, Anna L.; và đồng nghiệp (2004), “Combined element (H and C) stable isotope ratios of methane in carbonaceous chondrites”, Monthly Notices of the Royal Astronomical Society, 347 (3): 807–812, Bibcode:2004MNRAS.347..807B, doi:10.1111/j.1365-2966.2004.07251.x
  119. ^ H. S. P. Müller (2013). “On Ammonium, NH4+, in the ISM”. Truy cập ngày 25 tháng 5 năm 2022.
  120. ^ Cernicharo, J.; Tercero, B.; Fuente, A.; Domenech, J. L.; Cueto, M.; Carrasco, E.; Herrero, V. J.; Tanarro, I.; Marcelino, N.; Roueff, E.; Gerin, M.; Pearson, J. (18 tháng 6 năm 2013). “Detection of the Ammonium Ion in Space”. The Astrophysical Journal. 771 (1): L10. arXiv:1306.3364. Bibcode:2013ApJ...771L..10C. doi:10.1088/2041-8205/771/1/L10. S2CID 118461954.
  121. ^ Lacy, J. H.; và đồng nghiệp (1991), “Discovery of interstellar methane - Observations of gaseous and solid CH4 absorption toward young stars in molecular clouds”, Astrophysical Journal, 376: 556–560, Bibcode:1991ApJ...376..556L, doi:10.1086/170304
  122. ^ Cernicharo, J.; Marcelino, N.; Roueff, E.; Gerin, M.; Jiménez-Escobar, A.; Muñoz Caro, G. M. (2012), “Discovery of the Methoxy Radical, CH3O, toward B1: Dust Grain and Gas-phase Chemistry in Cold Dark Clouds”, The Astrophysical Journal Letters, 759 (2): L43–L46, Bibcode:2012ApJ...759L..43C, doi:10.1088/2041-8205/759/2/L43, S2CID 95954921
  123. ^ a b c d e f g h Finley, Dave (7 tháng 8 năm 2006), “Researchers Use NRAO Telescope to Study Formation Of Chemical Precursors to Life”, NRAO Press Release: 9, Bibcode:2006nrao.pres....9., truy cập ngày 10 tháng 8 năm 2006
  124. ^ a b c Fossé, David; và đồng nghiệp (2001), “Molecular Carbon Chains and Rings in TMC-1”, Astrophysical Journal, 552 (1): 168–174, arXiv:astro-ph/0012405, Bibcode:2001ApJ...552..168F, doi:10.1086/320471, S2CID 16107034
  125. ^ Irvine, W. M.; và đồng nghiệp (1988), “Identification of the interstellar cyanomethyl radical (CH2CN) in the molecular clouds TMC-1 and Sagittarius B2”, Astrophysical Journal Letters, 334 (2): L107–L111, Bibcode:1988ApJ...334L.107I, doi:10.1086/185323, PMID 11538463
  126. ^ Dickens, J. E.; và đồng nghiệp (1997), “Hydrogenation of Interstellar Molecules: A Survey for Methylenimine (CH2NH)”, Astrophysical Journal, 479 (1 Pt 1): 307–12, Bibcode:1997ApJ...479..307D, doi:10.1086/303884, PMID 11541227
  127. ^ McGuire, B.A.; và đồng nghiệp (2012), “Interstellar Carbodiimide (HNCNH): A New Astronomical Detection from the GBT PRIMOS Survey via Maser Emission Features”, The Astrophysical Journal Letters, 758 (2): L33–L38, arXiv:1209.1590, Bibcode:2012ApJ...758L..33M, doi:10.1088/2041-8205/758/2/L33, S2CID 26146516
  128. ^ Ohishi, Masatoshi; và đồng nghiệp (1996), “Detection of a New Interstellar Molecular Ion, H2COH+ (Protonated Formaldehyde)”, Astrophysical Journal, 471 (1): L61–4, Bibcode:1996ApJ...471L..61O, doi:10.1086/310325, PMID 11541244
  129. ^ Cernicharo, J.; và đồng nghiệp (2007), “Astronomical detection of C4H−, the second interstellar anion”, Astronomy and Astrophysics, 61 (2): L37–L40, Bibcode:2007A&A...467L..37C, doi:10.1051/0004-6361:20077415
  130. ^ a b c Liu, S.-Y.; Mehringer, D. M.; Snyder, L. E. (2001), “Observations of Formic Acid in Hot Molecular Cores”, Astrophysical Journal, 552 (2): 654–663, Bibcode:2001ApJ...552..654L, doi:10.1086/320563
  131. ^ a b Walmsley, C. M.; Winnewisser, G.; Toelle, F. (1990), “Cyanoacetylene and cyanodiacetylene in interstellar clouds”, Astronomy and Astrophysics, 81 (1–2): 245–250, Bibcode:1980A&A....81..245W
  132. ^ Kawaguchi, Kentarou; và đồng nghiệp (1992), “Detection of isocyanoacetylene HCCNC in TMC-1”, Astrophysical Journal, 386 (2): L51–L53, Bibcode:1992ApJ...386L..51K, doi:10.1086/186290
  133. ^ Zuckerman, B.; Ball, John A.; Gottlieb, Carl A. (1971). “Microwave Detection of Interstellar Formic Acid”. Astrophysical Journal. 163: L41. Bibcode:1971ApJ...163L..41Z. doi:10.1086/180663.
