Wiki - KEONHACAI COPA

Bảng chữ cái Armenia

Bảng chữ cái Armenia
Thể loại
Sáng lậpMesrop Mashtots
Thời kỳ
450 tới nay
Hướng viếtTrái sang phải Sửa đổi tại Wikidata
Các ngôn ngữTiếng Armenia
Hệ chữ viết liên quan
Nguồn gốc
có lẽ biến đổi từ bảng chữ cái Hy Lạp[1]
Hậu duệ
Bảng chữ cái Albania Kavkaz
Anh em
Bảng chữ cái Latinh
Bảng chữ cái Hy Lạp
Bảng chữ cái Copt
Bảng chữ cái Gruzia
Bảng chữ cái Kirin
ISO 15924
ISO 15924Armn,230 Sửa đổi tại Wikidata
Unicode
Bài viết này chứa các biểu tượng ngữ âm IPA trong Unicode. Nếu không thích hợp hỗ trợ dựng hình, bạn có thể sẽ nhìn thấy dấu chấm hỏi, hộp, hoặc ký hiệu khác thay vì kí tự Unicode. Để có hướng dẫn thêm về các ký hiệu IPA, hãy xem Trợ giúp:IPA.

Bảng chữ cái Armenia (tiếng Armenia: Հայոց գրեր Hayots grer hay Հայոց այբուբեն Hayots aybuben) là một bảng chữ cái được sử dụng để viết tiếng Armenia. Nó được phát triển vào khoảng năm 405 bởi Mesrop Mashtots, một nhà ngôn ngữ học, chính trị gia, và nhà thần học. Bảng chữ cái này ban đầu bao gồm 36 ký tự và giờ có 39.

"Bảng chữ cái" trong tiếng Armenia là այբուբեն aybuben (phát âm tiếng Armenia: [ɑjbubɛn]), đặt theo tên hai ký tự đầu tiên: ⟨Աtiếng Armenia: այբ ayb và ⟨Բtiếng Armenia: բեն ben. Tiếng Armenia được viết từ trái sang phải.[3]

Ký tự[sửa | sửa mã nguồn]

Ký tựTênPhát âmChuyển tựGiá trị số
Cổ điểnĐổi mớiPhát âmCổ điểnĐôngTâyCổ điểnISO 9985
Cổ điểnĐôngTây
Ա աայբ ayb/ajb//ajpʰ//ɑ/a1
Բ բբեն ben/bɛn//pʰɛn//b//pʰ/b2
Գ գգիմ gim/ɡim//kʰim//ɡ//kʰ/g3
Դ դդա da/dɑ//tʰɑ//d//tʰ/d4
Ե եեչ yeč/jɛtʃʰ//ɛ/, đầu từ /jɛ/6e5
Զ զզա za/zɑ//z/z6
Է էէ ē1/ɛː//ɛ//ɛː//ɛ/ē7
Ը ը7ըթ ët'/ətʰ//ə/əë8
Թ թթօ t'ò[4]թո t'o/tʰo//tʰ/tʿt’9
Ժ ժժէ žēժե že/ʒɛː//ʒɛ//ʒ/ž10
Ի իինի ini/ini//i/i20
Լ լլիւն liwnլյուն lyown/lʏn//ljun//lʏn//l/l30
Խ խխէ խե xe/χɛː//χɛ//χ/x40
Ծ ծծա ça/tsɑ//dzɑ//ts//dz/cç50
Կ կկեն ken/kɛn//ɡɛn//k//ɡ/k60
Հ հհօ [4]հո ho/ho//h/h70
Ձ ձձա ja/dzɑ//tsʰɑ//dz//tsʰ/j80
Ղ ղղատ ġat/ɫɑt//ʁɑt//ʁɑd//ɫ//ʁ/łġ90
Ճ ճճէ č̣ēճե č̣e/tʃɛː//tʃɛ//dʒɛ//tʃ//dʒ/čč̣100
Մ մմեն men/mɛn//m/m200
Յ յյի yiհի hi/ji//hi//j//h/1, /j/y300
Ն ննու now/nu//n/, /ŋ/n400
Շ շշա ša/ʃɑ//ʃ/š500
Ո ոո vo/o//vo//o/, đầu từ /vo/2o600
Չ չչա ča/tʃʰɑ//tʃʰ/čʿč700
Պ պպէ պե pe/pɛː//pɛ//bɛ//p//b/p800
Ջ ջջէ ǰēջե ǰe/dʒɛː//dʒɛ//tʃʰɛ//dʒ//tʃʰ/ǰ900
Ռ ռռա ṙa/rɑ//ɾɑ//r//ɾ/1000
Ս սսէ սե se/sɛː//sɛ//s/s2000
Վ վվեւ vewվեվ vev/vɛv//v/v3000
Տ տտիւն tiwnտյուն tyown/tʏn//tjun//dʏn//t//d/t4000
Ր րրէ րե re/ɹɛː//ɾɛ/3/ɹ//ɾ/3r5000
Ց ցցօ c'ò[4]ցո c'o/tsʰo//tsʰ/cʿc’6000
Ւ ւհիւն[cần dẫn nguồn] hiwnվյուն vyun5/hʏn//w//v/5w7000
Փ փփիւր p'iwrփյուր p'yowr/pʰʏɹ//pʰjuɾ//pʰʏɾ//pʰ/pʿp’8000
Ք քքէ k'ēքե k'e/kʰɛː//kʰɛ//kʰ/kʿk’9000
ևև4 jewN/A/jev/N/A/ev/, đầu từ /jev/ewN/A
Օ օօ ò1N/A/o/N/A/o/ōòN/A
Ֆ ֆֆէ ֆե feN/A/fɛ/N/A/f/fN/A

