Các dân tộc Turk

Các dân tộc Turk
	Türk, 突厥
	<img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d1/Map_of_Turkic_languages.svg/220px-Map_of_Turkic_languages.svg.png" decoding="async" width="220" height="117" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d1/Map_of_Turkic_languages.svg/330px-Map_of_Turkic_languages.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d1/Map_of_Turkic_languages.svg/440px-Map_of_Turkic_languages.svg.png 2x" data-file-width="1109" data-file-height="591" /> Quốc gia và vùng mà một ngôn ngữ Turk nào đó là ngôn ngữ chính thức hoặc là ngôn ngữ phần đông dân số.
Tổng dân số
	Approx. 140–160 triệu tới 170 triệu
Khu vực có số dân đáng kể
<img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Flag_of_Turkey.svg/23px-Flag_of_Turkey.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Flag_of_Turkey.svg/35px-Flag_of_Turkey.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Flag_of_Turkey.svg/45px-Flag_of_Turkey.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="800" /> Thổ Nhĩ Kỳ	57,500,000–61,500,000
<img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/84/Flag_of_Uzbekistan.svg/23px-Flag_of_Uzbekistan.svg.png" decoding="async" width="23" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/84/Flag_of_Uzbekistan.svg/35px-Flag_of_Uzbekistan.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/84/Flag_of_Uzbekistan.svg/46px-Flag_of_Uzbekistan.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="500" /> Uzbekistan	25,200,000
<img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ca/Flag_of_Iran.svg/23px-Flag_of_Iran.svg.png" decoding="async" width="23" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ca/Flag_of_Iran.svg/35px-Flag_of_Iran.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ca/Flag_of_Iran.svg/46px-Flag_of_Iran.svg.png 2x" data-file-width="630" data-file-height="360" /> Iran	15,000,000-20,000,000 18% of population
<img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Russia.svg/23px-Flag_of_Russia.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Russia.svg/35px-Flag_of_Russia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Russia.svg/45px-Flag_of_Russia.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /> Nga	12,751,502[cần dẫn nguồn]
<img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d3/Flag_of_Kazakhstan.svg/23px-Flag_of_Kazakhstan.svg.png" decoding="async" width="23" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d3/Flag_of_Kazakhstan.svg/35px-Flag_of_Kazakhstan.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d3/Flag_of_Kazakhstan.svg/46px-Flag_of_Kazakhstan.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="500" /> Kazakhstan	12,300,000
<img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Flag_of_the_People%27s_Republic_of_China.svg/23px-Flag_of_the_People%27s_Republic_of_China.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Flag_of_the_People%27s_Republic_of_China.svg/35px-Flag_of_the_People%27s_Republic_of_China.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Flag_of_the_People%27s_Republic_of_China.svg/45px-Flag_of_the_People%27s_Republic_of_China.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /> Trung Quốc	11,647,000
<img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Flag_of_Azerbaijan.svg/23px-Flag_of_Azerbaijan.svg.png" decoding="async" width="23" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Flag_of_Azerbaijan.svg/35px-Flag_of_Azerbaijan.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Flag_of_Azerbaijan.svg/46px-Flag_of_Azerbaijan.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /> Azerbaijan	10,000,000
<img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b7/Flag_of_Europe.svg/23px-Flag_of_Europe.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b7/Flag_of_Europe.svg/35px-Flag_of_Europe.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b7/Flag_of_Europe.svg/45px-Flag_of_Europe.svg.png 2x" data-file-width="810" data-file-height="540" /> Liên minh Châu Âu	5,876,318[cần dẫn nguồn]
<img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Flag_of_Turkmenistan.svg/23px-Flag_of_Turkmenistan.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Flag_of_Turkmenistan.svg/35px-Flag_of_Turkmenistan.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Flag_of_Turkmenistan.svg/45px-Flag_of_Turkmenistan.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /> Turkmenistan	4,500,000
<img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c7/Flag_of_Kyrgyzstan.svg/23px-Flag_of_Kyrgyzstan.svg.png" decoding="async" width="23" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c7/Flag_of_Kyrgyzstan.svg/35px-Flag_of_Kyrgyzstan.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c7/Flag_of_Kyrgyzstan.svg/46px-Flag_of_Kyrgyzstan.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="600" /> Kyrgyzstan	4,500,000
<img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/Flag_of_the_Taliban.svg/23px-Flag_of_the_Taliban.svg.png" decoding="async" width="23" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/Flag_of_the_Taliban.svg/35px-Flag_of_the_Taliban.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/Flag_of_the_Taliban.svg/46px-Flag_of_the_Taliban.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="500" /> Afghanistan	3,500,000