  134. ^ Turner, B. E.; và đồng nghiệp (1975), “Microwave detection of interstellar cyanamide”, Astrophysical Journal, 201: L149–L152, Bibcode:1975ApJ...201L.149T, doi:10.1086/181963
  135. ^ a b c Ligterink, Niels F. W.; và đồng nghiệp (tháng 9 năm 2020). “The Family of Amide Molecules toward NGC 6334I”. The Astrophysical Journal. 901 (1): 23. arXiv:2008.09157. Bibcode:2020ApJ...901...37L. doi:10.3847/1538-4357/abad38. S2CID 221246432. 37.
  136. ^ Rivilla, Víctor M.; Martín-Pintado, Jesús; Jiménez-Serra, Izaskun; Martín, Sergio; Rodríguez-Almeida, Lucas F.; Requena-Torres, Miguel A.; Rico-Villas, Fernando; Zeng, Shaoshan; Briones, Carlos (2020). “Prebiotic Precursors of the Primordial RNA World in Space: Detection of NH2OH”. The Astrophysical Journal. 899 (2): L28. arXiv:2008.00228. Bibcode:2020ApJ...899L..28R. doi:10.3847/2041-8213/abac55. S2CID 220935710.
  137. ^ Agúndez, M.; và đồng nghiệp (2015), “Probing non-polar interstellar molecules through their protonated form: Detection of protonated cyanogen (NCCNH+)”, Astronomy and Astrophysics, 579: L10, arXiv:1506.07043, Bibcode:2015A&A...579L..10A, doi:10.1051/0004-6361/201526650, PMC 4630856, PMID 26543239
  138. ^ Remijan, Anthony J.; và đồng nghiệp (2008), “Detection of interstellar cyanoformaldehyde (CNCHO)”, Astrophysical Journal, 675 (2): L85–L88, Bibcode:2008ApJ...675L..85R, doi:10.1086/533529, S2CID 19005362
  139. ^ Bernath, P. F; Hinkle, K. H; Keady, J. J (1989). “Detection of C5 in the Circumstellar Shell of IRC+10216”. Science. 244 (4904): 562–4. Bibcode:1989Sci...244..562B. doi:10.1126/science.244.4904.562. PMID 17769400. S2CID 20960839.
  140. ^ Goldhaber, D. M.; Betz, A. L. (1984), “Silane in IRC +10216”, Astrophysical Journal Letters, 279: –L55–L58, Bibcode:1984ApJ...279L..55G, doi:10.1086/184255
  141. ^ a b c Hollis, J. M.; và đồng nghiệp (2006), “Detection of Acetamide (CH3CONH2): The Largest Interstellar Molecule with a Peptide Bond”, Astrophysical Journal, 643 (1): L25–L28, Bibcode:2006ApJ...643L..25H, doi:10.1086/505110
  142. ^ Hollis, J. M.; và đồng nghiệp (2006), “Cyclopropenone (c-H2C3O): A New Interstellar Ring Molecule”, Astrophysical Journal, 642 (2): 933–939, Bibcode:2006ApJ...642..933H, doi:10.1086/501121
  143. ^ Zaleski, D. P.; và đồng nghiệp (2013), “Detection of E-Cyanomethanimine toward Sagittarius B2(N) in the Green Bank Telescope PRIMOS Survey”, Astrophysical Journal Letters, 765 (1): L109, arXiv:1302.0909, Bibcode:2013ApJ...765L..10Z, doi:10.1088/2041-8205/765/1/L10, S2CID 53552345
  144. ^ Betz, A. L. (1981), “Ethylene in IRC +10216”, Astrophysical Journal Letters, 244: –L105, Bibcode:1981ApJ...244L.103B, doi:10.1086/183490
  145. ^ a b c d e Remijan, Anthony J.; và đồng nghiệp (2005), “Interstellar Isomers: The Importance of Bonding Energy Differences”, Astrophysical Journal, 632 (1): 333–339, arXiv:astro-ph/0506502, Bibcode:2005ApJ...632..333R, doi:10.1086/432908, S2CID 15244867
  146. ^ “Complex Organic Molecules Discovered in Infant Star System”. NRAO. Astrobiology Web. 8 tháng 4 năm 2015. Truy cập ngày 9 tháng 4 năm 2015.
  147. ^ First Detection of Methyl Alcohol in a Planet-forming Disc. 15 June 2016.
