Đảo chính Burkina Faso tháng 9 năm 2022
| Đảo chính Burkina Faso tháng 9 năm 2022 | |||
|---|---|---|---|
| Ngày | 30 tháng 9, 2022 | ||
| Địa điểm | |||
| Hình thức | Đảo chính quân sự | ||
| Kết quả | Đảo chính quân sự thành công.
| ||
| Các phe trong cuộc xung đột dân sự | |||
| Nhân vật thủ lĩnh | |||
| |||
Một cuộc đảo chính quân sự đã xảy ra ở Burkina Faso vào ngày 30 tháng 9 năm 2022, khiến Tổng thống lâm thời Paul-Henri Sandaogo Damiba bị phế truất vì không đủ khả năng đối phó với cuộc nổi loạn ở phía Bắc Burkina Faso và bất ổn ở khu vực biên giới. Paul-Henri Sandaogo Damiba từng nắm quyền trong một cuộc đảo chính quân sự tám tháng trước đó. Đại úy Burkina Faso Ibrahim Traore lên làm tổng thống tạm thời. Chính phủ mới đã ra ban hành lệnh đóng cửa biên giới từ nửa đêm 30 tháng 9, đình chỉ Hiến pháp, giải tán Chính phủ cũ và áp đặt lệnh giới nghiêm từ 21h ngày 30 tháng 9 đến 5h sáng 1 tháng 10.[1]
Bối cảnh[sửa | sửa mã nguồn]
Burkina Faso trở thành tâm điểm của cuộc tấn công khủng bố do các nhóm liên kết với AQIM, Al-Mourabitoun, Ansar al-Dine, Al-Qaeda và Nhà nước Hồi giáo (IS), nổ ra ở quốc gia láng giềng Mali vào năm 2012 và sau đó lan sang các quốc gia Tây Phi khác. Vụ việc khiến hàng nghìn người thiệt mạng trong các cuộc đột kích vào các khu vực dân cư, trong khi hàng triệu người phải chạy trốn. Một nguồn tin cho rằng, khoảng 36% số vàng khai thác được ở các mỏ Boungou, Tiabongou, phía Đông Burkina Faso rơi vào tay các tổ chức khủng bố.
Vài ngày trước khi cuộc đảo chính xảy ra, Ít nhất 11 binh sĩ thiệt mạng trong một cuộc tấn công ở miền bắc Burkina Faso và hàng chục thường dân mất tích.
Diễn biến[sửa | sửa mã nguồn]
Ngày 29 tháng 9, nhiều tiếng nổ súng nổ ra tại một doanh trại quân đội ở thủ đô Ouagadougou. Cùng ngày đó, một vụ nổ xảy ra gần dinh tổng thống và việc phát sóng của đài truyền hình quốc gia bị gián đoạn.
Vào buổi tối 30 tháng 9, Đại úy Ibrahim Traore thông báo quyết định phế truất Tổng thống Burkina Faso Paul-Henri Sandaogo Damiba do không đủ khả năng để đối phó với cuộc nổi dậy các phần tử khủng bố ở nước này. Lệnh giới nghiêm từ 9:00 tối đến 5:00 sáng, đình chỉ mọi hoạt động chính trị và xã hội dân sự, đóng cửa tất cả các biên giới, đồng thời đình chỉ Hiến pháp Burkina Faso. Ibrahim Traore khẳng định ông là người đứng đầu mới của Phong trào yêu nước để bảo vệ và khôi phục.[2]
Chính quyền mới dưới sự lãnh đạo của Đại úy Ibrahim Traore sau đó cáo buộc Paul-Henri Sandaogo Damiba cố gắng bỏ chạy về căn cứ quân sự của Pháp ở Trại Kamboinsin để tiến hành chống đảo chính. Các công dân Burkina Faso ủng hộ cuộc đảo chính đã tấn công đại sứ quán Pháp ở Ouagadougou. Hàng trăm người ủng hộ ông Ibrahim Traore đã tập trung biểu tình trước Đại sứ quán Pháp. Những người phản đối Pháp cũng tập trung và ném đá vào Trung tâm văn hoá Pháp ở thành phố Bobo-Dioulasso ở miền nam. Một vụ hoả hoạn xảy ra tại Đại sứ quán Pháp và hàng loạt tiếng súng vang lên.
Bộ Ngoại giao Pháp ra tuyên bố lên án hành động bạo lực nhằm vào đại sứ quán của họ. Bộ Ngoại giao Pháp bác bỏ cáo buộc của Ibrahim Traore và khẳng định căn cứ của họ không bao giờ đón ông Paul-Henri Sandaogo Damiba, người đã chiếm quyền trong cuộc đảo chính 8 tháng trước đó. Ông Paul-Henri Sandaogo Damiba cũng phủ nhận đang ở trong căn cứ của Pháp, nói rằng những thông tin trên là xuyên tạc để thao túng dư luận.