<img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f6/Flag_of_Iraq.svg/23px-Flag_of_Iraq.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f6/Flag_of_Iraq.svg/35px-Flag_of_Iraq.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f6/Flag_of_Iraq.svg/45px-Flag_of_Iraq.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /> Iraq	3,000,000
<img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d0/Flag_of_Tajikistan.svg/23px-Flag_of_Tajikistan.svg.png" decoding="async" width="23" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d0/Flag_of_Tajikistan.svg/35px-Flag_of_Tajikistan.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d0/Flag_of_Tajikistan.svg/46px-Flag_of_Tajikistan.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /> Tajikistan	1,200,000
<img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Flag_of_the_United_States.svg/23px-Flag_of_the_United_States.svg.png" decoding="async" width="23" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Flag_of_the_United_States.svg/35px-Flag_of_the_United_States.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Flag_of_the_United_States.svg/46px-Flag_of_the_United_States.svg.png 2x" data-file-width="1235" data-file-height="650" /> Hoa Kỳ	1,000,000+
<img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/53/Flag_of_Syria.svg/23px-Flag_of_Syria.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/53/Flag_of_Syria.svg/35px-Flag_of_Syria.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/53/Flag_of_Syria.svg/45px-Flag_of_Syria.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /> Syria	800,000–1,000,000+
<img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/Flag_of_Bulgaria.svg/23px-Flag_of_Bulgaria.svg.png" decoding="async" width="23" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/Flag_of_Bulgaria.svg/35px-Flag_of_Bulgaria.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/Flag_of_Bulgaria.svg/46px-Flag_of_Bulgaria.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="600" /> Bulgaria	588,318
<img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Flag_of_Ukraine.svg/23px-Flag_of_Ukraine.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Flag_of_Ukraine.svg/35px-Flag_of_Ukraine.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Flag_of_Ukraine.svg/45px-Flag_of_Ukraine.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="800" /> Ukraina	398,600
<img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1e/Flag_of_the_Turkish_Republic_of_Northern_Cyprus.svg/23px-Flag_of_the_Turkish_Republic_of_Northern_Cyprus.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1e/Flag_of_the_Turkish_Republic_of_Northern_Cyprus.svg/35px-Flag_of_the_Turkish_Republic_of_Northern_Cyprus.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1e/Flag_of_the_Turkish_Republic_of_Northern_Cyprus.svg/45px-Flag_of_the_Turkish_Republic_of_Northern_Cyprus.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /> Bắc Síp	313,626
<img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/88/Flag_of_Australia_%28converted%29.svg/23px-Flag_of_Australia_%28converted%29.svg.png" decoding="async" width="23" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/88/Flag_of_Australia_%28converted%29.svg/35px-Flag_of_Australia_%28converted%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/88/Flag_of_Australia_%28converted%29.svg/46px-Flag_of_Australia_%28converted%29.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="256" /> Úc	293,500[cần dẫn nguồn]
<img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Flag_of_Mongolia.svg/23px-Flag_of_Mongolia.svg.png" decoding="async" width="23" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Flag_of_Mongolia.svg/35px-Flag_of_Mongolia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Flag_of_Mongolia.svg/46px-Flag_of_Mongolia.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /> Mông Cổ	202,086
<img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/59/Flag_of_Lebanon.svg/23px-Flag_of_Lebanon.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/59/Flag_of_Lebanon.svg/35px-Flag_of_Lebanon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/59/Flag_of_Lebanon.svg/45px-Flag_of_Lebanon.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /> Liban	200,000
<img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/Flag_of_Moldova.svg/23px-Flag_of_Moldova.svg.png" decoding="async" width="23" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/Flag_of_Moldova.svg/35px-Flag_of_Moldova.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/Flag_of_Moldova.svg/46px-Flag_of_Moldova.svg.png 2x" data-file-width="1800" data-file-height="900" /> Moldova	126,010
<img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/79/Flag_of_North_Macedonia.svg/23px-Flag_of_North_Macedonia.svg.png" decoding="async" width="23" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/79/Flag_of_North_Macedonia.svg/35px-Flag_of_North_Macedonia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/79/Flag_of_North_Macedonia.svg/46px-Flag_of_North_Macedonia.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /> Bắc Macedonia	81,900
Ngôn ngữ
	Các ngôn ngữ trong ngữ hệ Turk
Tôn giáo
	Rất nhiều tôn giáo khác nhau