  148. ^ Lambert, D. L.; Sheffer, Y.; Federman, S. R. (1979), “Interstellar methyl mercaptan”, Astrophysical Journal Letters, 234: L139–L142, Bibcode:1979ApJ...234L.139L, doi:10.1086/183125
  149. ^ a b c Cernicharo, José; và đồng nghiệp (2001), “Infrared Space Observatory's Discovery of C4H2, C6H2, and Benzene in CRL 618”, Astrophysical Journal Letters, 546 (2): L123–L126, Bibcode:2001ApJ...546L.123C, doi:10.1086/318871
  150. ^ Guelin, M.; Neininger, N.; Cernicharo, J. (1998), “Astronomical detection of the cyanobutadiynyl radical C_5N”, Astronomy and Astrophysics, 335: L1–L4, arXiv:astro-ph/9805105, Bibcode:1998A&A...335L...1G
  151. ^ Irvine, W. M.; và đồng nghiệp (1988), “A new interstellar polyatomic molecule - Detection of propynal in the cold cloud TMC-1”, Astrophysical Journal Letters, 335 (2): L89–L93, Bibcode:1988ApJ...335L..89I, doi:10.1086/185346, PMID 11538462
  152. ^ a b c d Agúndez, M.; và đồng nghiệp (2014), “New molecules in IRC +10216: confirmation of C5S and tentative identification of MgCCH, NCCP, and SiH3CN”, Astronomy and Astrophysics, 570: A45, arXiv:1408.6306, Bibcode:2014A&A...570A..45A, doi:10.1051/0004-6361/201424542, S2CID 118440180
  153. ^ a b “Scientists Toast the Discovery of Vinyl Alcohol in Interstellar Space”, NRAO Press Release: 16, 1 tháng 10 năm 2001, Bibcode:2001nrao.pres...16., truy cập ngày 20 tháng 12 năm 2006
  154. ^ a b Dickens, J. E.; và đồng nghiệp (1997), “Detection of Interstellar Ethylene Oxide (c-C2H4O)”, The Astrophysical Journal, 489 (2): 753–757, Bibcode:1997ApJ...489..753D, doi:10.1086/304821, PMID 11541726
  155. ^ Kaifu, N.; Takagi, K.; Kojima, T. (1975), “Excitation of interstellar methylamine”, Astrophysical Journal, 198: L85–L88, Bibcode:1975ApJ...198L..85K, doi:10.1086/181818
  156. ^ Bizzocchi, L.; Prudenzano, D.; Rivilla, V. M.; Pietropolli-Charmet, A.; Giuliano, B. M.; Caselli, P.; Martín-Pintado, J.; Jiménez-Serra, I.; Martín, S.; Requena-Torres, M. A.; Rico-Villas, F. (1 tháng 8 năm 2020). “Propargylimine in the laboratory and in space: millimetre-wave spectroscopy and its first detection in the ISM”. Astronomy & Astrophysics (bằng tiếng Anh). 640: A98. arXiv:2006.08401. Bibcode:2020A&A...640A..98B. doi:10.1051/0004-6361/202038083. ISSN 0004-6361. S2CID 219687234.
  157. ^ McCarthy, M. C.; và đồng nghiệp (2006), “Laboratory and Astronomical Identification of the Negative Molecular Ion C6H−”, Astrophysical Journal, 652 (2): L141–L144, Bibcode:2006ApJ...652L.141M, doi:10.1086/510238, S2CID 123232090
  158. ^ Xue, Ci; Willis, Eric R.; Loomis, Ryan A.; Kelvin Lee, Kin Long; Burkhardt, Andrew M.; Shingledecker, Christopher N.; Charnley, Steven B.; Cordiner, Martin A.; Kalenskii, Sergei; McCarthy, Michael C.; Herbst, Eric; Remijan, Anthony J.; McGuire, Brett A. (2020). “Detection of Interstellar HC4NC and an Investigation of Isocyanopolyyne Chemistry under TMC-1 Conditions”. The Astrophysical Journal. 900 (1): L9. arXiv:2008.12345. Bibcode:2020ApJ...900L...9X. doi:10.3847/2041-8213/aba631. S2CID 221370815.
  159. ^ McGuire, Brett A; Burkhardt, Andrew M; Shingledecker, Christopher N; Kalenskii, Sergei V; Herbst, Eric; Remijan, Anthony J; McCarthy, Michael C (2017). “Detection of Interstellar HC5O in TMC-1 with the Green Bank Telescope”. The Astrophysical Journal. 843 (2): L28. arXiv:1706.09766. Bibcode:2017ApJ...843L..28M. doi:10.3847/2041-8213/aa7ca3. S2CID 119189492.