Tuy nhiên, các cuộc đảo chính quân sự gần đây ở các nước Tây Phi do các cựu sinh viên tốt nghiệp quân sự từ Paris tiến hành đã khiến một số người quan tâm về chương trình đào tạo của họ và lợi ích của họ đối với các thuộc địa cũ.[3][4][5]
Ngày 2 tháng 10, Paul-Henri Sandaogo Damiba đã từ chức sau hai ngày đảo chính xảy ra.[6]
Tình hình sau đảo chính[sửa | sửa mã nguồn]
Sau đảo chính xảy ra, Burkina Faso rơi vào tình trạng hỗn loạn khi Trung tá Paul-Henri Sandaogo Damiba (người đã lên nắm quyền vào tháng 1) bị phế truất và chạy sang quốc gia láng giềng Togo. Burkina Faso đang phải vật lộn với phong trào thánh chiến kéo dài 7 năm đã cướp đi sinh mạng của hàng nghìn người, buộc gần 2 triệu người phải rời bỏ nhà cửa và hơn 30% lãnh thổ đất nước nằm ngoài sự kiểm soát của chính phủ.
Bầu cử tổng thống[sửa | sửa mã nguồn]
Theo hãng tin AFP của Pháp, ngày 8 tháng 10, một sắc lệnh được thông qua bởi Đại úy Ibrahim Traore (người được chỉ định làm Tổng thống tạm thời của Burkina Faso) nêu rõ tiến trình bầu chọn tổng thống Burkina Faso sẽ diễn ra trong hai ngày 14 và 15 tháng 10.
Phản ứng[sửa | sửa mã nguồn]
Hoa Kỳ: Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ Ned Price nhấn mạnh Hoa Kỳ quan tâm sâu sắc đến các sự kiện ở Burkina Faso, kêu gọi những người có trách nhiệm giảm leo thang tình hình, ngăn chặn thiệt hại cho người dân.[7]
Nga: Bộ Ngoại giao Nga kêu gọi ổn định tình hình ở Burkina Faso để đảm bảo "trật tự hoàn toàn" và "trở lại khuôn khổ của tính hợp pháp".[8]- Cộng đồng kinh tế Tây Phi (ECOWAS): Đã lên tiếng chỉ trích cuộc đảo chính lần thứ hai và sẽ loại Burkina Faso khỏi tổ chức này.[9]
- Tổ chức Hợp tác Hồi giáo (OIC): Đã lên án cuộc đảo chính và kêu gọi bình tĩnh, duy trì ổn định tình hình bằng đối thoại.
- Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc: Ngày 7 tháng 10, Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc đã bày tỏ quan ngại sâu sắc về cuộc đảo chính hôm 30 tháng 9 vừa qua ở Burkina Faso, vốn đã lật đổ Tổng thống Paul-Henri Sandaogo Damiba. Các thành viên của Hội đồng bảo an nhấn mạnh rằng cuộc đảo chính quân sự thứ hai ở Burkina Faso trong 8 tháng là điều rất đáng tiếc và đã làm suy yếu tình hình ổn định tại quốc gia này. Liên Hợp Quốc kêu gọi các bên ở Burkina Faso giải quyết bất đồng thông qua đối thoại.[cần dẫn nguồn]
Xem thêm[sửa | sửa mã nguồn]
Tham khảo[sửa | sửa mã nguồn]
- ^ “Lại xảy ra đảo chính ở Burkina Faso”. VOV.VN. 1 tháng 10 năm 2022. Truy cập ngày 1 tháng 10 năm 2022.
- ^ “Burkina : Ibrahim Traoré proclamé président, Damiba destitué – Jeune Afrique”. JeuneAfrique.com (bằng tiếng Pháp). Truy cập ngày 1 tháng 10 năm 2022.
- ^ “Who is Paul-Henri Damiba, leader of the Burkina Faso coup?”. www.aljazeera.com (bằng tiếng Anh). Truy cập ngày 2 tháng 10 năm 2022.
- ^ “Arrêté du 12 février 2019 portant attribution du brevet d'études militaires supérieures”. Truy cập ngày 2 tháng 10 năm 2022.
- ^ “GUINEA : Military rapprochement between Conakry and Paris picks up pace - 20/07/2022”. Africa Intelligence (bằng tiếng Anh). 20 tháng 7 năm 2022. Truy cập ngày 2 tháng 10 năm 2022.
- ^ “Burkina Faso : le chef de la junte destitué, le lieutenant-colonel Paul-Henri Damiba, a accepté de démissionner”. Franceinfo (bằng tiếng Pháp). 2 tháng 10 năm 2022. Truy cập ngày 3 tháng 10 năm 2022.
- ^ “Burkina Faso đảo chính lần 2, người biểu tình đốt phá đại sứ quán Pháp”. Báo Người Lao Động. 2 tháng 10 năm 2022. Truy cập ngày 2 tháng 10 năm 2022.
- ^ “Ousted Burkina Faso leader Damiba in Togo after coup: government | DW | 03.10.2022”. Deutsche Welle (bằng tiếng Anh). Truy cập ngày 8 tháng 10 năm 2022.
- ^ “'Unconstitutional': African Union condemns Burkina Faso coup”. www.aljazeera.com (bằng tiếng Anh). Truy cập ngày 22 tháng 1 năm 2023.