Các dân tộc Turk, được các sử liệu Hán văn cổ gọi chung là Đột Quyết (突厥), là các dân tộc nói các ngôn ngữ Turk^[31], thuộc hệ dân Á Âu, định cư ở miền Bắc, Trung và Tây lục địa Á-Âu. Các dân tộc này có chung nhiều đặc trưng văn hóa và bối cảnh lịch sử ở các mức độ khác nhau. Các dân tộc Turk bao gồm người Kazakh, Uzbek, Kyrgyz, Uyghur, Azerbaijan, Turkmen, Tatar, Qashkai, Bashkir, Chuvash, Afshar và Thổ Nhĩ Kỳ, cũng như các dân tộc từng tồn tại trong lịch sử như Bulgar, Kuman, Avar, Seljuk, Khazar, Ottoman, Mamluk và có thể cả Hung Nô^[32]^[33]^[34].

Xuất xứ của các dân tộc Turk là Trung Á. Nhưng khi ngôn ngữ Turk lan rộng tới các khu vực khác, thông qua di cư và xâm chiếm, thì hiện nay họ sinh sống ở khắp thế giới. Có khoảng 180 triệu người trên thế giới sử dụng các ngôn ngữ Turk như tiếng mẹ đẻ và 20 triệu người khác sử dụng các ngôn ngữ Turk như ngôn ngữ thứ hai. Những quốc gia độc lập của các dân tộc Turk là: Azerbaijan, Kazakhstan, Kyrgyzstan, Turkmenistan, Thổ Nhĩ Kỳ, và Uzbekistan. Các vùng lãnh thổ trong quốc gia nơi các dân tộc Turk có quyền tự trị gồm: Bashkortostan, Tatarstan, Chuvashia, Khakassia, Tuva, Yakutia, Cộng hòa Altai, Altai Krai, Kabardino-Balkaria, và Karachay-Cherkessiađều thuộc Liên bang Nga, Khu tự trị dân tộc Uyghur Tân Cương của Trung Quốc, khu tự trị Gagauzia của Moldova. Ngoài ra, ở nước Cộng hòa Tự trị Krym của Ukraina là quê hương của người Tatar Krym. Ở một số địa phương của Iran, Iraq, Gruzia, Bulgaria, Cộng hòa Macedonia, Hy Lạp, Tajikistan, Afghanistan, và miền tây Mông Cổ cũng có nhiều người thuộc các dân tộc Turk định cư.

Một bộ phận lớn người các dân tộc Turk theo Hồi giáo. Ngoài ra còn có người theo Kitô giáo^[35], Phật giáo^[36], Do thái giáo^[37], Shaman giáo, Tengri giáo, thuyết vô thần, thuyết bất khả tri.

Danh sách các nhóm sắc tộc[sửa | sửa mã nguồn]

Danh sách các dân tộc Turk ngày nay
Tên dân tộc	Dân số	Các nhà nước dân tộc được hình thành	Tôn giáo
Turk	60.000.000–65.000.000	Thổ Nhĩ Kỳ, Bắc Síp	Hồi giáo Sunni, Alevi
Azerbaijan	31.300.000	Azerbaijan, Dagestan (Liên bang Nga)	Hồi giáo Shia, Hồi giáo Sunni
Uzbek	30.700.000	Uzbekistan	Hồi giáo Sunni
Kazakh	15.193.000	Kazakhstan, Bayan-Ölgii, Châu tự trị dân tộc Kazakh Ili, Huyện tự trị dân tộc Kazak-Barköl, Huyện tự trị dân tộc Kazakh-Mori, Cộng hòa Altai	Hồi giáo Sunni
Duy Ngô Nhĩ	11.900.000	Khu tự trị Duy Ngô Nhĩ Tân Cương	Hồi giáo Sunni
Turkmen	8.000.000	Turkmenistan	Hồi giáo Sunni
Tatar Volga	6.200.000	Tatarstan (Liên bang Nga)	Hồi giáo Sunni, Chính thống giáo Đông phương
Kyrgyz	6.000.000	Kyrgyzstan, Châu tự trị dân tộc Kyrgyz Kizilsu	Hồi giáo Sunni
Bashkir	1.700.000	Bashkortostan (Liên bang Nga)	Hồi giáo Sunni
Chuvash	1.500.000	Chuvashia (Liên bang Nga)	Chính thống giáo Đông phương, Vattisen Yaly
Turk Khorasani	1.000.000	Không có	Hồi giáo Shia
Qashqai	949.000	Không có	Hồi giáo Shia
Người Karakalpak	796.000	Bản mẫu:Country data Karakalpakstan (Uzbekistan)	Hồi giáo Sunni
Kumyk	520.000	Dagestan (Liên bang Nga)	Hồi giáo Sunni
Người Tatar Krym	<500.000	Krym (tranh chấp giữa Ukraina và Nga)	Hồi giáo Sunni
Yakut (Sakha)	482.000	Cộng hòa Sakha hoặc Yakutia (Liên bang Nga)	Chính thống giáo Đông phương, Tengri giáo
Karachay	346.000	Karachay-Cherkessia (Liên bang Nga)	Hồi giáo Sunni
Tuva	273.000	Tuva (Liên bang Nga)	Phật giáo Tây Tạng, Tengri giáo
Gagauz	126.000	Gagauzia (Moldova)	Chính thống giáo Đông phương
Balkar	112.000	Kabardino-Balkaria (Liên bang Nga)	Hồi giáo Sunni
Nogai	110.000	Dagestan và Karachay-Cherkessia (Liên bang Nga)	Hồi giáo Sunni
Salar	104.000	Hạt tự trị dân tộc Salar-Tuần Hóa, Huyện tự trị dân tộc Bảo An, Đông Hương và Salar Tích Thạch Sơn	Hồi giáo Sunni, Phật giáo Tây Tạng
Khakas	75.000	Khakassia (Liên bang Nga)	Chính thống giáo Đông phương, Tengri giáo
Altai	74.000	Cộng hòa Altai (Liên bang Nga)	Burkhan giáo, Tengri giáo, Chính thống giáo Đông phương
Äynu	>60.000	Không có	Alevi
Khalaj	42.000	Không có	Hồi giáo Shia
Yugur	13.000	Hạt tự trị dân tộc Yugur Túc Nam	Phật giáo Tây Tạng, Tengri giáo
Dolgan	13.000	Huyện Taymyrsky Dolgano-Nenetsky (Liên bang Nga)	Tengri giáo, Chính thống giáo Đông phương
Khoton	10.000	Không có	Hồi giáo Sunni
Nağaybäk	8.000		Chính thống giáo Đông phương
Shor	8.000		Chính thống giáo Đông phương, Tengri giáo
Người Tatar Siberia	6.000		Hồi giáo Sunni
Telengit	3.700		Chính thống giáo Đông phương, Burkhan giáo, shamanism
Soyot	3.600		Phật giáo Tây Tạng, Tengri giáo
Kumandin	2.900		Chính thống giáo Đông phương, Tengri giáo
Teleut	2.700		Chính thống giáo Đông phương, Tengri giáo
Karaite Krym	2.000		Hồi giáo Karaite
Tubalar	1.900		Chính thống giáo Đông phương, shaman giáo
Kyrgyz Phú Dụ	1.400		Hồi giáo Sunni
Chelkan	1.100		Chính thống giáo Đông phương, Burkhan giáo, shaman giáo
Krymchak	1.000		Do Thái giáo chính thống
Tofalar	800		Tengri giáo, Chính thống giáo Đông phương
Chulym	355		Chính thống giáo Đông phương
Dukha	282		Tengri giáo
Turk Ili	177		Hồi giáo Sunni