  160. ^ Halfen, D. T.; và đồng nghiệp (2015), “Interstellar Detection of Methyl Isocyanate CH3NCO in Sgr B2(N): A Link from Molecular Clouds to Comets”, Astrophysical Journal, 812 (1): L5, arXiv:1509.09305, Bibcode:2015ApJ...812L...5H, doi:10.1088/2041-8205/812/1/L5, S2CID 119191839
  161. ^ Zeng, S.; Quénard, D.; Jiménez-Serra, I.; Martín-Pintado, J.; Rivilla, V. M.; Testi, L.; Martín-Doménech, R. (2019). “First detection of the pre-biotic molecule glycolonitrile (HOCH2CN) in the interstellar medium”. Monthly Notices of the Royal Astronomical Society: Letters. 484 (1): L43–L48. arXiv:1901.02576. Bibcode:2019MNRAS.484L..43Z. doi:10.1093/mnrasl/slz002. S2CID 119382820.
  162. ^ a b Mehringer, David M.; và đồng nghiệp (1997), “Detection and Confirmation of Interstellar Acetic Acid”, Astrophysical Journal Letters, 480 (1): L71, Bibcode:1997ApJ...480L..71M, doi:10.1086/310612
  163. ^ a b Lovas, F. J.; và đồng nghiệp (2006), “Hyperfine Structure Identification of Interstellar Cyanoallene toward TMC-1”, Astrophysical Journal Letters, 637 (1): L37–L40, Bibcode:2006ApJ...637L..37L, doi:10.1086/500431
  164. ^ McGuire, Brett A.; Burkhardt, Andrew M.; Loomis, Ryan A.; Shingledecker, Christopher N.; Kelvin Lee, Kin Long; Charnley, Steven B.; Cordiner, Martin A.; Herbst, Eric; Kalenskii, Sergei; Momjian, Emmanuel; Willis, Eric R.; Xue, Ci; Remijan, Anthony J.; McCarthy, Michael C. (2020). “Early Science from GOTHAM: Project Overview, Methods, and the Detection of Interstellar Propargyl Cyanide (HCCCH2CN) in TMC-1”. The Astrophysical Journal. 900 (1): L10. arXiv:2008.12349. Bibcode:2020ApJ...900L..10M. doi:10.3847/2041-8213/aba632. S2CID 221370721.
  165. ^ Hollis, J. M.; Lovas, F. J.; Jewell, P. R. (10 tháng 9 năm 2000). “Interstellar Glycolaldehyde: The First Sugar”. The Astrophysical Journal. 540 (2): L107–L110. Bibcode:2000ApJ...540L.107H. doi:10.1086/312881.
  166. ^ a b Sincell, Mark (27 tháng 6 năm 2000), “The Sweet Signal of Sugar in Space”, Science, American Association for the Advancement of Science, truy cập ngày 14 tháng 1 năm 2016
  167. ^ Rivilla, Víctor M.; Colzi, Laura; Jiménez-Serra, Izaskun; Martín-Pintado, Jesús; Megías, Andrés; Melosso, Mattia; Bizzocchi, Luca; López-Gallifa, Álvaro; Martínez-Henares, Antonio; Massalkhi, Sarah; Tercero, Belén; de Vicente, Pablo; Guillemin, Jean-Claude; García de la Concepción, Juan; Rico-Villas, Fernando; Zeng, Shaoshan; Martín, Sergio; Requena-Torres, Miguel A.; Tonolo, Francesca; Alessandrini, Silvia; Dore, Luca; Barone, Vincenzo; Puzzarini, Cristina (1 tháng 4 năm 2022). “Precursors of the RNA World in Space: Detection of (Z)-1,2-ethenediol in the Interstellar Medium, a Key Intermediate in Sugar Formation”. Astrophysical Journal Letters. 929 (1): L11. arXiv:2203.14728. Bibcode:2022ApJ...929L..11R. doi:10.3847/2041-8213/ac6186.
  168. ^ Loomis, R. A.; và đồng nghiệp (2013), “The Detection of Interstellar Ethanimine CH3CHNH) from Observations Taken during the GBT PRIMOS Survey”, Astrophysical Journal Letters, 765 (1): L9, arXiv:1302.1121, Bibcode:2013ApJ...765L...9L, doi:10.1088/2041-8205/765/1/L9, S2CID 118522676
  169. ^ a b Zeng, Shaoshan; Jiménez-Serra, Izaskun; Rivilla, Víctor M.; Martín-Pintado, Jesús; Rodríguez-Almeida, Lucas F.; Tercero, Belén; de Vicente, Pablo; Rico-Villas, Fernando; Colzi, Laura; Martín, Sergio; Requena-Torres, Miguel A. (1 tháng 10 năm 2021). “Probing the Chemical Complexity of Amines in the ISM: Detection of Vinylamine (C2H3NH2) and Tentative Detection of Ethylamine (C2H5NH2)”. The Astrophysical Journal Letters. 920 (2): L27. arXiv:2110.01791. Bibcode:2021ApJ...920L..27Z. doi:10.3847/2041-8213/ac2c7e. S2CID 238354093.