Chú ý:

  1. ^ Chỉ dùng trong cách viết cổ điển, đầu từ và một số trường hợp khác.
  2. ^ Ngoại trừ ով /ov/ "ai" và ովքեր /ovkʰer/ "(những người) đó".
  3. ^ Người Armenia Iran phát âm ký tự này là [ɹ], như trong tiếng Armenia cổ điển.
  4. ^ Trong cách viết cổ điển, ու và և được xem là âm kép. Trong lối viết đổi mới, chúng là những ký tự.
  5. ^ Trong lối viết đổi mới, ւ chỉ xuất hiện như một phần của ու. Trong lối viết cổ điển, nó thường thể hiện /v/, trừ trường hợp âm kép իւ /ju/. իւ được thay thế bởi յու.
  6. ^ Trừ trong dạng hiện tại của động từ "to be": եմ /em/ "I am", ես /es/ "you are (số ít)", ենք /enkh/ "we are", եք /ekh/ "you are (pl.)", են /en/ "they are".
  7. ^ ը thường chỉ được dùng ở đầu hoặc cuối từ, nên âm /ə/ không được viết khi nằm giữa các phụ âm.
Bảng Unicode chữ Armenia
Official Unicode Consortium code chart: Armenian Version 13.0
 0123456789ABCDEF
U+053xԱԲԳԴԵԶԷԸԹԺԻԼԽԾԿ
U+054xՀՁՂՃՄՅՆՇՈՉՊՋՌՍՎՏ
U+055xՐՑՒՓՔՕՖՙ՚՛՜՝՞՟
U+056xՠաբգդեզէըթժիլխծկ
U+057xհձղճմյնշոչպջռսվտ
U+058xրցւփքօֆևֈ։֊֍֎֏

Chú thích[sửa | sửa mã nguồn]

  1. ^ Avedis Sanjian, "The Armenian Alphabet". In Daniels & Bright, The Word's Writing Systems, 1996:356–357
  2. ^ True History and the Religion of India: A Concise Encyclopedia of Authentic Hinduism, Prakashanand Saraswali, Motilal Banarsidass (2002), ISBN 978-8120817890
  3. ^ Simon Ager (2010). “Armenian alphabet”. Omniglot: writing systems & languages of the world. Lưu trữ bản gốc ngày 2 tháng 1 năm 2010. Truy cập ngày 2 tháng 1 năm 2010.
  4. ^ a b c Melkonian, Zareh (1990). Գործնական Քերականութիւն — Արդի Հայերէն Լեզուի (Միջին եւ Բարձրագոյն Դասընթացք) (bằng tiếng Armenia) . Los Angeles. tr. 6.
Wiki - Keonhacai copa chuyên cung cấp kiến thức thể thao, keonhacai tỷ lệ kèo, bóng đá, khoa học, kiến thức hằng ngày được chúng tôi cập nhật mỗi ngày mà bạn có thể tìm kiếm tại đây có nguồn bài viết: https://vi.wikipedia.org/wiki/B%E1%BA%A3ng_ch%E1%BB%AF_c%C3%A1i_Armenia