Ngôn ngữ[sửa | sửa mã nguồn]

Phân bố[sửa | sửa mã nguồn]

Ngữ hệ Turk bao gồm 30 ngôn ngữ, được nói trên một khu vực rộng lớn từ Tây Âu và Địa Trung Hải, cho tới Siberia và Mãn Châu và qua cả Trung Đông. Khoảng 170 triệu người trên thế giới có một ngôn ngữ Turk là ngôn ngữ đầu tiên;^[38] và 20 triệu người khác thì sử dụng ngôn ngữ Turk như là một ngôn ngữ thứ hai. Trong số những người nói ngôn ngữ Turk, thì số lượng người nói tiếng Thổ Nhĩ Kỳ, hay tiếng Thổ Nhĩ Kỳ Tiểu Á chiếm phần lớn nhất, lên tới 40%.^[39] Hơn một phần ba trong số này là người Thổ Nhĩ Kỳ (Türk), sống chủ yếu ở Thổ Nhĩ Kỳ và các khu vực trước đây do Ottoman ở Nam, Đông Âu và Tây Á; cũng như là Tây Âu, lục địa Úc và châu Mỹ do nhập cư. Những người Turk còn lại tập trung ở Trung Á, Nga, khu vực gần dãy Kavkaz, Trung Quốc và miền Bắc Iraq.

Bảng chữ cái[sửa | sửa mã nguồn]

Bản đồ mô tả sự phân bố của các dân tộc Turk.

Lịch sử[sửa | sửa mã nguồn]

Nguồn gốc[sửa | sửa mã nguồn]

Các chứng cứ lịch sử trong thời kỳ đầu[sửa | sửa mã nguồn]

Hung Nô (Thế kỷ 3 TCN – Thế kỷ 1 CN)[sửa | sửa mã nguồn]

Người Hung (Thế kỷ 4 – 6 CN)[sửa | sửa mã nguồn]

Mở rộng về vùng thảo nguyên[sửa | sửa mã nguồn]

Göktürk – Hãn quốc Đột Quyết (5th–8th c.)[sửa | sửa mã nguồn]

Người Bulgar, Hãn quốc Kim Trướng và Hãn quốc Sibir[sửa | sửa mã nguồn]

Hồi Cốt (Thế kỷ 8 – 9)[sửa | sửa mã nguồn]

Trung Á[sửa | sửa mã nguồn]

Liên minh Kangar[sửa | sửa mã nguồn]

Nhà nước Oghuz Yabgu (766–1055)[sửa | sửa mã nguồn]

Mở rộng về Iran, Ấn Độ, Ả Rập và Tiểu Á[sửa | sửa mã nguồn]

Ba Tư[sửa | sửa mã nguồn]

Triều đại Ghaznavid (977–1186)[sửa | sửa mã nguồn]

Đế quốc Seljuik[sửa | sửa mã nguồn]

Đế quốc Timur[sửa | sửa mã nguồn]

Các Hãn quốc Trung Á[sửa | sửa mã nguồn]

Triều đại Afsharid (1736–1796)[sửa | sửa mã nguồn]

Triều đại Qajar (1789–1925)[sửa | sửa mã nguồn]

Nam Á[sửa | sửa mã nguồn]

Thế giới Ả Rập[sửa | sửa mã nguồn]

Tiểu Á – Ottoman[sửa | sửa mã nguồn]

Hồi giáo hóa[sửa | sửa mã nguồn]

Lịch sử hiện đại[sửa | sửa mã nguồn]

Khảo cổ học[sửa | sửa mã nguồn]

Các tổ chức quốc tế[sửa | sửa mã nguồn]

TÜRKSOY[sửa | sửa mã nguồn]

Tổ chức các nhà nước Turk[sửa | sửa mã nguồn]