  170. ^ Guelin, M.; và đồng nghiệp (1997), “Detection of a new linear carbon chain radical: C7H”, Astronomy and Astrophysics, 317: L37–L40, Bibcode:1997A&A...317L...1G
  171. ^ Belloche, A.; và đồng nghiệp (2008), “Detection of amino acetonitrile in Sgr B2(N)”, Astronomy & Astrophysics, 482 (1): 179–196, arXiv:0801.3219, Bibcode:2008A&A...482..179B, doi:10.1051/0004-6361:20079203, S2CID 21809828
  172. ^ Remijan, Anthony J.; và đồng nghiệp (2014), “Observational Results of a Multi-telescope Campaign in Search of Interstellar Urea [(NH2)2CO]”, Astrophysical Journal, 783 (2): 77, arXiv:1401.4483, Bibcode:2014ApJ...783...77R, doi:10.1088/0004-637X/783/2/77, S2CID 13902461
  173. ^ a b Remijan, Anthony J.; và đồng nghiệp (2006), “Methyltriacetylene (CH3C6H) toward TMC-1: The Largest Detected Symmetric Top”, Astrophysical Journal, 643 (1): L37–L40, Bibcode:2006ApJ...643L..37R, doi:10.1086/504918
  174. ^ Snyder, L. E.; và đồng nghiệp (1974), “Radio Detection of Interstellar Dimethyl Ether”, Astrophysical Journal, 191: L79–L82, Bibcode:1974ApJ...191L..79S, doi:10.1086/181554
  175. ^ Zuckerman, B.; và đồng nghiệp (1975), “Detection of interstellar trans-ethyl alcohol”, Astrophysical Journal, 196 (2): L99–L102, Bibcode:1975ApJ...196L..99Z, doi:10.1086/181753
  176. ^ Cernicharo, J.; Guelin, M. (1996), “Discovery of the C8H radical”, Astronomy and Astrophysics, 309: L26–L30, Bibcode:1996A&A...309L..27C
  177. ^ Brünken, S.; và đồng nghiệp (2007), “Detection of the Carbon Chain Negative Ion C8H− in TMC-1”, Astrophysical Journal, 664 (1): L43–L46, Bibcode:2007ApJ...664L..43B, doi:10.1086/520703
  178. ^ Remijan, Anthony J.; và đồng nghiệp (2007), “Detection of C8H− and Comparison with C8H toward IRC +10 216” (PDF), Astrophysical Journal, 664 (1): L47–L50, Bibcode:2007ApJ...664L..47R, doi:10.1086/520704, S2CID 117935231
  179. ^ a b c Bell, M. B.; và đồng nghiệp (1997), “Detection of HC11N in the Cold Dust Cloud TMC-1”, Astrophysical Journal Letters, 483 (1): L61–L64, arXiv:astro-ph/9704233, Bibcode:1997ApJ...483L..61B, doi:10.1086/310732, S2CID 119459042
  180. ^ Kroto, H. W.; và đồng nghiệp (1978), “The detection of cyanohexatriyne, H (C≡ C)3CN, in Heiles's cloud 2”, The Astrophysical Journal, 219: L133–L137, Bibcode:1978ApJ...219L.133K, doi:10.1086/182623
  181. ^ Marcelino, N.; và đồng nghiệp (2007), “Discovery of Interstellar Propylene (CH2CHCH3): Missing Links in Interstellar Gas-Phase Chemistry”, Astrophysical Journal, 665 (2): L127–L130, arXiv:0707.1308, Bibcode:2007ApJ...665L.127M, doi:10.1086/521398, S2CID 15832967
  182. ^ Kolesniková, L.; và đồng nghiệp (2014), “Spectroscopic Characterization and Detection of Ethyl Mercaptan in Orion”, Astrophysical Journal Letters, 784 (1): L7, arXiv:1401.7810, Bibcode:2014ApJ...784L...7K, doi:10.1088/2041-8205/784/1/L7, S2CID 119115343
  183. ^ Snyder, Lewis E.; và đồng nghiệp (2002), “Confirmation of Interstellar Acetone”, The Astrophysical Journal, 578 (1): 245–255, Bibcode:2002ApJ...578..245S, doi:10.1086/342273
  184. ^ Hollis, J. M.; và đồng nghiệp (2002), “Interstellar Antifreeze: Ethylene Glycol”, Astrophysical Journal, 571 (1): L59–L62, Bibcode:2002ApJ...571L..59H, doi:10.1086/341148
  185. ^ Hollis, J. M. (2005), “Complex Molecules and the GBT: Is Isomerism the Key?” (PDF), Complex Molecules and the GBT: Is Isomerism the Key?, Proceedings of the IAU Symposium 231, Astrochemistry throughout the Universe, Asilomar, CA, tr. 119–127
  186. ^ McGuire, Brett A; Shingledecker, Christopher N; Willis, Eric R; Burkhardt, Andrew M; El-Abd, Samer; Motiyenko, Roman A; Brogan, Crystal L; Hunter, Todd R; Margulès, Laurent; Guillemin, Jean-Claude; Garrod, Robin T; Herbst, Eric; Remijan, Anthony J (2017). “ALMA Detection of Interstellar Methoxymethanol (CH3OCH2OH)”. The Astrophysical Journal. 851 (2): L46. arXiv:1712.03256. Bibcode:2017ApJ...851L..46M. doi:10.3847/2041-8213/aaa0c3. S2CID 119211919.