Nhân khẩu[sửa | sửa mã nguồn]

Ẩm thực[sửa | sửa mã nguồn]

Tôn giáo[sửa | sửa mã nguồn]

Thần thoại Turk thời kỳ đầu và Tengri giáo[sửa | sửa mã nguồn]

Cải giáo[sửa | sửa mã nguồn]

Phật giáo[sửa | sửa mã nguồn]

Hồi giáo[sửa | sửa mã nguồn]

Kitô giáo[sửa | sửa mã nguồn]

Thuyết vật linh[sửa | sửa mã nguồn]

Người Turk Hồi giáo và người Turk không theo Hồi giáo[sửa | sửa mã nguồn]

Thư viện ảnh[sửa | sửa mã nguồn]

Tham khảo[sửa | sửa mã nguồn]

^ Brigitte Moser, Michael Wilhelm Weithmann, Landeskunde Türkei: Geschichte, Gesellschaft und Kultur, Buske Publishing, 2008, p. 173
^ Deutsches Orient-Institut, Orient, Vol. 41, Alfred Röper Publushing, 2000, p. 611
^ Yunusbayev et al. 2015.
^ “Turkey”. The World Factbook. Bản gốc lưu trữ ngày 20 tháng 9 năm 2017. Truy cập ngày 21 tháng 12 năm 2014. "Population: 81,619,392 (July 2014 est.)" "Ethnic groups: Turkish 70–75%, Kurdish 18%, other minorities 7–12% (2008 est.)" 70% of 81.6m = 57.1m, 75% of 81.6m = 61.2m
^ “Uzbekistan”. The World Factbook. Bản gốc lưu trữ ngày 9 tháng 7 năm 2016. Truy cập ngày 21 tháng 12 năm 2014. "Population: 28,929,716 (July 2014 est.)" "Ethnic groups: Uzbek 80%, Russian 5.5%, Tajik 5%, Kazakh 3%, Karakalpak 2.5%, Tatar 1.5%, other 2.5% (1996 est.)" Assuming Uzbek, Kazakh, Karakalpak and Tartar are included as Turks, 80% + 3% + 2.5% + 1.5% = 87%. 87% of 28.9m = 25.2m
^ “Azerbaijani (people)”. Encyclopædia Britannica. Truy cập ngày 24 tháng 1 năm 2012. (15 million)
^ Egbert Jahn, (2009). Nationalism in Late and Post-Communist Europe, p. 293 (20 mil)
^ Library of Congress - Federal Research Division - Country Profile: Iran, May 2008, page 5 [1]
^ “Kazakhstan”. The World Factbook. Bản gốc lưu trữ ngày 26 tháng 12 năm 2018. Truy cập ngày 21 tháng 12 năm 2014. "Population: 17,948,816 (July 2014 est.)" "Ethnic groups: Kazakh (Qazaq) 63.1%, Russian 23.7%, Uzbek 2.9%, Ukrainian 2.1%, Uighur 1.4%, Tatar 1.3%, German 1.1%, other 4.4% (2009 est.)" Assuming Kazakh, Uzbek, Uighur and Tatar are included as Turks, 63.1% + 2.9% + 1.4% + 1.3% = 68.7%. 68.7% of 17.9m = 12.3m
^ “China”. The World Factbook. Bản gốc lưu trữ ngày 13 tháng 10 năm 2016. Truy cập ngày 13 tháng 5 năm 2014.
^ “Azerbaijan”. The World Factbook. Bản gốc lưu trữ ngày 9 tháng 7 năm 2016. Truy cập ngày 30 tháng 7 năm 2016. "Population: 9,780,780 (July 2015 est.)"
^ “Turkmenistan”. The World Factbook. Truy cập ngày 13 tháng 5 năm 2014.^{[liên kết hỏng]}
^ “Kyrgyzstan”. The World Factbook. Bản gốc lưu trữ ngày 27 tháng 11 năm 2015. Truy cập ngày 13 tháng 5 năm 2014.
^ “Afghanistan”. The World Factbook. Bản gốc lưu trữ ngày 9 tháng 7 năm 2016. Truy cập ngày 13 tháng 5 năm 2014.
^ Triana, María (2017), Managing Diversity in Organizations: A Global Perspective, Taylor & Francis, tr. 168, ISBN 978-1-317-42368-3, Turkmen, Iraqi citizens of Turkish origin, are the third largest ethnic group in Iraq after Arabs and Kurds and they are said to number about 3 million of Iraq's 34.7 million citizens according to the Iraqi Ministry of Planning.
^ Bassem, Wassim (2016). “Iraq's Turkmens call for independent province”. Al-Monitor. Bản gốc lưu trữ ngày 17 tháng 10 năm 2016. Turkmens are a mix of Sunnis and Shiites and are the third-largest ethnicity in Iraq after Arabs and Kurds, numbering about 3 million out of the total population of about 34.7 million, according to 2013 data from the Iraqi Ministry of Planning.
^ “Tajikistan”. The World Factbook. Bản gốc lưu trữ ngày 19 tháng 5 năm 2020. Truy cập ngày 13 tháng 5 năm 2014.
^ “Obama, recognize us”. St. Louis American. Bản gốc lưu trữ ngày 5 tháng 9 năm 2014. Truy cập ngày 18 tháng 3 năm 2015.
^ Nahost-Informationsdienst (ISSN 0949-1856): Presseausschnitte zu Politik, Wirtschaft und Gesellschaft in Nordafrika und dem Nahen und Mittleren Osten. Autors: Deutsches Orient–Institut; Deutsches Übersee–Institut. Hamburg: Deutsches Orient–Institut, 1996, seite 33.
“ The number of Turkmens in Syria is not fully known, with unconfirmed estimates ranging between 800,000 and one million. ”
^ National Statistical Institute of Bulgaria (2011). “2011 Population Census in the Republic of Bulgaria (Final data)” (PDF). National Statistical Institute of Bulgaria.
^ “All-Ukrainian population census 2001 – General results of the census – National composition of population”. State Statistics Committee of Ukraine. 2003. Truy cập ngày 2 tháng 9 năm 2017.
^ TRNC SPO, Economic and Social Indicators 2014, pages=2–3
^ “Mongolia”. The World Factbook. Bản gốc lưu trữ ngày 29 tháng 12 năm 2010. Truy cập ngày 13 tháng 5 năm 2014.
^ Al-Akhbar. “Lebanese Turks Seek Political and Social Recognition”. Bản gốc lưu trữ ngày 20 tháng 6 năm 2018. Truy cập ngày 2 tháng 3 năm 2012.
^ “Tension adds to existing wounds in Lebanon”. Today's Zaman. Bản gốc lưu trữ ngày 11 tháng 1 năm 2012. Truy cập ngày 6 tháng 4 năm 2011.
^ Ahmed, Yusra (2015), Syrian Turkmen refugees face double suffering in Lebanon, Zaman Al Wasl, truy cập ngày 11 tháng 10 năm 2016
^ Syrian Observer (2015). “Syria's Turkmen Refugees Face Cruel Reality in Lebanon”. Truy cập ngày 10 tháng 10 năm 2016.
^ [2]
^ “North Macedonia”. The World Factbook. Bản gốc lưu trữ ngày 28 tháng 1 năm 2018. Truy cập ngày 13 tháng 5 năm 2014.
^ [3]
^ Turkic people, Encyclopædia Britannica, Online Academic Edition, 2008.
^ "Timur Lưu trữ 2008-06-30 tại Wayback Machine", The Columbia Encyclopedia, ấn bản lần thứ 6, 2001-05, Nhà in Đại học Columbia.
^ Encyclopaedia Britannica, bài Consolidation & expansion of the Indo-Timurids, ấn bản trực tuyến, 2007.
^ Turkic people, Encyclopædia Britannica, ấn bản hàn lâm trực tuyến, 2008
^ Người Gagauz ở vùng châu thổ sông Danub, người Chuvash trong khu vực sông Volga và người Yakut cùng một số sắc tộc nhỏ gốc Turk khác tại Siberi là những người theo Chính thống giáo Đông phương
^ Người Tuvan ở Siberi và người Uighur Vàng tại tỉnh Cam Túc, Trung Quốc theo Phật giáo.
^ Người Karaim ở Đông Âu theo Do thái giáo.
^ Turkic Language family tree entries provide the information on the Turkic-speaking populations and regions.
^ Katzner, Kenneth (tháng 3 năm 2002). Languages of the World, Third Edition. Routledge, an imprint of Taylor & Francis Books Ltd. ISBN 978-0-415-25004-7.

Wiki - Keonhacai copa chuyên cung cấp kiến thức thể thao, keonhacai tỷ lệ kèo, bóng đá, khoa học, kiến thức hằng ngày được chúng tôi cập nhật mỗi ngày mà bạn có thể tìm kiếm tại đây có nguồn bài viết: https://vi.wikipedia.org/wiki/C%C3%A1c_d%C3%A2n_t%E1%BB%99c_Turk

[1] Brigitte Moser, Michael Wilhelm Weithmann, Landeskunde Türkei: Geschichte, Gesellschaft und Kultur, Buske Publishing, 2008, p. 173

[2] Deutsches Orient-Institut, Orient, Vol. 41, Alfred Röper Publushing, 2000, p. 611

[FOOTNOTEYunusbayev_et_al.2015-3] Yunusbayev et al. 2015.

[cia-4] “Turkey”. The World Factbook. Bản gốc lưu trữ ngày 20 tháng 9 năm 2017. Truy cập ngày 21 tháng 12 năm 2014. "Population: 81,619,392 (July 2014 est.)" "Ethnic groups: Turkish 70–75%, Kurdish 18%, other minorities 7–12% (2008 est.)" 70% of 81.6m = 57.1m, 75% of 81.6m = 61.2m

[cia2-5] “Uzbekistan”. The World Factbook. Bản gốc lưu trữ ngày 9 tháng 7 năm 2016. Truy cập ngày 21 tháng 12 năm 2014. "Population: 28,929,716 (July 2014 est.)" "Ethnic groups: Uzbek 80%, Russian 5.5%, Tajik 5%, Kazakh 3%, Karakalpak 2.5%, Tatar 1.5%, other 2.5% (1996 est.)" Assuming Uzbek, Kazakh, Karakalpak and Tartar are included as Turks, 80% + 3% + 2.5% + 1.5% = 87%. 87% of 28.9m = 25.2m