  187. ^ McGuire, B. A.; Carroll, P. B.; Loomis, R. A.; Finneran, I. A.; Jewell, P. R.; Remijan, A. J.; Blake, G. A. (2016). “Discovery of the interstellar chiral molecule propylene oxide (CH3CHCH2O)”. Science. 352 (6292): 1449–52. arXiv:1606.07483. Bibcode:2016Sci...352.1449M. doi:10.1126/science.aae0328. PMID 27303055. S2CID 23838503.
  188. ^ Rivilla, Víctor M.; Jiménez-Serra, Izaskun; Martín-Pintado, Jesús; Briones, Carlos; Rodríguez-Almeida, Lucas F.; Rico-Villas, Fernando; Tercero, Belén; Zeng, Shaoshan; Colzi, Laura; Vicente, Pablo de; Martín, Sergio (1 tháng 6 năm 2021). “Discovery in space of ethanolamine, the simplest phospholipid head group”. Proceedings of the National Academy of Sciences (bằng tiếng Anh). 118 (22). arXiv:2105.11141. Bibcode:2021PNAS..11801314R. doi:10.1073/pnas.2101314118. ISSN 0027-8424. PMC 8179234. PMID 34031247.
  189. ^ a b Belloche, A.; và đồng nghiệp (tháng 5 năm 2009), “Increased complexity in interstellar chemistry: Detection and chemical modeling of ethyl formate and n-propyl cyanide in Sgr B2(N)”, Astronomy and Astrophysics, 499 (1): 215–232, arXiv:0902.4694, Bibcode:2009A&A...499..215B, doi:10.1051/0004-6361/200811550, S2CID 98625608
  190. ^ Tercero, B.; và đồng nghiệp (2013), “Discovery of Methyl Acetate and Gauche Ethyl Formate in Orion”, Astrophysical Journal Letters, 770 (1): L13, arXiv:1305.1135, Bibcode:2013ApJ...770L..13T, doi:10.1088/2041-8205/770/1/L13, S2CID 119251272
  191. ^ Eyre, Michael (26 tháng 9 năm 2014). “Complex organic molecule found in interstellar space”. BBC News. Truy cập ngày 26 tháng 9 năm 2014.
  192. ^ Belloche, Arnaud; Garrod, Robin T.; Müller, Holger S. P.; Menten, Karl M. (26 tháng 9 năm 2014). “Detection of a branched alkyl molecule in the interstellar medium: iso-propyl cyanide”. Science. 345 (6204): 1584–1587. arXiv:1410.2607. Bibcode:2014Sci...345.1584B. doi:10.1126/science.1256678. PMID 25258074. S2CID 14573206.
  193. ^ McGuire, Brett A.; Burkhardt, Andrew M.; Kalenskii, Sergei; Shingledecker, Christopher N.; Remijan, Anthony J.; Herbst, Eric; McCarthy, Michael C. (12 tháng 1 năm 2018). “Detection of the aromatic molecule benzonitrile (c-C6H5CN) in the interstellar medium”. Science. 359 (6372): 202–205. arXiv:1801.04228. Bibcode:2018Sci...359..202M. doi:10.1126/science.aao4890. PMID 29326270. S2CID 206663501.
  194. ^ Iglesias-Groth, S. (tháng 8 năm 2023). “A search for tryptophan in the gas of the IC 348 star cluster of the Perseus molecular cloud”. Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 523 (2): 2876–2886. Bibcode:2023MNRAS.523.2876I. doi:10.1093/mnras/stad1535.
  195. ^ a b Cami, Jan; và đồng nghiệp (22 tháng 7 năm 2010), “Detection of C60 and C70 in a Young Planetary Nebula”, Science, 329 (5996): 1180–2, Bibcode:2010Sci...329.1180C, doi:10.1126/science.1192035, PMID 20651118, S2CID 33588270
  196. ^ Foing, B. H.; Ehrenfreund, P. (1994), “Detection of two interstellar absorption bands coincident with spectral features of C60+”, Nature, 369 (6478): 296–298, Bibcode:1994Natur.369..296F, doi:10.1038/369296a0, S2CID 4354516.