[eb-6] “Azerbaijani (people)”. Encyclopædia Britannica. Truy cập ngày 24 tháng 1 năm 2012. (15 million)

[7] Egbert Jahn, (2009). Nationalism in Late and Post-Communist Europe, p. 293 (20 mil)

[8] Library of Congress - Federal Research Division - Country Profile: Iran, May 2008, page 5 [1]

[cia4-9] “Kazakhstan”. The World Factbook. Bản gốc lưu trữ ngày 26 tháng 12 năm 2018. Truy cập ngày 21 tháng 12 năm 2014. "Population: 17,948,816 (July 2014 est.)" "Ethnic groups: Kazakh (Qazaq) 63.1%, Russian 23.7%, Uzbek 2.9%, Ukrainian 2.1%, Uighur 1.4%, Tatar 1.3%, German 1.1%, other 4.4% (2009 est.)" Assuming Kazakh, Uzbek, Uighur and Tatar are included as Turks, 63.1% + 2.9% + 1.4% + 1.3% = 68.7%. 68.7% of 17.9m = 12.3m

[cia5-10] “China”. The World Factbook. Bản gốc lưu trữ ngày 13 tháng 10 năm 2016. Truy cập ngày 13 tháng 5 năm 2014.

[cia6-11] “Azerbaijan”. The World Factbook. Bản gốc lưu trữ ngày 9 tháng 7 năm 2016. Truy cập ngày 30 tháng 7 năm 2016. "Population: 9,780,780 (July 2015 est.)"

[cia7-12] “Turkmenistan”. The World Factbook. Truy cập ngày 13 tháng 5 năm 2014.^{[liên kết hỏng]}

[cia8-13] “Kyrgyzstan”. The World Factbook. Bản gốc lưu trữ ngày 27 tháng 11 năm 2015. Truy cập ngày 13 tháng 5 năm 2014.

[cia9-14] “Afghanistan”. The World Factbook. Bản gốc lưu trữ ngày 9 tháng 7 năm 2016. Truy cập ngày 13 tháng 5 năm 2014.

[Triana-15] Triana, María (2017), Managing Diversity in Organizations: A Global Perspective, Taylor & Francis, tr. 168, ISBN 978-1-317-42368-3, Turkmen, Iraqi citizens of Turkish origin, are the third largest ethnic group in Iraq after Arabs and Kurds and they are said to number about 3 million of Iraq's 34.7 million citizens according to the Iraqi Ministry of Planning.

[Bassem2016-16] Bassem, Wassim (2016). “Iraq's Turkmens call for independent province”. Al-Monitor. Bản gốc lưu trữ ngày 17 tháng 10 năm 2016. Turkmens are a mix of Sunnis and Shiites and are the third-largest ethnicity in Iraq after Arabs and Kurds, numbering about 3 million out of the total population of about 34.7 million, according to 2013 data from the Iraqi Ministry of Planning.

[cia11-17] “Tajikistan”. The World Factbook. Bản gốc lưu trữ ngày 19 tháng 5 năm 2020. Truy cập ngày 13 tháng 5 năm 2014.

[18] “Obama, recognize us”. St. Louis American. Bản gốc lưu trữ ngày 5 tháng 9 năm 2014. Truy cập ngày 18 tháng 3 năm 2015.

[Deutsches_Orient_Institut-19] Nahost-Informationsdienst (ISSN 0949-1856): Presseausschnitte zu Politik, Wirtschaft und Gesellschaft in Nordafrika und dem Nahen und Mittleren Osten. Autors: Deutsches Orient–Institut; Deutsches Übersee–Institut. Hamburg: Deutsches Orient–Institut, 1996, seite 33.
“ The number of Turkmens in Syria is not fully known, with unconfirmed estimates ranging between 800,000 and one million. ”

[20] National Statistical Institute of Bulgaria (2011). “2011 Population Census in the Republic of Bulgaria (Final data)” (PDF). National Statistical Institute of Bulgaria.

[21] “All-Ukrainian population census 2001 – General results of the census – National composition of population”. State Statistics Committee of Ukraine. 2003. Truy cập ngày 2 tháng 9 năm 2017.

[22] TRNC SPO, Economic and Social Indicators 2014, pages=2–3

[cia16-23] “Mongolia”. The World Factbook. Bản gốc lưu trữ ngày 29 tháng 12 năm 2010. Truy cập ngày 13 tháng 5 năm 2014.

[Al-Akhbar-24] Al-Akhbar. “Lebanese Turks Seek Political and Social Recognition”. Bản gốc lưu trữ ngày 20 tháng 6 năm 2018. Truy cập ngày 2 tháng 3 năm 2012.

[25] “Tension adds to existing wounds in Lebanon”. Today's Zaman. Bản gốc lưu trữ ngày 11 tháng 1 năm 2012. Truy cập ngày 6 tháng 4 năm 2011.