  197. ^ Campbell, Ewen K.; Holz, Mathias; Gerlich, Dieter; Maier, John P. (2015), “Laboratory confirmation of C60+ as the carrier of two diffuse interstellar bands”, Nature, 523 (7560): 322–323, Bibcode:2015Natur.523..322C, doi:10.1038/nature14566, PMID 26178962, S2CID 205244293
  198. ^ Berné, Olivier; Mulas, Giacomo; Joblin, Christine (2013), “Interstellar C60+”, Astronomy & Astrophysics, 550: L4, arXiv:1211.7252, Bibcode:2013A&A...550L...4B, doi:10.1051/0004-6361/201220730, S2CID 118684608
  199. ^ a b Lacour, S.; và đồng nghiệp (2005), “Deuterated molecular hydrogen in the Galactic ISM. New observations along seven translucent sightlines”, Astronomy and Astrophysics, 430 (3): 967–977, arXiv:astro-ph/0410033, Bibcode:2005A&A...430..967L, doi:10.1051/0004-6361:20041589, S2CID 15081425
  200. ^ a b c d Ceccarelli, Cecilia (2002), “Millimeter and infrared observations of deuterated molecules”, Planetary and Space Science, 50 (12–13): 1267–1273, Bibcode:2002P&SS...50.1267C, doi:10.1016/S0032-0633(02)00093-4
  201. ^ Green, Sheldon (1989), “Collisional excitation of interstellar molecules - Deuterated water, HDO”, Astrophysical Journal Supplement Series, 70: 813–831, Bibcode:1989ApJS...70..813G, doi:10.1086/191358
  202. ^ Butner, H. M.; và đồng nghiệp (2007), “Discovery of interstellar heavy water”, Astrophysical Journal, 659 (2): L137–L140, Bibcode:2007ApJ...659L.137B, doi:10.1086/517883, hdl:10261/2640, S2CID 43076462
  203. ^ a b c d Turner, B. E.; Zuckerman, B. (1978), “Observations of strongly deuterated molecules - Implications for interstellar chemistry”, Astrophysical Journal Letters, 225: L75–L79, Bibcode:1978ApJ...225L..75T, doi:10.1086/182797
  204. ^ Melosso, M.; Bizzocchi, L.; Sipilä, O.; Giuliano, B. M.; Dore, L.; Tamassia, F.; Martin-Drumel, M.-A.; Pirali, O.; Redaelli, E.; Caselli, P. (2020). “First detection of NHD and ND2 in the interstellar medium”. Astronomy & Astrophysics. 641: A153. arXiv:2007.07504. Bibcode:2020A&A...641A.153M. doi:10.1051/0004-6361/202038490. S2CID 220525367.
  205. ^ Lis, D. C.; và đồng nghiệp (2002), “Detection of Triply Deuterated Ammonia in the Barnard 1 Cloud”, Astrophysical Journal, 571 (1): L55–L58, Bibcode:2002ApJ...571L..55L, doi:10.1086/341132.
  206. ^ Hatchell, J. (2003), “High NH2D/NH3 ratios in protostellar cores”, Astronomy and Astrophysics, 403 (2): L25–L28, arXiv:astro-ph/0302564, Bibcode:2003A&A...403L..25H, doi:10.1051/0004-6361:20030297, S2CID 118846422.
  207. ^ Turner, B. E. (1990), “Detection of doubly deuterated interstellar formaldehyde (D2CO) - an indicator of active grain surface chemistry”, Astrophysical Journal Letters, 362: L29–L33, Bibcode:1990ApJ...362L..29T, doi:10.1086/185840.
  208. ^ a b Coutens, A.; và đồng nghiệp (9 tháng 5 năm 2016). “The ALMA-PILS survey: First detections of deuterated formamide and deuterated isocyanic acid in the interstellar medium”. Astronomy & Astrophysics. 590: L6. arXiv:1605.02562. Bibcode:2016A&A...590L...6C. doi:10.1051/0004-6361/201628612. S2CID 32878172.
  209. ^ Cernicharo, J.; và đồng nghiệp (2013), “Detection of the Ammonium ion in space”, Astrophysical Journal Letters, 771 (1): L10, arXiv:1306.3364, Bibcode:2013ApJ...771L..10C, doi:10.1088/2041-8205/771/1/L10, S2CID 118461954
  210. ^ Doménech, J. L.; và đồng nghiệp (2013), “Improved Determination of the 10-00 Rotational Frequency of NH3D+ from the High-Resolution Spectrum of the ν4 Infrared Band”, Astrophysical Journal Letters, 771 (1): L11, arXiv:1306.3792, Bibcode:2013ApJ...771L..11D, doi:10.1088/2041-8205/771/1/L10, S2CID 118461954
  211. ^ Gerin, M.; và đồng nghiệp (1992), “Interstellar detection of deuterated methyl acetylene”, Astronomy and Astrophysics, 253 (2): L29–L32, Bibcode:1992A&A...253L..29G.
  212. ^ Markwick, A. J.; Charnley, S. B.; Butner, H. M.; Millar, T. J. (2005), “Interstellar CH3CCD”, The Astrophysical Journal, 627 (2): L117–L120, Bibcode:2005ApJ...627L.117M, doi:10.1086/432415, S2CID 119812200.