[Ahmed2015-26] Ahmed, Yusra (2015), Syrian Turkmen refugees face double suffering in Lebanon, Zaman Al Wasl, truy cập ngày 11 tháng 10 năm 2016

[27] Syrian Observer (2015). “Syria's Turkmen Refugees Face Cruel Reality in Lebanon”. Truy cập ngày 10 tháng 10 năm 2016.

[28] [2]

[cia17-29] “North Macedonia”. The World Factbook. Bản gốc lưu trữ ngày 28 tháng 1 năm 2018. Truy cập ngày 13 tháng 5 năm 2014.

[30] [3]

[31] Turkic people, Encyclopædia Britannica, Online Academic Edition, 2008.

[32] "Timur Lưu trữ 2008-06-30 tại Wayback Machine", The Columbia Encyclopedia, ấn bản lần thứ 6, 2001-05, Nhà in Đại học Columbia.

[33] Encyclopaedia Britannica, bài Consolidation & expansion of the Indo-Timurids, ấn bản trực tuyến, 2007.

[34] Turkic people, Encyclopædia Britannica, ấn bản hàn lâm trực tuyến, 2008

[35] Người Gagauz ở vùng châu thổ sông Danub, người Chuvash trong khu vực sông Volga và người Yakut cùng một số sắc tộc nhỏ gốc Turk khác tại Siberi là những người theo Chính thống giáo Đông phương

[36] Người Tuvan ở Siberi và người Uighur Vàng tại tỉnh Cam Túc, Trung Quốc theo Phật giáo.

[37] Người Karaim ở Đông Âu theo Do thái giáo.

[distribution-38] Turkic Language family tree entries provide the information on the Turkic-speaking populations and regions.

[LanguagesOfTheWorld-39] Katzner, Kenneth (tháng 3 năm 2002). Languages of the World, Third Edition. Routledge, an imprint of Taylor & Francis Books Ltd. ISBN 978-0-415-25004-7.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]

[27]

[28]

[29]

[30]

[31]

[32]

[33]

[34]

[35]

[36]

[37]

[38]

[39]

x t s Các dân tộc Turk
Cộng đồng Azerbaijan	Azerbaijan Iran Shahseven Küresünni Gruzia Armenia Qarapapaq
Cộng đồng Gagauz	Gagauz
Cộng đồng Kazakh	Kazakh Trung Quốc Naiman Iran Zhuz
Cộng đồng Kyrgyz	Kyrgyz Trung Quốc
Cộng đồng Turkmen¹	Turkmen Afghanistan Iran
Cộng đồng Thổ Nhĩ Kỳ ²	Thổ Nhĩ Kỳ Abdal Muhacir Tahtacı Yörük Abkhazia Algeria Kouloughli Bosnia và Herzegovina Bungari Croatia Cretan Turk Síp Dodekanisa Turk Ai Cập Turkmen Iraq / Turkoman ¹ Israel Kosovo Libya Macedonia Meskhetian (Ahiska) Montenegro Romania Serbia Tunisia Tây Thrace Turkmen/Turkoman Syria ¹
Cộng đồng Uzbek	Uzbek Afghanistan Karakalpak
Người Turk ở Trung Quốc	Tatar Kazakh Kyrgyz Salar Uyghur Yugur
Người Turk ở Iran	Azerbaijan Afshar Khalajs Khorasani Turk Qashqai Turkmen Sahra Kazakh
Người Turk ở Liên bang Nga	Altai Chelkan Dukha Kumandin Telengit Teleut Tubalar Balkar Bashkir Chulym Chuvash Dolgan Karachay Khakas Kumyk Krymchak Nogai Karaite Krym Shor Tatar Kryashen Tatar Astrakhan Tatar Krym Kryashen Tatar Mishar Nağaybäk Tatar Volga Tatar Siberia Tatar Baraba Tofalar Tuva Yakut
Người Turk ở Mông Cổ	Khoton Dukha
Đã tuyệt chủng	Alat Az Basmyl Dingling Bulaq Bulgar Cuman Dughlat Göktürk Kankali Karluk Khazar Kimek Kipchak (Sir-Kıvchak) Oghuz Turk (Turkoman, Pecheneg) Onoğurs Saragur Shatuo Tiele Türgesh Toquz Oghuz Nushibi Yenisei Kirghiz Yueban Duolu Kutrigurs Yagma Chigils Xueyantuo Yabaku Esegel Chorni Klobuky Berendei
Kiều dân	Kiều dân Azerbaijan Kiều dân Turk
¹Không được nhầm lẫn Người Turkmen sống ở Turkmenistan, Afghanistan và Iran với các nhóm thiểu số Turkmen / Turkoman ở Levant (tức Iraq và Syria) vì những người thiểu số sau này hầu hết đều tuân theo di sản và bản sắc Ottoman-Turk. ² Danh sách này chỉ bao gồm các khu vực định cư truyền thống của người Thổ Nhĩ Kỳ (tức là người Thổ Nhĩ Kỳ vẫn sống trong các lãnh thổ Đế chế Ottoman trước đây).

Wiki - KEONHACAI COPA