  213. ^ Agúndez, M.; và đồng nghiệp (4 tháng 6 năm 2008), “Tentative detection of phosphine in IRC +10216”, Astronomy & Astrophysics, 485 (3): L33, arXiv:0805.4297, Bibcode:2008A&A...485L..33A, doi:10.1051/0004-6361:200810193, S2CID 16668630
  214. ^ Gupta, H.; và đồng nghiệp (2013), “Laboratory Measurements and Tentative Astronomical Identification of H2NCO+” (PDF), Astrophysical Journal Letters, 778 (1): L1, Bibcode:2013ApJ...778L...1G, doi:10.1088/2041-8205/778/1/L1
  215. ^ Snyder, L. E.; và đồng nghiệp (2005), “A Rigorous Attempt to Verify Interstellar Glycine”, Astrophysical Journal, 619 (2): 914–930, arXiv:astro-ph/0410335, Bibcode:2005ApJ...619..914S, doi:10.1086/426677, S2CID 16286204.
  216. ^ Kuan, Y. J.; và đồng nghiệp (2003), “Interstellar Glycine”, Astrophysical Journal, 593 (2): 848–867, Bibcode:2003ApJ...593..848K, doi:10.1086/375637.
  217. ^ Widicus Weaver, S. L.; Blake, G. A. (2005), “1,3-Dihydroxyacetone in Sagittarius B2(N-LMH): The First Interstellar Ketose”, Astrophysical Journal Letters, 624 (1): L33–L36, Bibcode:2005ApJ...624L..33W, doi:10.1086/430407
  218. ^ Apponi, A. J.; Halfen, D. T.; Ziurys, L. M.; Hollis, J. M.; Remijan, Anthony J.; Lovas, F. J. (2006). “Investigating the Limits of Chemical Complexity in Sagittarius B2(N): A Rigorous Attempt to Confirm 1,3-Dihydroxyacetone”. The Astrophysical Journal. 643 (1): L29–L32. Bibcode:2006ApJ...643L..29A. doi:10.1086/504979.
  219. ^ Fuchs, G. W.; và đồng nghiệp (2005), “Trans-Ethyl Methyl Ether in Space: A new Look at a Complex Molecule in Selected Hot Core Regions”, Astronomy & Astrophysics, 444 (2): 521–530, arXiv:astro-ph/0508395, Bibcode:2005A&A...444..521F, doi:10.1051/0004-6361:20053599, S2CID 14314388
  220. ^ Iglesias-Groth, S.; và đồng nghiệp (20 tháng 9 năm 2008), “Evidence for the Naphthalene Cation in a Region of the Interstellar Medium with Anomalous Microwave Emission”, The Astrophysical Journal Letters, 685 (1): L55–L58, arXiv:0809.0778, Bibcode:2008ApJ...685L..55I, doi:10.1086/592349, S2CID 17190892 - This spectral assignment has not been independently confirmed, and is described by the authors as "tentative" (page L58).
  221. ^ García-Hernández, D. A.; và đồng nghiệp (2011), “The Formation of Fullerenes: Clues from New C60, C70, and (Possible) Planar C24 Detections in Magellanic Cloud Planetary Nebulae”, Astrophysical Journal Letters, 737 (2): L30, arXiv:1107.2595, Bibcode:2011ApJ...737L..30G, doi:10.1088/2041-8205/737/2/L30, S2CID 118504416.
  222. ^ a b Battersby, S. (2004). “Space molecules point to organic origins”. New Scientist. Truy cập ngày 11 tháng 12 năm 2009.
  223. ^ Iglesias-Groth, S.; và đồng nghiệp (tháng 5 năm 2010), “A search for interstellar anthracene toward the Perseus anomalous microwave emission region”, Monthly Notices of the Royal Astronomical Society, 407 (4): 2157–2165, arXiv:1005.4388, Bibcode:2010MNRAS.407.2157I, doi:10.1111/j.1365-2966.2010.17075.x, S2CID 56343980

Liên kết ngoài[sửa | sửa mã nguồn]

Danh sách chọn lọc“Danh sách phân tử trong môi trường liên sao” là một danh sách chọn lọc của Wikipedia tiếng Việt.
Mời bạn xem phiên bản đã được bình chọn vào ngày 10 tháng 9 năm 2023 và so sánh sự khác biệt với phiên bản hiện tại.
Wiki - Keonhacai copa chuyên cung cấp kiến thức thể thao, keonhacai tỷ lệ kèo, bóng đá, khoa học, kiến thức hằng ngày được chúng tôi cập nhật mỗi ngày mà bạn có thể tìm kiếm tại đây có nguồn bài viết: https://vi.wikipedia.org/wiki/Danh_s%C3%A1ch_ph%C3%A2n_t%E1%BB%AD_trong_m%C3%B4i_tr%C6%B0%E1%BB%9Dng_li%C3%AAn_sao